Αν τα λεγόμενα «swinging 60s» είχαν ένα γυναικείο πρόσωπο, τότε ένα από αυτά που δικαιωματικά θα διεκδικούσε την διάκριση θα ήταν αυτό της Τζέιν Μπίρκιν.
Η τραγουδίστρια, ηθοποιός και ανεξίτηλο σύμβολο της μόδας που πέθανε στα 76 της χρόνια, πέρα από τα καλλιτεχνικά της επιτεύγματα, υπήρξε το απόλυτο «it girl» μιας ολόκληρης εποχής -ακόμα και αν ποτέ δεν ήταν τόσο διαβόητη και άσωτη όσο για παράδειγμα, η Μάριαν Φέιθφουλ.
Είχε όμως τα μακριά ξανθά μαλλιά με τις αφέλειες, το αθώο αλλά και συγχρόνως πολλά υποσχόμενο βλέμμα της, τα πάντα μισάνοιχτα χείλη της που αποκάλυπταν το διακριτικό κενό ανάμεσα στα δόντια της και μια απόλυτα χαρακτηριστική βρετανική προφορά στα γαλλικά της –«Η πιο Παριζιάνα των Βρετανίδων μας άφησε», έγραψε χαρακτηριστικά η δήμαρχος του Παρισιού, Αν Ινταλγκό στον αποχαιρετισμό της. Ο Εμανουέλ Μακρόν με την σειρά του τη χαρακτήρισε «icon της Γαλλίας».
Η Τζέιν Μπίρκιν, βέβαια, όσο και αν συνδέθηκε άρρηκτα με τη γαλλική κουλτούρα και αν μεγαλούργησε -και τελικά άφησε το άστρο της να σβήσει- στην Πόλη του Φωτός, ήταν ένα κορίτσι από το Λονδίνο, μια «baby boomer» και κόρη μιας θεατρικής ηθοποιού και ενός αξιωματούχου του βρετανικού ναυτικού και πράκτορα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Πριν ακόμα ενηλικιωθεί, η Μπίρκιν έπαιζε σε παραστάσεις του Γκράχαμ Γκριν. Από εκεί και ύστερα, όλα στην πορεία της μοιάζουν να ήρθαν κάπως τυχαία. Βρέθηκε να υποδύεται το μοντέλο στο «Blow-Up» (1966) του Μικελάντζελο Αντονιόνι, κυρίως επειδή o Τζον Μπάρι, συνθέτης περισσότερο γνωστός για τη δουλειά του στις ταινίες «James Bond» και τότε σύζυγος της Μπίρκιν, την προκάλεσε πως δεν θα τολμούσε να εμφανιστεί γυμνή στη σκηνή που το απαιτούσε.
Αυτή όμως το έκανε -ακόμα και αν, όπως αργότερα παραδέχτηκε, δεν γνώριζε ποιος είναι ο Αντονιόνι. Μετά από ένα πέρασμα σε ταινίες όπως το «Kaleidoscope» (1966) του Γουόρεν Μπίτι και το ποτισμένο από το ψυχεδελικό κλίμα της εποχής «Wonderwall» (1968) του Τζο Μάσοτ (ο χαρακτήρας της λεγόταν Πένι Λέιν και τη μουσική είχε γράψει ο Τζορτζ Χάρισον, αν ψάχνατε μια δόση από Beatles), ξεκίνησε και επίσημα το «φλερτ» της με τη Γαλλία.
Το 1969 η Τζέιν Μπίρκιν υποδύθηκε μία έφηβη στο πλάι της Ρόμι Σνάιντερ και του Αλέν Ντελόν στο διψασμένο, με κάθε έννοια, «La Piscine». Ενα χρόνο νωρίτερα, βρέθηκε να γυρίζει και το «Slogan» του Πιέρ Γκριμπλά. Δεν ήξερε λέξη γαλλικά. Είχε όμως για συμπρωταγωνιστή της τον Σερζ Γκενσμπούρ.
Ηταν η πλέον καθοριστική συνάντηση στην προσωπική και καλλιτεχνική ζωή της Τζέιν Μπίρκιν. Οι δυο τους ερωτεύτηκαν ακαριαία, η Μπίρκιν δεν άργησε να μετακομίσει στη Γαλλία, όπου και παρέμεινε έκτοτε. Εμειναν μαζί για 12 χρόνια, έως ότου ο αλκοολισμός και η βίαιη συμπεριφορά του Γάλλου τραγουδιστή δεν άφηνε πολλα περιθώρια. Απέκτησαν μία κόρη, την Σαρλότ Γκενσμπούρ, που ακολούθησε τα χνάρια των γονιών της -και όσο μαμά και κόρη μεγάλωναν, τόσο περισσότερο έμοιαζαν η μία στην άλλη.
