Eνα φεστιβάλ κρίνεται επιτυχημένο όχι μόνο από τη δημοφιλία των εκδηλώσεών του αλλά και από το κατά πόσο αξιοποιεί την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου όπου διοργανώθηκε. Ανά την ελληνική επικράτεια, πολλά μνημεία περιμένουν ένα τέτοιο φιλί της ζωής, ένα «χάδι» των σύγχρονων ανθρώπων, είτε για να βγουν από τη λήθη, είτε για να συνεχίσουν να σιγοψιθυρίζουν την ιστορία τους. Υπό αυτήν την έννοια λοιπόν το Φεστιβάλ που διοργανώθηκε στη Χίο από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου για 3η χρονιά στα τέλη Αυγούστου κατάφερε να αναδείξει τοπόσημα που έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα. Ενα παράδειγμα είναι το (προσφάτως αποκατεστημένο από το ΥΠΠΟ) Χαμιδιέ Τζαμί που ανηγέρθη το 1892 δαπάναις του σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ μέσα στο Φρούριο του νησιού. Μεγάλα τμήματά του είναι κτισμένα από αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη καθώς βρίσκεται στο σημείο όπου κάποτε δέσποζε η αρχαία πόλη. Στους ωραίους χώρους του φιλοξενείται μέχρι και τα τέλη Σεπτεμβρίου η ενδιαφέρουσα έκθεση της Καλλιόπης Λεμού με τίτλο «Θάλασσα Απέραντη, Μυστικά και Φανερά».
Κόρη καπετάνιου και απόγονος καραβοκυραίων, που έκαναν εμπόριο ανάμεσα στα νησιά και τα μικρασιατικά παράλια, η –γεννημένη στις Οινούσσες– Λεμού είναι σαν να έχει θηλάσει το αλμυρό νερό. Ηταν άλλωστε από τους πρώτους Ελληνες καλλιτέχνες που ασχολήθηκαν εντατικά και με το θέμα της μετανάστευσης καθώς χρησιμοποίησε στα έργα της βάρκες που βρέθηκαν στις αιγνουσιώτικες ακτές. Επιστρέφοντας στο υγρό στοιχείο εκθέτει για πρώτη φορά στη Χίο έργα ζωγραφικής που δημιούργησε ειδικά για την έκθεση, μαζί με άλλα που έχει παρουσιάσει σε μπιενάλε του εξωτερικού. Στο επίκεντρο είναι η θάλασσα που φέρνει κοντά τους ανθρώπους από τις δύο πλευρές του Αιγαίου, όπως κάποτε έφερε κοντά και τους προγόνους της από τη Χίο και την Ανατολή. Πρόδηλη σε όλα τα έργα της η γυναικεία μορφή κρατάει γερό τιμόνι και στις φουρτούνες και στη γαλήνη. Αλλος ένας πολύ ιδιαίτερος χώρος που ξεπρόβαλε από το παρελθόν της Χίου είναι το περίφημο λεπροκομείο. Σε ειδική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε εκεί, προσκλήθηκε μάλιστα και η συγγραφέας Βικτόρια Χίσλοπ, η οποία έγινε γνωστή μέσα από το βιβλίο της για τη Σπιναλόγκα και την έρευνά της για τους Ελληνες χανσενικούς.
Ο Χιώτης φιλόλογος και ψυχή του λογοτεχνικού θεσμού London Hellenic Prize, Μιχάλης Μόσχος εξήγησε στο κοινό γιατί αυτό το ίδρυμα ήταν τόσο σημαντικό: αποτελούσε αναγκαιότητα για τα διεθνή πληρώματα που επισκέπτονταν το νησί και απευθυνόταν αποκλειστικά στα θύματα της λέπρας, της βιβλικής, αποτρόπαιας, παραμορφωτικής ασθένειας που αποτελούσε το φόβητρο της εποχής, ιδιαιτέρως των ναυτικών που ζούσαν για μεγάλα διαστήματα αποκλεισμένοι μεταξύ ουρανού και θάλασσας. Το γενοβέζικο λωβοκομείο της Χίου, όπως τόνισε ο κ. Μόσχος, είναι χρονολογικά το πρώτο στην περιοχή του Αιγαίου και πρωτοπόρο στην περίθαλψη της λέπρας. Από ό,τι γνωρίζουμε, λειτούργησε αδιάκοπα καθ’ όλη τη γενουατική περίοδο (1346-1566), καθ’ όλη την οθωμανική κατοχή (1566-1912) και κατόπιν, από την απελευθέρωση μέχρι την τελική, κοινωνικά παραδεκτή θεραπεία της λέπρας χάρη στον Χάνσεν κατά τη δεκαετία του 1950.
Χάρις στην εκδήλωση έγινε και η υπογραφή της σύμβασης, παρουσία του περιφερειάρχη Κώστα Μουτζούρη, για να αρχίσουν επιτέλους τα έργα αποκατάστασης του χώρου. Κάποιες από τις εκδηλώσεις έγιναν στον Κάμπο που απηχεί την παρουσία των Γενοβέζων στο νησί, σε μια βενετσιάνικη έπαυλη που όμως απέκτησε δεύτερη ζωή με πολλή αγάπη από την οικογένεια του Νίκου Βαφειά, ο οποίος ήταν και ένας από τους τιμώμενους του φεστιβάλ.
