Σε ένα από τα πολλά σαλόνια του ξενοδοχείου Excelsior, στο Λίντο της Βενετίας, ο Κώστας Γαβράς κάθεται και απαντά υπομονετικά στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων που πηγαίνουν κοντά του σε ομάδες των τριών-τεσσάρων. Φαίνεται κουρασμένος, αλλά και χαρούμενος, χαμογελαστός. Τον ρωτάω αν είναι έτοιμος για όσα θα διαβάσει από μακριά και όσα θα ακούσει από κοντά, όταν σε περίπου ένα μήνα θα έρθει στην Αθήνα για να παρουσιάσει τη νέα του ταινία «Ενήλικες στην αίθουσα», βασισμένη στο βιβλίο του πρώην υπουργού Οικονομικών, Γιάνη Βαρουφάκη. «Μα, γι’ αυτό τον λόγο κάνω ταινίες. Είμαι πολύ περίεργος να δω τις αντιδράσεις στην Ελλάδα και ελπίζω να είναι παθιασμένες. Ξέρω πως πολλοί άνθρωποι μισούν κάποιους από αυτούς τους χαρακτήρες και άλλοι τους αγαπούν. Εδώ όμως έχουμε να κάνουμε με ταινία, με σόου».
Τη λέξη «σόου» την αναφέρει συχνά ο Ελληνογάλλος κινηματογραφιστής και την επαναλαμβάνει όταν ανατρέχει στην κουβέντα που έκανε με τον κ. Βαρουφάκη πριν από την έναρξη των γυρισμάτων: «Του είπα πως δεν θα φτιάξω ιστορικό φιλμ, ούτε ντοκιμαντέρ. Θα φτιάξω ένα σόου, μια ταινία που θα δημιουργεί συναισθήματα στον θεατή». Παρ’ όλα αυτά το τελικό αποτέλεσμα είναι εξαιρετικά πιστό στο γραπτό του πρότυπο, πλην της τελευταίας σκηνής, όπου το παράξενο «συρτάκι» του Αλεξάντρ Ντεσπλά χορογραφεί την περίφημη τελευταία μαραθώνια σύσκεψη του Αλέξη Τσίπρα με τους δανειστές.
Εντονη εμπειρία
Ο Αλέξανδρος Μπουρδούμης, ο οποίος υποδύεται τον τέως πρωθυπουργό, θυμάται αυτή σαν την πιο έντονη εμπειρία, εκτός ίσως από την ημέρα που πήρε τη… δουλειά. «Ο κύριος Γαβράς με τη σύζυγό του με κάλεσαν για πρωινό και εκεί μου πρότειναν να παίξω έναν από τους δύο βασικούς ρόλους. Ηταν το καλύτερο πρωινό της ζωής μου!» λέει ο Ελληνας ηθοποιός, ο οποίος πλαισιώνει τον πρωταγωνιστή Χρήστο Λούλη. Οταν ρωτώ τον τελευταίο πόσο εύκολο είναι να βιώσεις ξανά «από μέσα» όλα τα δραματικά γεγονότα που συνέβησαν μόνο τέσσερα χρόνια πριν, εκείνος χαμογελά αχνά: «Το 2015 η σύζυγός μου ήταν έγκυος στο δεύτερο παιδί μας, που γεννήθηκε στις 15 Ιουνίου, οπότε μπορείς να φανταστείς. Είχα το παιδί, δάνειο για το σπίτι, υποχρεώσεις· νομίζω πως γέρασα 10 χρόνια εκείνο το καλοκαίρι. Επιπλέον, δεν ξέρω ούτε έναν που να μην είχε τότε τις δικές του ισχυρές απόψεις, είτε από τη μία είτε από την άλλη πλευρά. Και στα γυρίσματα, ανάμεσα στις λήψεις, τα συζητούσαμε όλα αυτά – “το θυμάσαι εκείνο; Πού ήσουν όταν έγινε το τάδε;”. Ηταν σίγουρα μεγάλη πρόκληση για τον επαγγελματισμό μας».
Από αριστερά: Ο Αλέξανδρος Μπουρδούμης, ο οποίος υποδύεται τον τέως πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, η Βαλέρια Γκολίνο (είναι η «σύζυγος» του πρώην υπουργού Οικονομικών), ο Κώστας Γαβράς και ο Χρήστος Λούλης (στην ταινία παίζει τον Γιάνη Βαρουφάκη).
