Η βραδιά ήταν γλυκιά, ιδανική για τα πρώτα μεγάλα εγκαίνια της σεζόν. Ο λόγος για το άνοιγμα της έκθεσης για τον Φώτη Κόντογλου στο Ιδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, στο Παγκράτι, την Τρίτη 20 Σεπτεμβρίου. Ο κόσμος είχε αρχίσει να καταφθάνει από νωρίς στην οδό Ερατοσθένους, εκεί όπου η πρόεδρος του Δ.Σ. του Ιδρύματος, Φλερέτ Καραδόντη, και ο διευθυντής Κυριάκος Κουτσομάλλης υποδέχθηκαν την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, η οποία και εγκαινίασε το αφιέρωμα. Η περιοδική έκθεση διοργανώνεται με αφορμή τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, για να ιχνηλατήσει την πορεία αλλά και την αναζήτηση της αυθεντικής ελληνικότητας. Ο Κόντογλου ανέτρεξε στην παράδοση, μελέτησε το παρελθόν με τρόπο εποικοδομητικό και γόνιμο, αφήνοντας πλούσια παρακαταθήκη σε άλλους ζωγράφους, ποιητές και πεζογράφους, που επηρεάστηκαν από το στίγμα του.
Στην έκθεση, που θα διαρκέσει έως τις 12 Δεκεμβρίου, 39 παλαιοί και σύγχρονοι καλλιτέχνες αντιπαραθέτουν έργα τους στις ζωγραφικές συνθέσεις του χαρισματικού δασκάλου. Από τους άμεσους μαθητές του, όπως ο Εγγονόπουλος και ο Τσαρούχης, σε εκείνους που μπήκαν αργότερα στους ομόκεντρους κύκλους της επιρροής του, όπως ο Μόραλης, ο Παπαλουκάς, ο Λουκόπουλος, ο Βασιλείου ή ο Διαμαντής Διαμαντόπουλος, και βέβαια, στις πιο κατοπινές γενιές, με τον Σωτήρη Σόρογκα, τον Χρήστο Μποκόρο, τον Γιώργο Ρόρρη και τον Τάσο Μαντζαβίνο να δίνουν το «παρών». Ευχάριστες εκπλήξεις ορισμένοι ακόμη νεότεροι, όπως ο Στέλιος Φαϊτάκης, ο Αλέκος Κυραρίνης και ο Νίκος Μόσχος. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι στην αίθουσα των περιοδικών εκθέσεων υπάρχει από τη μια η Ιστορία και από την άλλη ένας φόρος τιμής, που αναδεικνύει τις εκλεκτικές συγγένειες μεταξύ των ζωγράφων, με την άρτια επιμέλεια του Κυριάκου Κουτσομάλλη.
«Σήμερα, χάρη στην έξοχη αυτή έκθεση του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, ερχόμαστε και πάλι σε επαφή με έναν πολυσχιδή Ελληνα δημιουργό. Και, παρακολουθώντας τη συνομιλία των νεότερων καλλιτεχνών με τον γενναιόδωρο αυτόν δάσκαλο, η συγκίνησή μας γίνεται βαθύτερη και ο κόσμος μας πλατύτερος», υπογράμμισε η ΠτΔ κατά την ομιλία της, προσθέτοντας ότι ο Κόντογλου επεδίωκε τον «αιθέρα της ελευθερίας», δηλαδή «το σταθερό αίτημα του πραγματικού καλλιτέχνη, την ελευθερία από τα δεσμά του ακαδημαϊσμού, από τη στυγνή κηδεμονία των καλλιτεχνικών ρευμάτων της Δύσης, από τη δουλική εξάρτηση από ξένα πρότυπα. Δημιουργική σύντηξη των επιδράσεων, μέσω της εμβάπτισής τους στις δροσερές πηγές του μεσαιωνικού ελληνισμού». Η ΠτΔ ξεναγήθηκε με μεγάλο ενδιαφέρον στην έκθεση και παρέμεινε για λίγο στη δεξίωση στην ταράτσα του 3ου ορόφου του μουσείου, όπου πραγματοποιήθηκε η πρώτη κοινωνική σύναξη μετά το καλοκαίρι.
