O φωτογράφος έδινε οδηγίες στον –ντροπαλό μπροστά στον φακό– Μαρκ Μαζάουερ για να στηθεί ευθυτενής με φόντο έναν τσολιά του Θεόφιλου. Μόλις είχε ολοκληρωθεί η τελετή της πολιτογράφησης του Βρετανού φιλέλληνα στο υπουργείο Εσωτερικών, Παρασκευή πρωί, και ύστερα είχε προγραμματιστεί να ξεναγηθεί στην εκπληκτική έκθεση του Ιδρύματος Θεοχαράκη με 90 έργα του αυτοδίδακτου ζωγράφου. «Είναι οι πρώτες σας φωτογραφίες επισήμως πια ως συμπατριώτης μας. Πρέπει να δείχνετε “Ωραίος ως Ελλην”», του είπα για να σπάσει ο πάγος. «Λες;» μου απάντησε σε άπταιστα ελληνικά και γέλασε τόσο δυνατά που αντήχησε ο τρίτος όροφος. Ηταν μια λαμπρή μέρα έξω, που έκανε την «Ελπίδα» να είναι παρελθόν στην καρδιά της πόλης, με μερικά βουναλάκια βρώμικου πάγου να μαρτυρούν τι ζήσαμε. Ο ιστορικός βρέθηκε για περίπου μία ώρα ανάμεσα σε πολεμιστές του 1821, αγίους, αρχαίους θεούς, ήρωες, αρβανιτόβλαχους βοσκούς με τα πρόβατά τους, αυτό το τρομερό θεοφιλικό σύμπαν που χωρά όλη την ιστορία μας στον καμβά.
Οπως και ο Μαζάουερ, που κατάφερε να χωρέσει στα βιβλία του πράγματα για τα οποία άλλοι συνάδελφοί του δεν θα μπορούσαν να γράψουν εύκολα, γιατί μας βλέπει με το άγρυπνο βλέμμα αυτού που μας αγαπά αλλά δεν χαρίζεται. Ετσι έχει κερδίσει τον σεβασμό των σοφιστών και την αποδοχή του δήμου, επιστήμονες και αναγνώστες δηλαδή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το τελευταίο του βιβλίο «Η Ελληνική Επανάσταση» (εκδόσεις Αλεξάνδρεια) με τις εναργείς περιγραφές για τους πρωταγωνιστές των γεγονότων, ισορροπημένο τέλεια πάνω στην ιστορική ακρίβεια και στη συμπόνια. Η έκδοση αυτή ήταν, άλλωστε, και ο λόγος που βρέθηκε στη χώρα μας πριν από λίγες ημέρες, καθώς έγινε η επίσημη παρουσίασή της στο Πολεμικό Μουσείο. Ετσι άδραξε την ευκαιρία να ορκιστεί Ελλην πολίτης, εδώ στο υπουργείο Εσωτερικών από τον Μάκη Βορίδη και όχι στο προξενείο της Νέας Υόρκης, όπως θα μπορούσε να έχει κάνει όταν βγήκε το ΦΕΚ της πολιτογράφησής του τον Σεπτέμβριο. Αποφάσισε μάλιστα να εγγραφεί στα δημοτολόγια Τήνου, καθώς έχει αγοράσει σπίτι στο Κυκλαδονήσι.
Κάθε τόσο ο Τάκης Μαυρωτάς, επιμελητής του αφιερώματος στον Θεόφιλο, έκανε μια στάση για να εξηγήσει κάτι στον Μαζάουερ και εκείνος έλεγε με τρομερή φυσικότητα «πω πω!» Και μόνον από τα επιφωνήματά του καταλάβαινε κανείς πόσο του άρεσαν τα έργα, αλλά και πως η Ελλάδα και η γλώσσα της είναι κάτι τόσο χωνεμένο στην ψυχή του. Κάποια στιγμή μάλιστα, που του ζητήθηκε να ποζάρει για μια ακόμα φορά μπροστά στον Βενιζέλο, μας είπε πειραχτικά, θεωρώντας πως ο Εθνικός Διχασμός είναι αενάως παρών: «Θέλετε να μου δημιουργήσετε προβλήματα με τους φιλοβασιλικούς; Μην ξεχνάτε ότι πηγαίνω συχνά και στο Λονδίνο!» Μαζί του ήταν η σύντροφός του Τζούλι Φρέι, η οποία έχει σπουδάσει Ιστορία Τέχνης και εργάζεται στο Μουσείο του Γέιλ. Εντυπωσιάστηκε και αυτή από τα έργα του Θεόφιλου. Στη συντροφιά της ξενάγησης, εκτός από την «Κ», ήταν και ο Φώτης Παπαθανασίου ως «οικοδεσπότης» από το Ιδρυμα Θεοχαράκη, αλλά και ο γενικός γραμματέας Ιθαγένειας του υπουργείου Εσωτερικών Νάσος Μπαλέρμπας, που ήταν παρών και στην τελετή της πολιτογράφησης.
Φεύγοντας και αφού ο Μαζάουερ μου έγραψε μια ξεχωριστή αφιέρωση στο καινούργιο του βιβλίο, σκέφτηκα πως μια φράση του Σεφέρη για τον Θεόφιλο ταίριαζε γάντι σε αυτόν τον Βρετανό που έσκυψε και μελέτησε το παρελθόν μας με τρυφερότητα και αυστηρότητα, χαρίζοντάς μας το δώρο της αυτογνωσίας: «Μας έδωσε ένα καινούριο μάτι, έπλυνε την όρασή μας όπως αυγάζει ο ουρανός και τα σπίτια και το κόκκινο χώμα και το παραμικρό φυλλαράκι των θάμνων, ύστερα από την κάθαρση ενός απόβροχου». Μόνον άλλωστε μέσα από τη γνώση και την αποδοχή της ιστορίας μπορούμε να σταθούμε όρθιοι, να αγαπήσουμε και εμείς τον εαυτό μας και να μην επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος. Να γιατί ο Μαζάουερ είναι πιο Ελληνας και από εμάς.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr
