Στο κατώφλι του εκθεσιακού χώρου της White Cube, στη Νέα Υόρκη, οι υπάλληλοι δίνουν στους επισκέπτες να υπογράψουν υπεύθυνη δήλωση. Εβαλα κι εγώ μια βιαστική τζίφρα κάτω από μια παράγραφο, που έλεγε ότι εισέρχομαι με δική μου ευθύνη στη νέα εγκατάσταση του Αντονι Γκόρμλεϊ με τίτλο «Aerial». Ηταν κάτι επικίνδυνο; Σαφώς όχι. Απλώς ο Βρετανός γλύπτης, που πολύ αγαπήσαμε στην Ελλάδα με την εκπληκτική έκθεση που του ανέθεσε το ΝΕΟΝ στη Δήλο, είχε φτιάξει ένα είδος αέρινου λαβυρίνθου με σίδερα διαφορετικού πάχους που κρέμονταν από την οροφή. Ετσι, ο θεατής αναγκαζόταν να σκύβει και να ελίσσεται για να βρει τη διαδρομή του μέσα σε αυτό τον γεωμετρικό μαίανδρο, σαν μια άσκηση αυτογνωσίας του ίδιου του του κορμιού. Βέβαια, αν είναι κάποιος λίγο απρόσεκτος ή άγαρμπος θα μπορούσε να κουτουλήσει κάπου και να γρατζουνίσει το κεφάλι του, όπερ και να κάνει μήνυση στην γκαλερί για σωματική βλάβη. Προσωπικά βγήκα αλώβητη και κατενθουσιασμένη από αυτήν την καινούργια δουλειά του καλλιτέχνη.
Αντίθετα με τα μνημειακά γλυπτά του Ρίτσαρντ Σέρα (πέθανε πριν από λίγο καιρό), που ήταν τεράστια στιβαρά «περάσματα» μέσα από σκουριασμένα μέταλλα που έμοιαζαν με συμπληγάδες, ο Γκόρμλεϊ έχει κατασκευάσει κάτι πραγματικά αιθέριο. Το σκεπτικό του είναι ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα ζουν σε πόλεις μέσα στον 21ο αιώνα εγκαταλείποντας την ύπαιθρο· το «κουκούλι» του μέλλοντος θα είναι σίγουρα στο άστυ, όχι στη φύση. Ομως, καθώς συρρέουμε στις πόλεις, αναγκάζονται και αυτές να προσαρμοστούν στις δικές μας ανάγκες. Αυτή η «χορογραφία» ανάμεσα στα μέταλλα που μετεωρίζονται, αλλά ταυτόχρονα αφήνουν τον αέρα να τα διαπερνά, μιλάει για την επερχόμενη αυτή κατάσταση. Στον επάνω όροφο της γκαλερί υπήρχαν δύο τεράστια γλυπτά του, μια μικρότερη εκδοχή των οποίων είχαμε δει και στη Δήλο.
Γλύπτης οικουμενικής εμβέλειας, ο Γκόρμλεϊ έχει ξαναεκθέσει βεβαίως στη Νέα Υόρκη, τοποθετώντας κάποιες από τις φιγούρες του στους δρόμους και σε οροφές κτιρίων, που ανάγκασαν κάποιους αδαείς περί την τέχνη να καλούν συνεχώς την αστυνομία για να γλιτώσουν τους «συνανθρώπους» τους που ετοιμάζονταν να κάνουν το σάλτο στο κενό. Βγαίνοντας από τη White Cube, αισθάνθηκα πόσο τυχεροί ήμασταν που είχαμε την ευκαιρία να δούμε το ταλέντο του να συνυπάρχει με τα αρχαία σπαράγματα στο πιο ιερό νησί για τους αρχαίους.
Οι καλές εκθέσεις είναι σαν παντοτινά μαθήματα για τα σημαντικά πράγματα που μας περιβάλλουν. Και ο Βρετανός κατάφερε να συνομιλήσει με το απολλώνιο φως των Κυκλάδων. Στην ίδια γειτονιά με τη White Cube, η Acquavella gallery φιλοξενούσε έργα του Γουέιν Τιμπό (Wayne Thiebaud, 1920-2021), ο οποίος αποτύπωσε το αμερικανικό καλιφορνέζικο φως. Εγινε διάσημος τη χρυσή εποχή της ποπ αρτ και καταξιώθηκε ζωγραφίζοντας μαεστρικά, όχι κονσέρβες με σούπες, αλλά παγωτά, κέικ και χοτ ντογκ. Αυτά που μου έκλεψαν την καρδιά είναι θαλασσινά τοπία και λουόμενοι, σε ένα αφιέρωμα με τίτλο «Summer Days», με δεκάδες έργα του δάνεια από μουσεία και συλλογές από το 1959 μέχρι και τον θάνατό του.
Οντως αισθανόταν κανείς τη λάμψη του καλοκαιρινού ήλιου μέσα στην κομψή νεοϋορκέζικη γκαλερί· εκείνη τη μοναδική αίσθηση ξεγνοιασιάς που είχαν οι άνθρωποι τη δεκαετία του ’60, τύπου California Dreamin’, και ζήλεψα λίγο εκείνες τις περασμένες γενιές που έβλεπαν τη ζωή με το βλέμμα της αισιοδοξίας και όχι με την υποψία της δυστοπίας που υπαινίσσεται ο Γκόρμλεϊ για τον 21ο αιώνα. Τι άλλο είναι η τέχνη αν όχι η δυνατότητα να ταξιδεύεις σε παρελθόν και μέλλον;
