Δώρο από την Εθνική Λυρική Σκηνή για όσους δεν τα κατάφεραν –ή αμέλησαν– να δουν το αριστούργημα του Ντμίτρι Σοστακόβιτς «Η Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ» αποτελεί η επανάληψη της παράστασης φέτος, μετά το πρώτο ανέβασμά της το 2019. Η παράσταση, σε σκηνοθεσία της Γαλλίδας σταρ του κινηματογράφου και του θεάτρου Φανί Αρντάν, έκανε «νέα» πρεμιέρα στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής το περασμένο Σάββατο. Μάλιστα, η Φανί Αρντάν δοκιμάστηκε για πρώτη φορά στην όπερα με τη σκηνοθεσία της στην Εθνική Λυρική Σκηνή.
Η Κατερίνα Ισμαΐλοβα, σύζυγος ευκατάστατου εμπόρου, νιώθει παραμελημένη από τον σύζυγό της. Ετσι δεν αργεί αμέσως μετά την πρόσληψη ενός ιδιαιτέρως ευειδούς εργάτη στο οικογενειακό αγρόκτημα να τον ερωτευθεί. Μάλιστα, για χάρη του ένα βράδυ σερβίρει στον πεθερό της μανιτάρια με ποντικοφάρμακο και ένα άλλο βράδυ πνίγει με τη ζώνη του εραστή της τον άνδρα της μπροστά στη συζυγική κλίνη.
Η Κατερίνα παντρεύεται τον αγαπημένο της, όμως οι φόνοι αποκαλύπτονται και το ζευγάρι συλλαμβάνεται. Στον δρόμο για τη Σιβηρία η Κατερίνα αρπάζεται με μια νέα υποψήφια ερωμένη του συζύγου της και μαζί της παρασύρεται από τα παγωμένα νερά του ποταμού.
Η ιστορία είναι βασισμένη στη νουβέλα του Νικολάι Λεσκόφ και ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς έχοντας σε πρώτο πλάνο το ζήτημα της θέσης της γυναίκας στην επαρχιακή προεπαναστατική Ρωσία επιλέγει να σατιρίσει με θεσμούς της ίδιας εποχής, όπως η Εκκλησία και η τσαρική αστυνομία.
Η όπερα όταν πρωτοπαρουσιάστηκε το 1934 έγινε αμέσως δεκτή με ενθουσιασμό και καταγράφηκε ως η σημαντικότερη όπερα της σοβιετικής περιόδου. Βέβαια, ο Ιωσήφ Στάλιν όταν την παρακολούθησε στο Μπολσόι της Μόσχας, στα τέλη του 1935, αποχώρησε πριν από το τέλος του έργου.
Οπως αναφέρει το πληρέστατο πρόγραμμα της Λυρικής, σε ένα από τα επόμενα φύλλα της η εφημερίδα «Πράβντα» –το επίσημο όργανο του Κομμουνιστικού Κόμματος– δημοσίευσε άρθρο με τίτλο «Σύγχυση αντί για μουσική».
Σήμερα βέβαια η «Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ» κρίνεται πρωτοποριακή, «σχεδόν φασαριόζικη» όπερα, σε σύγκριση μάλιστα με τα οπερατικά έργα του 19ου αιώνα.
Στο ανέβασμα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής η όπερα παρουσιάζεται με ένταση και παλμό, με αποτέλεσμα ουδείς να παραπονιέται για την τρίωρη διάρκειά της. Μικροπερικοπές σκηνών βέβαια θα μπορούσαν να υπάρξουν (π.χ. η αργή περιφορά του φερέτρου του πεθερού).
Οι γυμνοί άγγελοι
Επίσης, δραματουργικά ασύνδετη θεωρήθηκε η εμφάνιση δύο γυμνών αγγέλων με φτερά στην αρχή και στο τέλος της παράστασης. Στην αρχή τους αγγέλους ερμήνευσαν δύο άνδρες χορευτές, στο τέλος ένα ανδρόγυνο ζευγάρι. Σύμφωνα με την πρόθεση της Φανί Αρντάν, τα δύο ζεύγη παραπέμπουν στους αγγέλους του καλού και του κακού, που «διαφεντεύουν» τις ζωές.
Αυτό δεν «πέρασε» στην πλατεία, που δυσκολεύθηκε να κατανοήσει και το γυμνό, το οποίο έτσι κι αλλιώς απαιτεί σκηνοθετική μαεστρία για να ενταχθεί αρμονικά στην παράσταση.
