Τα μαλλιά του Τομ Χανκς έχουν σκούρο καστανό χρώμα, το πρόσωπό του είναι φρέσκο χωρίς ρυτίδες. Ο πολυβραβευμένος ηθοποιός μοιάζει να είναι περίπου 25 χρονών, ίσως και λιγότερο. Φοράει ένα νεανικό κόκκινο t-shirt με λευκές ρίγες και από πάνω ένα τζάκετ. Δίπλα στον Χανκς, η συμπρωταγωνίστριά του Ρόμπιν Ράιτ εμφανίζεται το ίδιο νέα.
Η εικόνα αυτή μας μεταφέρει 30 χρόνια πίσω, όταν έκανε πρεμιέρα η οσκαρική ταινία –και μια από τις πιο δημοφιλείς του σύγχρονου κινηματογράφου– «Forrest Gump» σε σκηνοθεσία Ρόμπερτ Ζεμέκις («Back to the Future», «Contact», «Who Framed Roger Rabbit»), όπου οι δύο ηθοποιοί υποδύθηκαν τους πρωταγωνιστικούς ρόλους Φόρεστ και Τζένι. Ωστόσο, δεν πρόκειται για επανέκδοση του κλασικού αυτού φιλμ αλλά για τη νέα ταινία του Ζεμέκις, «Here», στην οποία χρησιμοποιήθηκε τεχνολογία αναστροφής γήρανσης (de-aging) μέσα από το «αναγεννητικό» εργαλείο Metaphysic Live που βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη. Σύμφωνα με την περιγραφή της εταιρείας, αυτό που επιτυγχάνεται με την τεχνολογία είναι η αλλαγή προσώπων σε πραγματικό χρόνο, ώστε οι ηθοποιοί να φαίνονται πιο νέοι ή ηλικιωμένοι.
Η ψηφιακή αναστροφή γήρανσης είναι μια πολύπλοκη διαδικασία: για να εμφανιστούν νεότερες εκδοχές των ηθοποιών, χρησιμοποιούνται πλάνα από παλαιότερες ταινίες τους. Στη συνέχεια γίνονται βελτιώσεις που δημιουργούνται από υπολογιστή για να προσδώσουν στους τεχνητούς αυτούς χαρακτήρες ζωντάνια και ρεαλισμό.
Το «Here» είναι η κινηματογραφική μεταφορά του ομότιτλου graphic novel που έγραψε ο Αμερικανός καλλιτέχνης Ρίτσαρντ ΜακΓκουάιρ. Η κάμερα του Ζεμέκις παραμένει σταθερή για το χρονικό διάστημα των 104 λεπτών, καταγράφοντας σε ένα μονό πλάνο την καθημερινότητα των κατοίκων του σπιτιού σε διαφορετικές ηλικίες. Το τρέιλερ που κυκλοφόρησε πρόσφατα, επανενώνει τον σκηνοθέτη με τους Χανκς και Ράιτ σε ένα πρότζεκτ με μηνύματα που αφορούν το πέρασμα του χρόνου και την παροδική φύση της ζωής.
Για να εμφανιστούν νεότερες εκδοχές των ηθοποιών, χρησιμοποιούνται πλάνα από παλαιότερες ταινίες τους. Στη συνέχεια γίνονται βελτιώσεις που δημιουργούνται από υπολογιστή για να προσδώσουν στους τεχνητούς αυτούς χαρακτήρες ζωντάνια και ρεαλισμό.
Πολλοί εντυπωσιάστηκαν με το γεγονός ότι οι δύο πρωταγωνιστές δείχνουν πιο νέοι από ποτέ και ανυπομονούν για να παρακολουθήσουν την ταινία, τον Νοέμβριο του 2024. Κάποιοι, όμως, σχολιάζουν ότι το τελικό αποτέλεσμα δεν είναι πειστικό όπως συνέβη και σε παλαιότερες παραγωγές που χρησιμοποιήθηκε αυτή η προηγμένη τεχνολογία. Οι διασκευές των ταινιών «Beowulf» (2007) και «Πινόκιο» (2022) όπου υπάρχει πολύ CGI (χρήση γραφικών από υπολογιστή), δεν κατάφεραν να κερδίσουν την ίδια αποδοχή με τις πρωτότυπες.
Στο «Ιντιάνα Τζόουνς και ο Δίσκος του Πεπρωμένου», χρειάστηκαν περισσότερα από τρία χρόνια και εργάστηκαν πάνω από 100 καλλιτέχνες οπτικών εφέ για να φανεί νεότερος ο πρωταγωνιστής Χάρισον Φορντ.
