«Στις αρχές της δεκαετίας του ’50 ο Γιάννης Τσαρούχης με βοηθό του τον νεαρό τότε Βλάση Κανιάρη περιπλανιούνταν στις γειτονιές της Αθήνας για να φωτογραφίσουν τα υπό κατεδάφιση νεοκλασικά κτίρια. Σαν σκηνικά μιας παράστασης που τελείωσε άδικα και σαν τα φέρετρα μιας χαρισάμενης εποχής που δεν άντεξε. Πρόκειται για ένα συγκλονιστικό υλικό που ξεπερνάει τις 4.000 λήψεις και διασώζεται στο αρχείο του αείμνηστου Κανιάρη».
Η αφήγηση ανήκει στον ιστορικό τέχνης Μάνο Στεφανίδη ενόψει των εγκαινίων (στις 31.10) της έκθεσης «Το κάλλος. Η απώλεια», που φέρει την επιμελητική του σφραγίδα. Θα φιλοξενηθεί στη Roma Gallery (οδός Ρώμα 5) και μας δίνει την ευκαιρία να δούμε από κοντά τρία ακριβοθώρητα έργα του Γιάννη Τσαρούχη από τη συλλογή Εμπειρίκου. Ανάμεσά τους το περίφημο «Καφενείον ο Παρθενών» (1955) αλλά και το «Σπίτι του Εμπειρίκου» (1959), όπου ο μεγάλος δάσκαλος της ελληνικής ζωγραφικής του 20ού αιώνα μάς παραδίδει δύο από τις κορυφαίες αθηναϊκές σπουδές του στο θαύμα του εγχώριου νεοκλασικισμού τόσο στην πιο επίσημη όσο και στην πιο λαϊκότροπη μορφή του.
«Ο Γιάννης Τσαρούχης, ο τελευταίος ρομαντικός, παρουσιάζει μια ιδανική Αθήνα που χάνεται μπροστά από τα μάτια του. Ο πατριάρχης της αθηναϊκής σχολής δεν συνέλαβε μόνο και με απόλυτη ακρίβεια το σχεδιαστικό ύφος της αρχιτεκτονικής τυπολογίας, αλλά έπιασε κυρίως την ατμόσφαιρα και το φως· μια πυρακτωμένη νοσταλγία που σε ταξιδεύει», σχολιάζει στην «Κ» ο Μάνος Στεφανίδης. Σε αυτή την τόσο μοναδική συνθήκη η έκθεση αντιπαραβάλλει τη ματιά ενός σύγχρονου φωτογράφου, του Τάσου Βρεττού. «Ο Βρεττός, που έχει συνεργαστεί με τον Διονύση Φωτόπουλο, δεν είναι ένας τυπικός φωτογράφος, αλλά ένας φωτογράφος-ποιητής. Εδώ φωτογραφίζει τα τελευταία δείγματα της νεοκλασικής τέχνης σε ένα καθεστώς αποδρομής». Για να προκύψει μια αναπάντεχη συνομιλία Τσαρούχη – Βρεττού που διατρέχει τον χρόνο με σημείο αναφοράς το κάλλος και, κυρίως, την απώλεια. «Οπως συμβαίνει με τους φουστανελάδες μέσα στο παλαιικό καφενείο ή τους ευζώνους που παρελαύνουν σε ανεπίληπτους σχηματισμούς στο κέντρο της πόλης. Αφού μόνο σπαράγματα ή φευγαλέες εικόνες, σαν αυτές που τραβάει κινούμενος με αυτοκίνητο o Βρεττός στον περιώνυμο κύκλο της πλατείας Ομονοίας, μπορεί να δώσουν μιαν αίσθηση του γοητευτικού παρελθόντος. Προσωπικά οι φωτογραφίες του με παραπέμπουν στο μαυρόασπρο σινεμά του Νίκου Κούνδουρου, στις “Μέρες του ’36” και στον “Θίασο” του Θόδωρου Αγγελόπουλου και στον “Καιρό τον Ελλήνων” του Λάκη Παπαστάθη», συμπληρώνει ο επιμελητής της έκθεσης, η οποία θα διαρκέσει έως τις 29 Νοεμβρίου.
