Σε ένα οδοιπορικό στα Γιάννενα για την «Κ» πριν από μερικούς μήνες πέρασα το κατώφλι του Εβραϊκού Νεκροταφείου της πόλης όπου αναπαύεται από τον Φεβρουάριο του 2023 ο Μωυσής Ελισάφ. Ακούμπησα με τη σύζυγό του, Πάτρα, ένα λευκό βοτσαλάκι στον τάφο του. Ηταν ένας άνθρωπος βαθιά σεμνός και σε τέτοιο βαθμό αλτρουιστής που ενώ ως γιατρός θεράπευσε τόσο κόσμο (δεν θα βρεις Γιαννιώτη που δεν πέρασε από τα χέρια του), δεν είχε τον χρόνο να δια-γνώσει τη δική του ασθένεια.
Το μεγαλύτερο κληροδότημά του στη γενέτειρα δεν ήταν μόνο η δουλειά που έκανε στα Γιάννενα όταν εξελέγη δήμαρχος –ο πρώτος Ελληνας Εβραίος το θρήσκευμα που έφτασε σε τέτοιο αξίωμα–, αλλά ότι για πολλά έτη πριν από αυτό αγωνίστηκε για την ιστορική κοινότητα των Ρωμανιωτών σε όλα τα επίπεδα.
Είναι ειρωνικό αλλά μία από τις μεγαλύτερες μάχες είχε γίνει για τη διατήρηση του κοιμητηρίου όπου ετάφη και ο ίδιος. Κάποιοι στο παρελθόν, ακόμη και το ελληνικό Δημόσιο, το είχαν δει ως ένα χώρο που θα μπορούσε να αποτελέσει «φιλέτο» για ανέγερση κτιρίων. Το θέμα λύθηκε πια, αλλά δεν έχει υποχωρήσει η αγωνία των λιγοστών Γιαννιωτοεβραίων. Τι θα απογίνει η συναγωγή, τι θα απογίνει το νεκροταφείο στο μέλλον; Ποιος θα τα έχει έγνοια; Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο εξοντώθηκε το 91% των μελών της, οι νέοι είναι λίγοι σήμερα.
Ο Ελισάφ που είχε χάσει πολλά μέλη της οικογενείας του στους θαλάμους αερίων και είχε νιώσει στο πετσί του τι σημαίνει να απισχναίνεται μια κοινότητα, είχε εργαστεί προς μια ακόμη κατεύθυνση. Κατάφερε να κάνει την εορτή του Γιομ Κιπούρ, την ημέρα του Εξιλασμού, τη μεγαλύτερη εορτή του Ιουδαϊσμού, ένα σημείο αναφοράς για όλους τους Εβραίους Γιαννιώτες της διασποράς. Ενα μεγάλο μέρος τους ζει στην Αμερική, με προγόνους που μετανάστευσαν κυρίως στη Νέα Υόρκη τη δεκαετία του 1920 και έκτισαν μάλιστα τη δική τους συναγωγή στο νότιο τμήμα του Μανχάταν που ονομάζεται «Kehila Kedosha Janina». Πάντα αγαπούν τον τόπο τους και δεν τον ξεχνούν, παρά το ότι έχει περάσει αιώνας από τότε που έφυγαν οι παππούδες τους. Ετσι τα τελευταία χρόνια η συναγωγή γέμιζε από εκατοντάδες επισκέπτες από το εξωτερικό, τη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα, το Ισραήλ. Και φέτος θα γίνει το ίδιο, συνεχίζοντας την προσπάθεια που έκανε ο αείμνηστος Ελισάφ.
Η εβραϊκή κοινότητα Ιωαννίνων ετοιμάζεται για τη λαμπρή γιορτή του Γιομ Κιπούρ το διήμερο Παρασκευή 11 και Σάββατο 12 Οκτωβρίου, όπου οι παλιοί θα συναντήσουν τους νεότερους και τους ξενιτεμένους, ένα αντάμωμα για συγγενείς και γνωστούς ακόμα και για τους χριστιανούς φίλους. Την πρόσκληση την απευθύνει πάλι η κοινότητα διά του προέδρου της Μάρκου Μπατίνου. Την Παρασκευή θα τελεστεί μνημόσυνο για τα θύματα του Ολοκαυτώματος αλλά και εκείνους που έχασαν βάναυσα τη ζωή τους ένα χρόνο πριν από τη Χαμάς. Το Σάββατο θα γίνει και το μνημόσυνο του Ελισάφ, καθώς και το μεγάλο εορταστικό γεύμα. Εκεί θα τιμηθεί η Γιαννιώτισσα Αννα Μπακόλα-Γκάρτι, κεντρικό μέλος με μεγάλη και πολύπλευρη εθελοντική δράση του Κέντρου Ελληνικής Εβραϊκής Κληρονομιάς που δραστηριοποιείται στο Ισραήλ.