Το de-aging, με ή χωρίς τεχνητή νοημοσύνη, είναι ένα επίμαχο θέμα στη βιομηχανία του κινηματογράφου. Και απέκτησε μεγαλύτερες διαστάσεις στο Χόλιγουντ αλλά και την Ευρώπη όταν έκανε την εμφάνισή του σε μεγάλες και ακριβές παραγωγές όπως οι ταινίες «Ο Ιντιάνα Τζόουνς και ο Δίσκος του Πεπρωμένου» (2023), «Ο Ιρλανδός» (2019) και «Avatar: The Way of Water» (2022). Οι συζητήσεις και οι διαφορετικές απόψεις σχετικά με την αποτελεσματικότητα και τον αντίκτυπο της τεχνολογίας αυτής στην εμπειρία θέασης, είναι πολλές.
Στο «Ιντιάνα Τζόουνς και ο Δίσκος του Πεπρωμένου», χρειάστηκαν περισσότερα από τρία χρόνια και εργάστηκαν πάνω από 100 καλλιτέχνες οπτικών εφέ για να φανεί νεότερος ο πρωταγωνιστής Χάρισον Φορντ στην επιστροφή του ως ο αγαπημένος κινηματογραφικός αρχαιολόγος, κάτι που ανέβασε κατά πολύ το μπάτζετ. Σύμφωνα με το Forbes, ο προϋπολογισμός της τελευταίας ταινίας του Ιντιάνα Τζόουνς ξεπέρασε τα 295 εκατ. δολάρια.
Από την πρώτη αξιοποίηση του de-aging στα μέσα της δεκαετίας του 2000 σε ταινίες όπως το «X-Men: The Last Stand» και τον «Καθηγητή Χ» (Πάτρικ Στιούαρτ) και Μαγκνίτο (Ιαν ΜακΚέλεν), αρκετοί διάσημοι ηθοποιοί έχουν βιώσει αυτή την ψηφιακή μεταμόρφωση. Για παράδειγμα ο Μπραντ Πιτ στο «Η απίστευτη ιστορία του Μπέντζαμιν Μπάτον» (2008), ο Τζεφ Μπρίτζες στο «Tron: Legacy» (2010), ο Στίβεν Λανγκ στο «Avatar: The Way of Water» (2022) και ο Γουίλ Σμίθ στο «Gemini Man» (2019). Η επιτυχία αυτών των προσπαθειών ποικίλλει, με ορισμένα αποτελέσματα να είναι πιο θετικά από άλλα.
Ενα από τα μειονεκτήματα της επαναχρησιμοποίησης των ίδιων –και πλέον– ηλικιωμένων ηθοποιών για χάρη της νοσταλγίας στην οποία επενδύει το Χόλιγουντ, είναι ότι στερεί από τα νέα ταλέντα την ευκαιρία να λάμψουν και να γίνουν τα αστέρια του μέλλοντος.
Εκτός από αυτό όμως, εγείρεται και ένα ηθικό δίλημμα γιατί ενώ οι περισσότεροι σταρ του χθες είναι ακόμα ζωντανοί, θα έρθει η στιγμή που θα αποβιώσουν. Και τα στελέχη της κινηματογραφικής βιομηχανίας θα είναι πρόθυμα να αναδημιουργήσουν ψηφιακά ηθοποιούς που δεν βρίσκονται πλέον στη ζωή για να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τη φυσική τους εμφάνιση (τα χαρακτηριστικά του προσώπου, τις εκφράσεις, τις κινήσεις του σώματος και μερικές φορές τη φωνή) σε νέες ταινίες, με γνώμονα την επιθυμία για κέρδος.
Πολλοί εργαζόμενοι στη βιομηχανία του κινηματογράφου είναι ουσιαστικά αντίθετοι στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης επειδή ανησυχούν για την ασφάλεια και την ποιότητα της εργασίας αλλά και για ηθικούς λόγους. Στην ιστορική διπλή απεργία στο Χόλιγουντ το καλοκαίρι του 2023, οι σεναριογράφοι αναζήτησαν ενεργά –και σε αρκετές περιπτώσεις– πέτυχαν σημαντικές δικλείδες ασφαλείας για τη ρύθμιση του ρόλου της τεχνητής νοημοσύνης στη δουλειά τους, αντανακλώντας μια ευρύτερη αντίσταση στην «έφοδο» της τεχνολογίας σε δημιουργικά πεδία. Χωρίς τους κατάλληλους κανονισμούς, αυτό θα οδηγούσε σε σύγκρουση μεταξύ ανθρώπων και τεχνολογίας AI.
Οσον αφορά το μέλλον του de-aging στο σινεμά και την τηλεόραση, αυτό αναμφίβολα παρουσιάζεται προβληματικό. Αλλά, όπως οι ακροβατικές φιγούρες και άλλα εντυπωσιακά εφέ σχεδιάζονται από υπολογιστή, έτσι και η τεχνολογία αναστροφής γήρανσης τείνει να γίνει κανόνας πολύ πιο γρήγορα από ό,τι προβλεπόταν. Μένει μόνο να παρακολουθήσουμε τις αλλαγές που θα φέρει σε έναν ολόκληρο κλάδο και έπειτα στον υπόλοιπο κόσμο.
