«Ημπάρκαρα κάποτε, ώς την Καραϊβική έφτασα, σε θάλασσες μακρινές και άγνωστες», μου είπε ο ψαράς Λευτέρης Καρύδης με τη χαρακτηριστική δωδεκανησιακή προφορά του. «Αλλά ηγύρισα πίσω. Είχε μια γλύκα αυτό το μέρος. Και τώρα μένω μόνιμα εδώ, ολομόναχος τον χειμώνα. Ξυπνάω με την ανατολή και όσο φτάχνω τον καφέ μου και ύστερα τα δίχτυα μου, κοιτάζω τη θάλασσα. Στιγμή δεν μπορώ να πάρω τα μάτια μου από πάνω της. Δεν την ηβαρέθηκα ποτέ». Hμασταν σε έναν μικροσκοπικό προστατευτικό κόλπο, το Καθολικό, στην πίσω μεριά στο λιλιπούτειο Αγαθονήσι. Εκεί κοντά όπου ήταν κάποτε και ο αρχαίος του οικισμός και μια βυζαντινή αποθήκη, σήμερα είναι το θερινό στέκι των ψαράδων, που εκτός από τα κύματα έχουν να παλέψουν και με τον αθέμιτο ανταγωνισμό. Είδα και εγώ καμιά δεκαριά τουρκικές ανεμότρατες να ψαρεύουν σχεδόν στην μπούκα του λιμανιού όπου δένει το πλοίο. «Τα ‘χουμε συνηθίσει όλα εδώ. Και τις εναέριες παραβιάσεις. Και να ‘μαστε μήνες ολόκληρους δίχως τη σταθερή σύνδεση με το καράβι, όπως πέρυσι τον χειμώνα. Αντέχουμε, είναι το πεπρωμένο του ακρίτα», μου έλεγε o κυρ Λευτέρης. Στο βάθος έλαμπαν τα φώτα της Τουρκίας, έτσι να ‘κανες, τα ‘πιανες.
Με προσκάλεσε για κακαβιά την ώρα που σουρούπωνε. Τα ψάρια τα είχε πιάσει μερικές ώρες πριν. Η ευωδιά από την κατσαρόλα έβγαινε από το παράθυρο της κουζίνας και έφτανε μέχρι το μικρούλι ακρογιάλι όπου είχε στήσει προς τιμήν μου ένα τραπέζι με μουσαμά πάνω στα βότσαλα. Φρεσκοκομμένη ντομάτα, με αλάτι, λάδι και ντόπια ρίγανη που έσπαγε τα ρουθούνια, δύο ποτηράκια με παγωμένο τσίπουρο, ένα ολόλευκο καΐκι που έμοιαζε να αιωρείται πάνω στα σκοτεινά νερά, γάτες να κουλουριάζονται μέσα στα σχοινιά. Σιγαλιά. Τα άστρα επάνω μας έλαμπαν. Ηρθε και η αχνιστή σούπα με σκορπίδια και σαλούβαρδους, ο ζωογόνος ζωμός που μοιάζει με «θεία κοινωνία» του Αιγαίου. Με την πρώτη μπουκιά, το μυαλό μου ταξίδεψε αστραπιαία στη Σαντορινιά γιαγιά μου που με έμαθε να τρώω ζωντανά τα όστρακα και το μπαρμπούνι σαβόρι. Επανασυνδέθηκα με το οικογενειακό νησιώτικο παρελθόν, με τις γενιές πριν από εμένα και την ίδια την ύπαρξη. Αναδιάταξη ψυχής. Αισθάνθηκα την ευτυχία να με διαπερνά, σε αυτήν τη μικρή «αγκαλιά» με την αδελφή του Λευτέρη να μου ξεψαχνίζει στοργικά ένα ένα τα ψαράκια για να βάλω στο πιάτο μου: «Εχω καθαρίσει τόσα στη ζωή μου που και τυφλή να ήμουνα θα τα κατάφερνα», μου είπε γλυκά. Είναι από τις βραδιές που θα θυμάμαι για πάντα, ανέλπιστο δώρο διακοπών.
Βέβαια συν Αθηνά και χείρα κίνει. Βλέπετε, αν κανείς διαλέξει ένα μικρό ταπεινό νησάκι, όχι μόνο θα περάσει καλά αλλά θα γνωρίσει και ανθρώπους αυθεντικούς και απροσποίητους, κυρίως δοτικούς. Μακριά από το ψευτοπολυτελές που κυριαρχεί παντού, στην πρώτη σειρά από τις ξαπλώστρες, στα σούσι και τα υπερτιμημένα σεβίτσε, τις θαλαμηγούς που ρεμετζάρουν με θράσος παντού, σε αυτά τα μέρη που πας ξένος και φεύγεις ακόμα πιο ξένος, το αγνό Αγαθονήσι έχει πεντακάθαρα καταλύματα, μικροσκοπικές ερημικές αμμουδιές, φρεσκότατα ψάρια και κυρίως κατοίκους που θα γίνουν φίλοι σου. Το μόνο δύσκολο είναι ότι δεν υπάρχει δυνατότητα ενοικίασης τροχοφόρου αλλά οι ίδιοι ξενοδόχοι σε βοηθάνε να πας παντού (είπαμε, γίνονται φίλοι σου). Αυτήν την περίοδο κλείνει και η μόνη μεγάλη επιχείρηση στο νησί, μια ιχθυοκαλλιέργεια που θα μεταφερθεί μάλλον στην Ιτέα. Το ακτοπλοϊκό πρόβλημα της περυσινής χρονιάς ήταν καθοριστικό για τη μετεγκατάσταση. Χάθηκαν έτσι καμιά 15αριά θέσεις εργασίας και τζίρος που βοηθούσε τους εκατό ντόπιους και τον χειμώνα. Αξίζει να στηρίζουμε αυτούς τους ανθρώπους, ο καθείς με τις δυνάμεις του (με τα χρήματα των διακοπών μας π.χ.), διότι το κράτος όπως πάντα τους έχει ξεχασμένους. Και δεν είναι τόσο μακριά όσο νομίζουμε. Στο Αγαθονήσι έφτασα σε μισή ώρα μόνο με καταμαράν από τη Σάμο, ξεκουράστηκα μέσα στη γαλήνη του και ανανέωσα το ραντεβού μου για του χρόνου. Βάλτε το στον «χάρτη» σας.
