Γραμμές που έγιναν από χέρι βέβαιο, σίγουρο για την κοντυλιά, έπειτα από τόσες και τόσες επαναλήψεις. Πρόσωπα, σπίτια, αντικείμενα καμωμένα με κάρβουνο, μολύβι ή χρώμα με δύο διαφορετικές γενιές της ελληνικής ζωγραφικής, αυτής του ’30 και εκείνης του ’60 να υποκλίνονται στο σχέδιο. Ο Μόραλης, ο Νικολάου, ο Διαμαντόπουλος, ο Τσαρούχης αναμετρώνται με τον Φασιανό, τον Στεφάνου και τον Σπεράντζα (το τρομερό τρίο του «Ατελιέ της Καλλιθέας») στην ομαδική έκθεση «Δάσκαλοι και Επίγονοι» που θα διαρκέσει μέχρι και τις 9 Δεκεμβρίου στην γκαλερί Σκουφά. Ενα αφιέρωμα μικρό σε μέγεθος αλλά σπουδαίο σε περιεχόμενο, με διαμαντάκια που αξίζει οπωσδήποτε να δούμε για την τρυφερότητα και την ομορφιά τους. Πρόκειται για σχέδια τα οποία συνέλεξε και ανακάλυψε με μεγάλη υπομονή και πείσμα ο Γιάννης Καλλιγάς και το καθένα τους έχει κάτι ξεχωριστό. Οπως ένα από τα αρχικά προσχέδια – μελέτες για την κεντρική μορφή του Αγιου Σεβαστιανού, έναν εμβληματικό πίνακα του Τσαρούχη που καταστράφηκε. Είτε ένα από τα μεγαλύτερα σχέδια της έκθεσης, του 1951, που φέρει την υπογραφή του Γιάννη Μόραλη και στην πάνω μεριά του έχει κολλημένη μια λωρίδα προφανώς για να αυξήσει τη σχεδιαστική επιφάνειά του. Ακόμα και ένα σχέδιο ενός νεαρού από τον Φασιανό, ένας ρωμαλέου αθλητή με εξαιρετικά καμωμένα μαλλιά σαν μια τρικυμισμένη θάλασσα. Πώς ενώνονται σε ένα αφιέρωμα οι καλλιτέχνες που διατράνωσαν την ελληνικότητα με εκείνους που αναζήτησαν νέους δρόμους έκφρασης, δηλαδή οι δάσκαλοι με τους επιγόνους; Οπως εξηγεί και στο εισαγωγικό κείμενο της έκθεσης ο Νίκος Παΐσιος, η «ώσμωσή» τους έρχεται μέσα από το σχέδιο. Επρόκειτο για ζωγράφους που είχαν βαθύτατη παιδεία αυτού του μέσου, είχαν «τριφτεί» να σχεδιάζουν κάτι ξανά και ξανά διότι στο παρελθόν τα είδη ζωγραφικής και οι μπογιές ήταν πανάκριβες.
Επειδή λοιπόν δεν είχαν τα μέσα να τις αγοράζουν, δεν τις χαλάλιζαν εύκολα αν δεν ήταν πια έτοιμοι για το τελικό αποτέλεσμα. Στηρίζονταν στη σχεδιαστική τους δεινότητα και πέρναγαν στον καμβά, όταν πια ήταν απολύτως αποφασισμένοι για τη σύνθεσή τους. Σήμερα είναι ελάχιστες οι Σχολές Καλών Τεχνών ανά τον κόσμο που δίνουν βαρύτητα στο σχέδιο, θεωρώντας το μια παλιομοδίτικη πρακτική. Και όμως αν σκύψει κανείς για να παρατηρήσει τις λεπτομέρειες των έργων που εκτίθενται στην γκαλερί Σκουφά, θα ενθουσιαστεί με την αυτοπεποίθηση που είχαν όλοι αυτοί οι καλλιτέχνες με τη γνώση της «αλφαβήτας» του σχεδίου. Ο θεατής βλέπει την κρυφή «ανατομία» και τη στιβαρότητα που είχε κάθε τους πρόσωπο ή πράγμα. Φύση, τοπίο, σκηνικά, πορτρέτα μας γυρίζουν πίσω σε μια άλλη εποχή όταν οι καλλιτέχνες –όσες διαφορές και αν είχαν με την περασμένη γενιά των ομότεχνών τους– ήξεραν την ίδια μαστορική.