Αλλά και οι καριέρες της Μπίρκιν και του Γκενσμπούρ στιγμάτισαν απόλυτα η μία την άλλη. Ο έρωτάς τους αποτυπώθηκε και στον δίσκο «Jane Birkin/Serge Gainsbourg» (1969) που περιείχε και το πιο αναγνωρίσιμο κομμάτι τους, το «Je t’ aime… moi non plus» -ακόμα και αν ο Γκενσμπούρ το είχε γράψει για την κάποτε σύντροφό του, Μπριζίτ Μπαρντό. Ο ερωτισμός του τραγουδιού έκανε το Observer να το χαρακτηρίσει «το μουσικό αντίστοιχο μιας ταινίας “Εμμανουέλα”», απαγορεύτηκε από τα ραδιόφωνα σε διάφορες χώρες αλλά και από την τηλεόραση του BBC, ενώ το Βατικανό το κήρυξε ακατάλληλο. Ο Γκενσμπούρ είχε πει δικαίως πως «ο Πάπας μας έκανε το καλύτερο PR».
Το εμβληματικό κομμάτι χάρισε και τον τίτλο στην πρώτη σκηνοθετική απόπειρα του Γκενσμπούρ, μία ταινία του 1976 στην οποία πρωταγωνίστησε η Τζέιν Μπίρκιν, ως ένα αγοροκόριτσο με κοντά μαλλιά, μια σερβιτόρα που ερωτεύεται έναν γκέι οδηγό νταλίκας (που υποδύθηκε ο Τζο Νταλεσάντρο, γαλουχημένος στο περιθωριακό σινεμά του Πολ Μόρισεϊ και του Αντι Γουόρχολ). Το «Je t’ aime… moi non plus» αποθέωσε την ελευθεριότητα και τον μποέμ τρόπο ζωής -άλλωστε, η Μπίρκιν υπήρξε (και) απόλυτο σύμβολο των μποέμ.
Ηταν σχεδόν αδύνατο η φιγούρα και η προσωπικότητα της Τζέιν Μπίρκιν να περάσει απαρατήρητη και από τους «μεγάλους» της νουβέλ βαγκ. Ο Ζαν Λικ Γκοντάρ την επέλεξε για το «Soigne ta Droite» (1987) και ο Αλέν Ρενέ αρκετά αργότερα την συμπεριέλαβε στο «On Connaît la Chanson» (1997). Η Ανιές Βαρντά όχι μόνο της εμπιστεύτηκε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο «Kung-Fu Master!» (1988), αλλά έκανε και το πορτρέτο της στο «Jane B. par Agnès V.» (1988), ένα ντοκιμαντέρ μπλεγμένο με μυθοπλασία. Πρόσφατα, μάλιστα, η Σαρλότ Γκενσμπούρ προσπάθησε με την σειρά της να φτιάξει το πορτρέτο της μητέρας της μέσα από τα δικά της μάτια στο «Jane par Charlotte» (2021).
Η Τζέιν Μπίρκιν, πάλι σχεδόν άθελά της, άφησε το στίγμα της και στη μόδα. Τα μίνι φορέματά της, άλλοτε σαν μπέιμπι ντολ και άλλοτε με πλεκτό ύφασμα έγιναν εμβληματικά. Και ακόμα και αν η ίδια συνήθιζε να κυκλοφορεί με ένα ψάθινο καλάθι για τσάντα, έδωσε το όνομά της σε μία από τις πιο χαρακτηριστικές τσάντες-σύμβολα πολυτέλειας, την Hermès Birkin. Αρκούσε να καθίσει τυχαία σε μία πτήση το 1984 δίπλα στον Ζαν Λουί Ντουμά, τότε επικεφαλής σεδιαστή του οίκου, που άκουσε την σταρ να παραπονιέται ότι καμία τσάντα δεν χωράει τα πράγματά της. Πάντως, ακόμα και αφού είχε γίνει «νονά» μιας από τις πιο ακριβές τσάντες στον κόσμο, τίποτα δεν σταματούσε την Μπίρκιν από το να εμφανίζεται με σνίκερ παπούτσια ακόμα και στο Φεστιβάλ των Καννών ή επιδείξεις του Yves Saint Laurent.
Η Τζέιν Μπίρκιν συνέχισε να εμφανίζεται στη μεγάλη οθόνη και να τραγουδά μέχρι τα τελευταία χρόνια της ζωής της -το 2018 μάλιστα ανέβηκε και στη σκηνή του Primavera, γεφυρώνοντας ένα κενό γενεών και διαφορετικών στυλ.
Θα μείνει στην ποπ ιστορία ως το απόλυτο κορίτσι των ελευθεριακών 60s και 70s, που μπορούσε να είναι σικάτη και φευγάτη την ίδια στιγμή. Ηξερε και η ίδια, όμως, πως ο μύθος κάποιων πραγμάτων ξεπερνά όλα τα άλλα. «Οταν πεθάνω, ξέρω πως αυτό το τραγούδι είναι το πρώτο πράγμα που θα ακουστεί» είχε πει κάποτε, αναφερόμενη στο «Je t’ aime… moi non plus».
