Πρώτο σοκ: οι θερμοκρασίες. Δεύτερο: ο τρόπος που οι Αθηναίοι του 1964 έβλεπαν τους τουρίστες της εποχής. Τρίτο και σημαντικότερο: ο ειδησεογραφικός πλούτος του Ιστορικού Αρχείου της «Καθημερινής» μέσα από διαφημιστικές καταχωρίσεις, αναγγελίες παντός είδους αλλά και μόνιμες στήλες αθηναϊκού ενδιαφέροντος όπως το «Ανά την πόλιν», συνδυασμός αναγγελίας πολιτιστικών και κοινωνικών εκδηλώσεων και μικροειδήσεων, αλλά και τις «Σημειώσεις ενός Αθηναίου» όπου καταγράφονται συνήθως τα «κακώς κείμενα» της αστικής καθημερινότητας της εποχής. Η ιδέα ήταν να γυρίσουμε τον χρόνο πίσω, να δούμε τι απασχολούσε τους Αθηναίους πριν από εξήντα καλοκαίρια, να ανακαλύψουμε ομοιότητες και διαφορές με το «σήμερα», να αφουγκραστούμε τον παλμό της πόλης σε μια τόσο μεταβατική περίοδο για την Αθήνα. Πολύτιμος αρωγός μας σε αυτή την προσπάθεια το Ιστορικό Αρχείο της «Κ» που είναι απολύτως προσβάσιμο μέσα από την ιστοσελίδα της εφημερίδας. Αν υπάρχει ένα κοινό νήμα που συνδέει αυτούς τους δύο τόσο διαφορετικούς κόσμους είναι το διαρκώς επίκαιρο θέμα του καιρού και της ζέστης. Αλλά και της λειψυδρίας ή της κατάστασης των πεζοδρομίων («τα πεζοδρόμια της οδού Σωκράτους έχουν άθλια χάλια. Εις μερικά σημεία λείπουν ολόκληρες πλάκες!»). Βέβαια αρκεί μια ματιά στις θερμοκρασίες του 1964 για να αποκαλυφθεί σε όλη της τη δυσοίωνη μεγαλοπρέπεια η κλιματική κρίση της εποχής μας. «Εδρόσισε πάλιν ο καιρός. Το μελτεμάκι ξαναφύσηξε», διαβάζουμε στην «Κ» της 7ης Αυγούστου του 1964, ακριβώς 60 χρόνια πίσω. Πάντως, «ο δροσερός καιρός που επικρατεί δεν ευνοεί καθόλου τας εξορμήσεις διακοπών», σημειώνει απογοητευμένος ο συντάκτης της στήλης «Ανά την πόλιν» και μας κάνει να ζηλεύουμε. Η πρόβλεψη της ΕΜΥ για την Αθήνα καταμεσής του Αυγούστου είναι το τελειωτικό χτύπημα: 22 με 32 βαθμούς και πρόγνωση για βροχή· μιλάμε για μια κατάσταση που προσομοιάζει στον φετινό Απρίλιο και Μάιο.
Οι τουρίστες, οι πρώτοι που μας επισκέπτονται σε μαζικούς αριθμούς πλέον, αποτελούν από μόνοι τους αντικείμενο εξονυχιστικού σχολιασμού. «Με απίθανα αυτοκίνητα παλαιοτάτου τύπου φθάνουν κατ’ αυτάς εις Αθήνας μερικοί ξένοι τουρίσται, που αγαπούν τας περιπέτειας». Και σε άλλο αυγουστιάτικο φύλλο: «Πολλοί ξένοι τουρίσται επισκέπτονται την κεντρικήν αγοράν και την φωτογραφίζουν ως αξιοθέατον. Μερικοί μάλιστα παίρνουν και σκηνές από την κίνησιν αγοραστών και πωλητών με κινηματογραφικάς μηχανάς λήψεως». Και εδώ: «Ηυξημένη παρουσιάζεται τας τελευταίας ημέρας η κίνησις ξένων τουριστών. Περισσότερον ακούονται εις τα κέντρα του Συντάγματος και της Ομονοίας οι Γάλλοι και οι Ιταλοί». Ούτε αυτό έχει αλλάξει πολύ…
Την πιο εξωφρενική είδηση, πάντως, αλιεύσαμε στη στήλη «Ανά την πόλιν». Διαβάστε τι γινόταν αυγουστιάτικα στις κορυφές βουνών ανά την Ελλάδα εν μέσω μελτεμιών και υψηλών θερμοκρασιών: «Γραφικόν θέαμα παρουσίασαν προχθές την νύκτα οι 87 τεράστιες φωτιές που άναψαν επί της κορυφογραμμής του Υμηττού τα εκδρομικά σωματεία διά την “Εορτήν των πυρών” η οποία εωρτάσθη πανελληνίως, φωτιές επίσης άναψαν εκδρομείς εις Πάρνηθα και εις 85 κορυφάς άλλων βουνών της χώρας. Εις τον λόφον του Φιλοπάππου επραγματοποιήθη, επ’ ευκαιρία του εορτασμού, εκδήλωσις με ωραίον καλλιτεχνικόν πρόγραμμα». Δυστυχώς δεν κατορθώσαμε να πληροφορηθούμε πότε ο πρωτότυπος αυτός θεσμός έλαβε τέλος…
Μια καθαρά δημοσιογραφική παρατήρηση θα ήταν, επίσης, ότι η εφημερίδα του 1964 επικοινωνούσε απευθείας με τις καθημερινές αγωνίες και τους προβληματισμούς του αναγνώστη. Σαν να υπήρχε ένας διαρκής, ακατάπαυστος διάλογος ανάμεσα στις δύο πλευρές που διατηρούσε αυτή τη σχέση ζωντανή. Πλήθος ειδήσεων και σχολίων εστιάζουν σε μικρογεγονότα της εποχής απηχώντας τον πρωταγωνιστικό ρόλο των εφημερίδων και εν γένει του έντυπου Τύπου στις ζωές των ανθρώπων, σε ένα προφανώς πολύ διαφορετικό κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον.