Γιατί όμως αποφάσισε ο Κώστας Γαβράς να τους βάλει όλους, τόσο σύντομα, να ξαναζήσουν εκείνο το δραματικό εξάμηνο της διαπραγμάτευσης; «Επρεπε να γίνει τώρα. Ξέρω ότι είναι πολύ κοντά χρονικά, όμως είναι η σωστή στιγμή, διότι πρέπει να μιλήσουμε για την Ευρώπη. Ο τρόπος με τον οποίο χειρίστηκε το θέμα της Ελλάδας λέει πολλά για τη σημερινή Ευρώπη, που έκανε βήματα προς τα πίσω με τους δύο τελευταίους προέδρους, τον Μπαρόζο και τον Γιούνκερ. Ενδιαφέρθηκε μόνο για την οικονομία και έμεινε πίσω στην εκπαίδευση, στον πολιτισμό κ.ο.κ. Στην ταινία αφηγούμαι με ακρίβεια όσα έγιναν, δεν είναι φαντασία. Οταν, για παράδειγμα, ο Γάλλος υπουργός λέει κάτι ιδιαιτέρως στον Γιάνη και αμέσως μετά, στα Μέσα, υποστηρίζει το ακριβώς αντίστροφο, αυτό κάτι σημαίνει. Και έγινε, δεν υπάρχει αμφιβολία».
Προφανώς έχει γίνει πολλή κουβέντα για τη σχέση και την υποστήριξη του Κώστα Γαβρά στο πρόσωπο του αμφιλεγόμενου πρώην υπουργού. Ο ίδιος, πάντως, είναι ξεκάθαρος: «Στην περίπτωση του Βαρουφάκη έχουμε τον ορισμό της δολοφονίας χαρακτήρα, πιστεύω μάλιστα πως είχε αποφασιστεί από πολύ νωρίς. Βοήθησε, βέβαια, κι αυτός με εκείνη την ιστορία στο Paris Match ή το εκκεντρικό ντύσιμο. Περισσότερο ίσως επειδή στο Eurogroup ήταν ο πιο καταρτισμένος από όλους, πέραν του Σόιμπλε, και τους υποδείκνυε τι πρέπει να γίνει».
«Η τραγωδία του»
Ο Χρήστος Λούλης, από την πλευρά του, τι λέει για τον άνθρωπο-χαρακτήρα Βαρουφάκη; «Γνώρισα τον Γιάνη και τη σύζυγό του πριν από τα γυρίσματα, όταν ένα βράδυ με κάλεσε στο σπίτι του, μαζί και με το ζεύγος Γαβρά. Σταδιακά οι υπόλοιποι αποχώρησαν και εμείς οι δύο μείναμε να συζητάμε (και να πίνουμε) μέχρι τις 6 το πρωί. Κατά τη γνώμη μου, είναι ένας πολύ παθιασμένος άνθρωπος, που ξέρει τι λέει. Είναι όμως και “καλλιτέχνης”, το μυαλό του είναι στο ιδεατό· δεν λέω πως πετάει στα σύννεφα, όμως έχει ένα πόδι στη γη και ένα στον ουρανό, και αυτή είναι η τραγωδία του. Αυτό που βλέπεις δημόσια, ωστόσο, είναι απολύτως πραγματικό, δεν υπάρχει καμία προσποίηση. Προσωπικά, αν και δεν τον έχω ψηφίσει ποτέ, κέρδισε τον σεβασμό μου όταν παραιτήθηκε, αφού είδε πως δεν μπορούσε πια να ακολουθήσει τις ιδέες του».
Τόσο ο Λούλης όσο και ο Μπουρδούμης αναφέρουν πως ο Κ. Γαβράς τους ενθάρρυνε να βάλουν προσωπικά στοιχεία στους ρόλους και όχι να γίνουν απλές ρεπλίκες των πραγματικών προσώπων. «Στη δική μου περίπτωση προσπάθησα να καταλάβω και να αποδώσω τον Αλέξη περισσότερο με την ανθρωπιστική έννοια, που βάζει πάντα πρώτη και ο σκηνοθέτης, και όχι μόνο μέσα από τις επιλογές του. Αν το καλοσκεφτείς, αυτός είναι ο άνθρωπος που έχει μπροστά του όλα τα δεδομένα, τα διλήμματα και πρέπει να πάρει τις δύσκολες αποφάσεις. Τρομερή πίεση…».
