«Ενας ολόκληρος κόσμος που χωράει σε ένα ρεφρέν και δύο κουπλέ», είναι τα «ελαφρά» τραγούδια του πολύπλευρου μουσικού Γιάννη Κωνσταντινίδη. Σε αυτόν τον κόσμο επικεντρώνεται η δεύτερη συναυλία του αφιερώματος της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ στον συνθέτη που επιμελείται και παρουσιάζει ο καθηγητής Εθνομουσικολογίας Λάμπρος Λιάβας με αφορμή τα σαράντα χρόνια από τον θάνατο του Κωνσταντινίδη.
Ο τίτλος της είναι «Λίγα λουλούδια αν θέλεις στείλε μου», και όπως μας λέει ο κ. Λιάβας, δεν είναι απλώς μια επιλογή 25 ωραίων, αγαπημένων τραγουδιών. Στην ουσία πρόκειται για μια παράσταση μουσικού θεάτρου, ακριβώς στο πνεύμα του συνθέτη που επιθυμούσε ο τραγουδιστής να είναι επίσης ηθοποιός και χορευτής, ώστε «να δοθεί στο τραγούδι με όλο του το είναι, να το υπερασπιστεί, να το κάνει δικό του, να το απογειώσει», όπως έλεγε.
Ο Κωνσταντινίδης (1903-1984) υπήρξε μια ιδιαίτερη περίπτωση «διπλού» αλλά όχι διχασμένου συνθέτη, καθώς υπηρέτησε με την ίδια συνέπεια τόσο την «έντεχνη – λόγια – κλασική» μουσική όσο και το δημοφιλές ελαφρό τραγούδι. Ενα μεγάλο μέρος αυτής της ικανότητάς του να κινείται σε διαφορετικά μουσικά είδη και ύφη αποτελεί κληρονομιά της μουσικής ζωής στο πολυπολιτισμικό αστικό περιβάλλον της Σμύρνης.
Ο Κωνσταντινίδης καταγόταν από επιχειρηματική οικογένεια της Σμύρνης, που όμως πτώχευσε μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ο ίδιος κατάφερε να φτάσει στη Γερμανία όπου σπούδασε μουσική, και μπολιάστηκε από την πνευματική και καλλιτεχνική κίνηση του Βερολίνου του Μεσοπολέμου, ενώ ήταν πολύτιμη η μαθητεία στον Κουρτ Βάιλ με τον οποίο μελέτησε ενορχήστρωση. Με την άνοδο του εθνικοσοσιαλισμού και μετά την εισβολή των ναζί στο πρωτοποριακό καμπαρέ «Die Wespen» (Οι Σφήκες), όπου εργαζόταν, άφησε το Βερολίνο και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα.
Με το ψευδώνυμο Κώστας Γιαννίδης έγραψε μουσική για περισσότερες από 50 οπερέτες, επιθεωρήσεις, κινηματογραφικές ταινίες και επίσης μια πληθώρα επιτυχημένων τραγουδιών με τα οποία διασκέδασε, αλλά παράλληλα έμαθε να αισθάνεται τη ζωή, να ερωτεύεται, να φλερτάρει και να χωρίζει η αστική μεσαία τάξη της Ελλάδας από τα χρόνια του Μεσοπολέμου έως τη δεκαετία του 1970. «Τελικά, το να συνθέσεις ένα τραγούδι ολοκληρωμένο, με αρχή, μέση και τέλος, μου φαίνεται ακόμη πιο δύσκολο από το να γράψεις μιαν ολόκληρη οπερέτα. Το τραγούδι είναι σαν ένα μικρό μονόπρακτο, μια μινιατούρα», είχε πει ο Κωνσταντινίδης στον Λάμπρο Λιάβα σε μια από τις πολλές συζητήσεις τους.
«Πρέπει να βάλεις στο τραγούδι κάτι από την ατμόσφαιρα της εποχής, ένα πορτατίφ με χαμηλό φωτισμό και στο τραπεζάκι ένα πιατάκι γλυκό του κουταλιού για κέρασμα», λέει ο ερμηνευτής Αγγελος Παπαδημητρίου.
Τι είναι αυτό που κάνει αυτά τα τραγούδια να αντέχουν στον χρόνο; «Είναι γραμμένα από ένα βαθιά καλλιεργημένο άτομο, με συστηματικές μουσικές σπουδές, ικανό γνώστη της ελληνικής και της διεθνούς μουσικής σκηνής, ευαίσθητο μελετητή της ελληνικής παράδοσης και σοβαρό επαγγελματία», λέει ο κ. Λιάβας. «Με τη δουλειά του απέδειξε πόσο δύσκολο είναι να γράψει ένας μουσικός δημιουργός μια απλή, πηγαία μελωδία και, το κυριότερο, να την εναρμονίσει και να την ενορχηστρώσει με γνώση κι έμπνευση».
Με τον δικό του τρόπο απαντά στο ίδιο ερώτημα ο ηθοποιός Αγγελος Παπαδημητρίου, ένας από τους τρεις ερμηνευτές – περφόρμερ της συναυλίας «Λίγα λουλούδια αν θέλεις στείλε μου». Τριών ετών τα άκουσε για πρώτη φορά σε δίσκους 78 στροφών που είχε η γιαγιά του, και στα πέντε του χρόνια άρχισε να τα τραγουδά. «Εκτοτε μπήκαν στο αίμα μου», λέει.
Είναι αλήθεια πως οι περισσότεροι στίχοι φαίνονται σήμερα μελοδραματικοί, αλλά στην πραγματικότητα είναι γεμάτοι υπονοούμενα και κρυφά μηνύματα, μας εξηγεί ο κ. Παπαδημητρίου, ενώ ο κ. Λιάβας μάς θυμίζει ότι στην πλειονότητα γράφονταν για να ακουστούν πρώτα στο θέατρο, στην περίφημη «Ωρα της ρομάντζας» όπου δοκιμάζονταν τα νέα σουξέ.
«Για αυτό δεν αρκεί να τα τραγουδήσεις», λέει ο κ. Παπαδημητρίου. «Χρειάζεται στην ερμηνεία μια ιδιαίτερη εκφορά του λόγου. Πρέπει να βάλεις στο τραγούδι κάτι από την ατμόσφαιρα της εποχής, το σαλόνι του σπιτιού με μια βελούδινη πολυθρόνα, ένα πορτατίφ με χαμηλό φωτισμό και στο τραπεζάκι ένα πιατάκι γλυκό του κουταλιού για κέρασμα».
«Λίγα λουλούδια αν θέλεις στείλε μου». Τραγούδια του Κώστα Γιαννίδη σε μεταγραφή για ορχήστρα εποχής. Από 15 έως 22 Νοεμβρίου στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ.
