Πόλη που σέβεται τον εαυτό της και δεν έχει ένα ωραία διατηρημένο ιστορικό νεκροταφείο δεν λογίζεται. Θυμάμαι όταν σπούδαζα στο Λονδίνο όλους τους αριστερούς συμφοιτητές μου να πληρώνουν αλμυρό εισιτήριο για να επισκεφθούν τον τάφο του Καρλ Μαρξ στο κοιμητήριο Χάιγκεϊτ (φευ, πού να φανταζόταν ο δόλιος ότι η τελευταία του κατοικία έγινε και αυτή εμπορεύσιμο αξιοθέατο).
Στο Παρίσι υπάρχουν αρκετοί που θα πάνε στο Περ Λασέζ όχι μόνο για τους επώνυμους που επέλεξαν να αναπαυθούν εκεί, αλλά και για τη μοναδική του ατμόσφαιρα. Αυτή η συνομιλία με τους άσημους και τους διάσημους του παρελθόντος έχει –υπό όρους– μια γοητεία. Η Βενετία, η Κωνσταντινούπολη, η Τεργέστη αλλά ακόμα και η Σύρος μπορούν λ.χ. άνετα να παρουσιάσουν το πάνθεον της ελληνικής άρχουσας τάξης. Οπως βέβαια και το δικό μας Α΄ Νεκροταφείο, που είναι ένα μουσείο υπαίθριας νεοκλασικής γλυπτικής. Πόσα όμως ξέρουμε γι’ αυτό πέρα από αυτά που έχει βιαστικά αρπάξει το μάτι μας συνοδεύοντας κάποιον γνωστό ή οικείο στο ύστατο χαίρε; Πόσοι επιλέγουμε να το επισκεφθούμε απλώς για να δούμε μερικά αριστουργηματικά γλυπτά, όπως η Κοιμωμένη του Χαλεπά; Να σταθούμε στην αισθητική αξία που έχουν άλλα αγάλματα από τους Τηνιακούς τεχνίτες του μαρμάρου στους παλιούς οίκους;
Υπάρχουν βέβαια κάποια βιβλία, ανάμεσά τους ο ενημερωμένος και εύχρηστος οδηγός 170 σελίδων με κείμενα της ομότιμης καθηγήτριας του ΕΜΠ Μάρως Καρδαμίτση-Αδάμη και της αρχιτέκτονος Μαρίας Δανιήλ, με φωτογραφίες του αρχιτέκτονα και φωτογράφου Γιώργη Γερόλυμπου (εκδόσεις Ολκός), το αξιόλογο πόνημα της Ιωάννας Παρασκευοπούλου (από τις εκδόσεις Πόλις) και ένα παλαιότερο για τα γλυπτά του Στέλιου Λυδάκη. Προγραμματίζεται όμως και μια διά ζώσης περιήγηση που φιλοδοξεί να μας αλλάξει το βλέμμα σε ένα από τα σπουδαιότερα τοπόσημα των Αθηνών. Το Πολιτιστικό Ιδρυμα Ομίλου Πειραιώς, με αφορμή τον φετινό εορτασμό των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΕΗΠΚ), με θέμα «Ανιχνεύοντας Διαδρομές, Δίκτυα και Δεσμούς στην Πολιτιστική Κληρονομιά», σε συνεργασία με το ιστορικό σωματείο της Αδελφότητας των εν Αθήναις Τηνίων, οργανώνει, την Κυριακή 6 Οκτωβρίου 2024, δύο διαδοχικές περιηγήσεις (ώρες 11.00 και 12.30) στο Α΄ Κοιμητήριο.
Με επίκεντρο τα έργα περίφημων μαρμαρογλυπτών από την Τήνο, ο Δημήτρης Παυλόπουλος, καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, και ο Μιχάλης Γιοχάλας, ιστορικός τέχνης – ξεναγός, παρουσιάζουν μια ξεχωριστή διαδρομή με στόχο την ανάδειξη της τηνιακής μαρμαροτεχνίας.
Από τις απαρχές της συστηματικής λειτουργίας του Α΄ Κοιμητηρίου Δήμου Αθηναίων, κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, οικογένειες Τηνιακών γλυπτών και μεμονωμένοι Τηνιακοί γλύπτες δούλεψαν για τη φιλοτέχνηση διαφόρων ιδιαίτερων τύπων μαρμάρινων μνημείων. Οι αδελφοί Μαλακατέ, οι αδελφοί Φυτάλη, ο Λουκάς Δούκας, ο Νικόλαος Στεργίου, ο Δημήτριος Περάκης είναι μερικά από τα ονόματα καλλιτεχνών της σμίλης, έργα των οποίων κοσμούν, μαζί με του Φιλιππότη και του Χαλεπά, οικογενειακούς τάφους στα παλαιότερα τμήματα του Α΄ Κοιμητηρίου.
Μέσα από μια πυκνή διαδρομή, ανάμεσα στην τέχνη και στη μνήμη, οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν σημαντικά ταφικά μνημεία και να δουν από κοντά τεχνικές και μοτίβα που χρησιμοποιούσαν οι Τηνιακοί γλύπτες, ενώ θα ακούσουν και ενδιαφέροντα βιογραφικά στοιχεία. Η συμμετοχή είναι δωρεάν. Απαραίτητη η κράτηση θέσης στο τηλέφωνο 210-34.18.051.
Σημείο συνάντησης: Είσοδος Α΄ Κοιμητηρίου Δήμου Αθηναίων (15 λεπτά πριν από την έναρξη κάθε περιήγησης).
