COLIN GREENWOOD
«How to Disappear: A Portrait of Radiohead»
εκδ. John Murray Press, 2024, σελ. 136
«Δεν βρίσκομαι στη σκηνή για να βγάζω φωτογραφίες και κάποιες στιγμές είναι δύσκολο να κινούμαι ανάμεσα στους διακριτούς ρόλους του μουσικού και του φωτογράφου», γράφει ο Κόλιν Γκρίνγουντ, μπασίστας των Radiohead, στο βιβλίο «How to Disappear: A Portrait of Radiohead», που μόλις κυκλοφόρησε. Ενα άλμπουμ 97 φωτογραφιών σε φιλμ 35 mm, οι περισσότερες εκ των οποίων δεν έχουν δημοσιευθεί ποτέ, όπου ο Γκρίνγουντ αποτυπώνει την μπάντα από το 2003, όταν ηχογραφούσαν το άλμπουμ «Hail to the Thief», έως την περίοδο του «A Moon Shaped Pool» του 2016.
Η ιδιαιτερότητα του εγχειρήματος έγκειται, ωστόσο, σε αυτόν ακριβώς τον διττό του ρόλο. Ο Γκρίνγουντ έχει κάτι που κάθε φωτογράφος επιθυμεί. Απρόσκοπτη πρόσβαση σε όλη τη διαδρομή της δημιουργικής διαδικασίας, σχέση εμπιστοσύνης και φυσική εγγύτητα με τους Τομ Γιορκ, Τζόνι Γκρίνγουντ, Εντ Ο’ Μπράιαν και Φιλ Σέλγουεϊ, ενώ βρίσκονται στα παρασκήνια, στο λεωφορείο με το οποίο περιοδεύουν, σε στιγμές χαλάρωσης, στα στούντιο ηχογράφησης, στο soundcheck και στις ζωντανές εμφανίσεις τους.
Ο Γκρίνγουντ δημιούργησε ένα άλμπουμ 97 φωτογραφιών τραβηγμένων σε φιλμ 35 mm, οι περισσότερες εκ των οποίων δεν έχουν δημοσιευθεί ποτέ.
Ο τίτλος του βιβλίου έχει επίσης διττή σημασία, καθώς αναφέρεται τόσο στο ομότιτλο κομμάτι του συγκροτήματος, «How to Disappear», από τον δίσκο «Kid A» του 2000, όσο και στον τρόπο με τον οποίο ο Κόλιν Γκρίνγουντ καταφέρνει να «εξαφανιστεί» ως μέλος της μπάντας και να επανεμφανιστεί μέσα από τη διεισδυτική ματιά του. «Προσπαθώ να μην περιφέρομαι στη σκηνή σαν τουρίστας που έχει χαθεί», γράφει στο κείμενο που συνοδεύει την έκδοση, αντιλαμβανόμενος πως «μπορεί να γίνει ενοχλητικό να καταγράφεις μια συλλογική εμπειρία όταν είσαι μέρος μιας ομάδας ανθρώπων που προσπαθεί να συγκεντρωθεί στη στιγμή».
Τα στιγμιότυπα που καταφέρνει να απαθανατίσει ενώ βρίσκεται και ο ίδιος στη σκηνή, έχοντας αφήσει για λίγο το μπάσο του, στα κομμάτια όπου αυτό είναι εφικτό, είναι εντυπωσιακά. «Τότε πιάνω την κάμερα και φωτογραφίζω τους φίλους μου οι οποίοι δεν μπορούν να αρνηθούν, διότι εκείνη την ώρα παίζουν». Σε μια από αυτές ο Τομ Γιορκ, τραγουδιστής των Radiohead, καθισμένος στο πιάνο, στρέφει το κεφάλι προς τα πίσω κλείνοντας τα μάτια ενώ ερμηνεύει. Λίγο αργότερα βλέπουμε την πλάτη του καθώς στέκεται όρθιος με την κιθάρα του μπροστά στο κοινό, λουσμένος με το εκτυφλωτικό μπλε φως της σκηνής.
Ιστορίες από την Οξφόρδη
Στο κείμενο του φωτογραφικού άλμπουμ, ο Γκρίνγουντ αφηγείται ιστορίες από τις πρώτες μέρες της μπάντας, όταν οι πέντε συμμαθητές από την Οξφόρδη ξεκίνησαν τη μουσική τους περιπέτεια, «κάνοντας διαρκώς πρόβες, αλλά καθόλου συναυλίες», χωρίς να ξέρουν ότι θα εξελιχθούν σε μια από τις σημαντικότερες ροκ μπάντες του πλανήτη. Οι μουσικές επιρροές, οι πρώτες ηχογραφήσεις στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και το δισκογραφικό ντεμπούτο με το «Pablo Honey» το 1993, που περιλάμβανε την τεράστια επιτυχία «Creep», η συνέχεια με το «The Bends» και το «OΚ Computer», έναν από τους σημαντικότερους δίσκους της δεκαετίας του ’90, και οι αναμνήσεις από τις πρώτες συναυλίες στην Αμερική δίνουν το πλαίσιο της εποχής που προηγείται των φωτογραφιών.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνει ο Γκρίνγουντ στην αίσθηση της ζωής της μπάντας «πίσω από τα φώτα». Στην πολύωρη αναμονή στα παρασκήνια μεγάλων φεστιβάλ, στη διαδικασία του soundcheck, «όπου συχνά έρχονται ιδέες για νέες συνθέσεις, ενώ πειραματίζεσαι στις δοκιμές του ήχου», αλλά και στα στούντιο ηχογράφησης όπου η μπάντα περνάει μέρες ή και εβδομάδες ολόκληρες. Ο ζεστός ήλιος της Καλιφόρνιας, όπου ηχογράφησαν το 2002 το «Hail to the Thief», ήταν ένα εντελώς διαφορετικό σκηνικό από τη «βρετανική μουντάδα στην οποία μεγαλώσαμε τη δεκαετία του ’70». Η σκοτεινή αίσθηση της βρετανικής έπαυλης του 17ου αιώνα όπου ηχογράφησαν μέρος τού «In Rainbows» του 2007, αναπόφευκτα αποτυπώθηκε στην αίσθηση του δίσκου. «Αυτό το μέρος έμοιαζε στοιχειωμένο, υπερβολικά τρομακτικό και μη ασφαλές δομικά ακόμη και για ύπνο».
Τα μέλη των Radiohead έδωσαν απόλυτη ελευθερία στον δημιουργό του φωτογραφικού άλμπουμ ώστε να το επιμεληθεί όπως εκείνος ήθελε. «Πάντα σεβόμασταν ο ένας την καλλιτεχνική ακεραιότητα του άλλου και τη δυνατότητα να κάνουμε τις επιλογές μας», αναφέρει ο Κόλιν Γκρίνγουντ, ο οποίος αυτή την περίοδο ηχογραφεί και περιοδεύει με τον Νικ Κέιβ, μια συνεργασία που είδαμε και στη χώρα μας τον περασμένο Ιούνιο, ενώ τον Ιούλιο είδαμε και τους Τομ Γιορκ και Τζόνι Γκρίνγουντ με το νέο σχήμα τους, The Smile. Οσο για το μέλλον των Radiohead, αυτό φαίνεται αβέβαιο. Προς το παρόν ξεφυλλίζουμε τις φωτογραφίες τους, με απαραίτητο soundtrack την εκπληκτική δισκογραφία τους.
