Την ιστορία της Σύρου σ’ την ψιθυρίζουν οι εκκλησίες της καθώς περιφέρεσαι στα σοκάκια της Ερμούπολης ή της πάνω πόλης. Οπως ο Μητροπολιτικός Ναός της Μεταμόρφωσης, με την αυθεντική εικόνα από την πρώιμη περίοδο του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου που μάλλον έφεραν οι πρώτοι Ψαριανοί έποικοι της Ερμούπολης μετά την καταστροφή του νησιού τους το 1824. Συμβολίζει το πείσμα των νέων κατοίκων να μεταμορφώσουν μια χέρσα παραλία στο ωραιότερο αιγαιοπελαγίτικο άστυ.
Ο πολιούχος Αγιος Νικόλαος στα Βαπόρια από την άλλη, όπου βαπτίστηκε ο εκ Χίου πρόσφυγας προπάππος μου, ήταν η τρανή απόδειξη ότι τελικά κατάφεραν να κάνουν λαμπρή την πόλη που πήρε το όνομά της από τον λόγιο και κερδώο Ερμή. Τα δίδυμα λοφάκια στεφανώνουν ο ορθόδοξος Ναός της Ανάστασης και ο Καθολικός Αγιος Γεώργιος, για να τονίσουν τη διφυή θρησκευτική προσωπικότητα του νησιού. Στη γειτονιά του Μάρκου Βαμβακάρη, ο Σαν Τζώρτζης, όπως τον λέμε οι ντόπιοι, είναι το σπουδαιότερο σημείο αναφοράς των Φραγκοσυριανών.
Ο πρώτος ναός κτίστηκε τον 11ο αιώνα και ανακατασκευάστηκε πολλές φορές με τελευταία το 1834. Τότε το κέλυφος πήρε και τη μορφή που έχει σήμερα. Η ημερομηνία δεν είναι καθόλου τυχαία, μου έλεγε ο ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ, Ιωσήφ Στεφάνου που μεγάλωσε στην Ανω Σύρο. Ηταν η κορύφωση του θρησκευτικού ανταγωνισμού ανάμεσα στις δύο κοινότητες. Μέχρι την ίδρυση της Ερμούπολης, ο πρώτος οικιστικός πυρήνας της Ανω Σύρου ήταν αποκλειστικά καθολικού δόγματος. Μάλιστα είχε τεθεί υπό την προστασία του βασιλιά της Γαλλίας και έτσι γλίτωσε το νησί και από τη φωτιά της Επανάστασης του 1821. Εγινε το απάνεμο «καταφύγιο» που συγκέντρωσε όλους τους κατατρεγμένους Ελληνες από τους Οθωμανούς, που ήρθαν από πολλά μέρη χτίζοντας ορθόδοξες εκκλησίες. Ο Σαν Τζώρτζης πάντοτε στην περίοπτη θέση του υπενθύμιζε σε όλους πού όφειλε η Σύρα τα γερά της θεμέλια.
Πριν από λίγες ημέρες ξεκίνησε το διεθνές φεστιβάλ ΑΝΩ, το οποίο διοργανώνουν η Καθολική Επισκοπή Σύρου και η κοινότητα των Καθολικών για να προβάλουν ένα μοναδικό απόκτημα του ναού. Το εντυπωσιακό εκκλησιαστικό του όργανο κατασκευάστηκε το 1888 από τον ιταλικό οίκο Ζίνο Φεντέλι και έγινε δωρεά από τον Πάπα Λέοντα ΙΓ΄ στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Διονυσίου των Αθηνών. Εμεινε εκεί έως το 1951, οπότε και μεταφέρθηκε στο νησί. Κατασκευασμένο τη ρομαντική εποχή, διαθέτει καταπληκτικό ήχο ενώ η ξυλόγλυπτη σύνθεση το κάνει ακόμα πιο ξεχωριστό.
Το 2016, με πρωτοβουλία του Σεβασμιώτατου Καθολικού Επισκόπου Σύρου πατέρα Πέτρου Στεφάνου, επισκευάσθηκε μερικώς και επαναλειτούργησε. Η αποκατάστασή του ολοκληρώθηκε το 2019 με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
Η 8η διοργάνωση του ΑΝΩ είναι αφιερωμένη στον Νίκο Σκαλκώτα με αφορμή τα 120 χρόνια από τη γέννησή του και τα 75 από τον θάνατό του. Διαρκεί έως τις 25 Αυγούστου υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Στέφανου Τσιαλή. Και φέτος θα έρθουν στη Σύρο διακεκριμένοι σολίστ του εκκλησιαστικού οργάνου από την Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ μια εκδήλωση θα φιλοξενηθεί και στον Ναό της Αμιάντου Συλλήψεως στα Φηρά της Σαντορίνης την Κυριακή.
Στο πλαίσιο του φεστιβάλ θα υπάρχει και μια φωτογραφική έκθεση του Δημήτρη Βαμβακούση με εκκλησιαστικά όργανα, ξεναγήσεις στον οικισμό της Ανω Σύρου καθώς και μια εικαστική εγκατάσταση του Βέρνερ Βίντμερ. Αν βρίσκεστε στο νησί, σπεύσατε.
