Η βραδιά στο κέντρο ήταν γλυκιά, δεν είχε αρχίσει ακόμη η πρόσφατη κακoκαιρία. Το κτίριο της Ακαδημίας Αθηνών έλαμπε μέσα στη νύχτα, ανέδιδε ομορφιά, αν και περικυκλωμένο από τις λαμαρίνες που το προφυλάσσουν από τα γκράφιτι. Εκεί, στην επιβλητική μεγάλη αίθουσα τελετών με τον ζωγραφικό διάκοσμο του Αυστριακού Κριστιάν Γκρίπενκερλ και θέμα τον Προμηθέα Δεσμώτη, έγινε την περασμένη Δευτέρα η απονομή του εμβληματικού London Hellenic Prize για το 2022. Φέτος, στα 26 χρόνια Ιστορίας του θεσμού, οι βραβευθέντες είναι για πρώτη φορά Ελληνες, αν και το πόνημά τους γράφτηκε στην αγγλική γλώσσα και εκδόθηκε πρώτα στο εξωτερικό. Πρόκειται για το «The Greek Revolution – A Critical Dictionary» των Πασχάλη Κιτρομηλίδη και Κωνσταντίνου Τσουκαλά, από το Harvard University Press, η ελληνική έκδοση του οποίου αναμένεται οσονούπω από το Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Λίγο πριν από την έναρξη της εκδήλωσης, παρατηρούσα τον Ρόμπιν Λέιν Φοξ, ομότιμο καθηγητή Ιστορίας στην Οξφόρδη, ειδικό στον βίο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, να κάθεται στα έδρανα και να προσπαθεί με μεγάλη φιλοτιμία να προφέρει στα ελληνικά την προσφώνηση «Εξοχότατοι προσκεκλημένοι» (τα κατάφερε άριστα αργότερα). Ηταν ένας από τους κύριους ομιλητές της απονομής ως το παλαιότερο μέλος της επιτροπής επιλογής των νικητών του βραβείου. Πρώτος κατά παράδοση πήρε τον λόγο ο πρόεδρος της Ακαδημίας Αντώνιος Ρεγκάκος και στη συνέχεια ο διευθυντής του London Hellenic Prize Μιχάλης Μόσχος, ο οποίος μίλησε για τη δημιουργία του λογοτεχνικού αυτού βραβείου από την κραταιά ελληνική ναυτιλιακή κοινότητα του Λονδίνου, δηλαδή των διορατικών και φιλοπρόοδων επιχειρηματιών της θάλασσας που ταυτίζουν την πρόοδο με την αγάπη για τα γράμματα.
Μνημόνευσε τον ιδρυτικό χορηγό του βραβείου, Γιάννη Κρητικό, ο οποίος με τη βοήθεια του Γιάννη Χατζηπατέρα έδωσε σάρκα και οστά στο έπαθλο. Στόχος –εξαρχής– ήταν η διεθνής εμβέλεια, οπότε αποφασίστηκε να απονέμεται σε έργα γραμμένα στην αγγλική, που αφορούν όμως τον ελληνικό πολιτισμό με τη διεσταλμένη του έννοια: γλώσσα, ιστορία, θρησκεία, κοινωνία. Κάθε χρόνο υποβάλλονται πάνω από 120 πρωτότυπα έργα. Ιδιαίτερα από το 2009 και μετά, τα μέλη της επιτροπής έκαναν στροφή ώστε να ανοίξουν τη σκόπευση και να αναδεικνύουν πονήματα που δεν απευθύνονται μόνο στους ειδικούς αλλά και στον μέσο αναγνώστη.
Ο Λέιν Φοξ με τη σειρά του έκανε μνεία σε πολλούς νικητές του παρελθόντος που ξεχώρισαν και αποτυπώνουν το πνεύμα του βραβείου. Οπως ο Μάικλ Χιουζ με το βιβλίο «Country», όπου το έπος του Ομήρου αναβιώνει μέσα από τη μεταφορά του στην Ιρλανδία του 1996, με νωπή ακόμη τη συμφωνία εκεχειρίας του IRA, ή οι θεατρικές παραστάσεις των Λουίς Αλφάρο και Ρόσα Αντουζάρ, που έγραψαν το «The Greek Trilogy: Electricidad, Oedipus El Rey, Mojada» κάνοντας την προσέγγιση τριών αρχαίων ελληνικών τραγωδιών σε Spanglish. Στους παλαιότερους νικητές βρίσκει κανείς και τον Μαρκ Μαζάουερ, τον Εντμουντ Κίλι, την Αλις Οσβαλντ και άλλους σπουδαίους συγγραφείς. Ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας Μιχάλης Πασχάλης ανεβαίνοντας στο βήμα επικεντρώθηκε περισσότερο στην αξία των λεξικών και πώς συμπυκνώνουν έννοιες από την εποχή των Γάλλων εγκυκλοπαιδιστών μέχρι σήμερα.
Την απονομή του βραβείου έκανε ο γενικός γραμματέας της Προεδρίας της Δημοκρατίας Βασίλης Παπαδόπουλος. Τελευταίος πήρε τον λόγο ο ακαδημαϊκός Πασχάλης Κιτρομηλίδης, που μαζί με τον Κωνσταντίνο Τσουκαλά κατάφεραν να συμπεριλάβουν σε μία έκδοση όλο το πνεύμα του 1821 σε λήμματα. Στη βραχεία λίστα μάλιστα του βραβείου, το λεξικό τους έπρεπε να ανταγωνιστεί το βιβλίο του Μαρκ Μαζάουερ για τον ξεσηκωμό και νίκησε διότι αποτελεί ένα σπουδαίο σημείο αναφοράς για κάποιον που δεν έχει γνώση της Ελληνικής Επανάστασης και πώς αυτή εντάχθηκε σε ένα ευρωπαϊκό πολιτικό ρεύμα εκείνη την εποχή. Δικαίως ο Ρόμπιν Λέιν Φοξ το χαρακτήρισε «one stop book»!
