Για την Πολίν Κάελ, ήταν «ο θηλυκός Μπάστερ Κίτον». Η θρυλική σινεκριτικός πιθανότατα θα είδε κάποτε στο πρόσωπο της Σέλεϊ Ντιβάλ την ίδια διττότητα που είχε αυτό του πιο ιδιοσυγκρασιακού των βουβών κωμικών: ένα φιζίκ που δεν χρειαζόταν να κάνει ακροβασίες για να χαρίσει σωματικότητα στις ερμηνείες και μια λεπτή φυσιογνωμία με πελώρια μάτια που μπορούσαν να αγκαλιάσουν την καρτουνίστικη κωμικότητα, την τρομοκρατημένη αγωνία και το δραματικό βάθος, ανάλογα με τη γωνία που θα τα δεις.
Αυτές οι εναγκαλισμένες αντιθέσεις ακολούθησαν εντός και εκτός πλατό την ηθοποιό που έκανε την τελευταία υπόκλιση στα 75 της χρόνια. Μακριά από τα φώτα, στο σπίτι της στο Τέξας, την ιδιαίτερη πατρίδα της όπου ζούσε τις τελευταίες τρεις δεκαετίες με βασική παρέα τον σύντροφό της Νταν Γκιλρόι, τα σκυλιά της και ένα λευκό τζιπ Toyota, που είχε γίνει δεύτερο σπίτι της.
Ηταν μια άλλη Σέλεϊ Ντιβάλ από αυτή που στο λυκαυγές της δεκαετίας του ‘70 γνώρισε ο σπουδαίος Ρόμπερτ Ολτμαν και της προσέφερε έναν ρόλο στο «Brewster McCloud» (1970). Ηδη οι υπερμεγέθεις μαύρες βλεφαρίδες της «Τουίγκι του Τέξας», όπως έμελλε να γίνει το ψευδώνυμό της, σαν να υπονοούσαν πως κάτι ενδιαφέρον υπάρχει πίσω από αυτό το κορίτσι με την ελαφρά μα χαρακτηριστική προφορά. Και επειδή όπως κάποτε τραγουδούσε ο Τζον Λένον «η ζωή είναι αυτό που σου συμβαίνει όταν κάνεις άλλα πλάνα», η εικοσάρα, που δεν είχε αξιώσεις για υποκριτική καριέρα, έγινε ούτε λίγο ούτε πολύ η μούσα ενός εκ των σημαντικότερων Αμερικανών σκηνοθετών που είχαμε την τύχη να δούμε.
Η πρωταγωνίστρια της δεκαετίας του ‘70
Οσο ο Ολτμαν γύριζε τις ταινίες που εν πολλοίς όρισαν τη φιλμογραφία του, η Ντιβάλ μπροστά από την κάμερά του επιδόθηκε σε μια διαρκή ερμηνευτική ανάβαση που κράτησε μια δεκαετία και έξι ακόμα ταινίες.
Η όψη της έγινε πιο τραχιά για να ερμηνεύσει τη νύφη που εξαναγκάζεται να γίνει πόρνη στο «McCabe & Mrs. Miller» (1971). Ηταν ένα κάπως αφελές κορίτσι του Νότου στο πλάι του Κιθ Καραντάιν και το «Thieves Like Us» (1974). Μεταμορφώθηκε σε μια πονηρή και γραφική γκρούπι στο άψογο «Νάσβιλ» (1975). Πέρασε για λίγο από το «Μπάφαλο Μπιλ» (1976) ανεβαίνοντας… κάστα και αναλαμβάνοντας χρέη συζύγου προέδρου. Το παρουσιαστικό της θα τη δικαίωνε κάνοντάς τη να μοιάζει η μόνη επιλογή για τον Ολτμαν και τον ρόλο της Ολιβ Οιλ, στην τολμηρή μιούζικαλ προσέγγισή του στον «Ποπάι» (1980).
Είχε προηγηθεί, βέβαια, η σημαντικότερη ερμηνεία της καριέρας της στο «3 Women». Ως νοσοκόμα Μίλι, η Σέλεϊ Ντιβάλ άγγιξε νέα εκφραστικά βάθη και έκανε τον θεατή να συναισθανθεί τη μοναχικότητα πίσω από το διαμπερές χαμόγελο του χαρακτήρα της. Οι Κάννες της το αναγνώρισαν, δίνοντάς της το βραβείο Γυναικείας Ερμηνείας.
Οποιος έπεσε πάνω σε αυτή την ταινία, έμαθε δυο-τρεις σημαντικές «μούρες» του αμερικανικού σινεμά των 70s. Αλλωστε, η Ντιβάλ είχε απέναντί της τη μόνη πρωταγωνίστρια που θα μπορούσε ενδεχομένως να της «κλέψει» τον τίτλο του απόλυτου κινηματογραφικού «It Girl» της δεκαετίας: τη Σίσι Σπέισεκ.
Οταν η «Λάμψη» (του Κιούμπρικ) σβήνει
Αυτό το υποδόρια λοξό που απέπνεε σε κάθε κίνηση και ματιά της η Ντιβάλ μπορούσε να γίνει χρυσός στα λημέρια του τρόμου. Οπερ και εγένετο. Οταν ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ την είδε στο «3 Women», θέλησε να τη βάλει στο πλάι του Τζακ Νίκολσον στη «Λάμψη» (1980) που ανέβασε την υπόθεση «horror» σε δυσθεώρητα καλλιτεχνικά ύψη.
Τι και αν εκείνη τη χρονιά αντί για τις Κάννες την «αναγνώρισαν» τα Χρυσά Βατόμουρα, το τρομοκρατημένο βλέμμα της μπροστά στο τσεκούρι του «Heeeeere’s Johnny!» τοποθετεί δικαίως τη Ντιβάλ στο πάνθεον των «scream queens» ή αλλιώς, των ηρωίδων τρόμου -και φυσικά μιλάμε για τον μακράν πιο αναγνωρίσιμο ρόλο της.
Τα Χρυσά Βατόμουρα θα ανακαλούσαν το 2022 όσα… της χρέωσαν, λόγω των σκληρών συνθηκών που επικρατούσαν στο σετ της ταινίας -χαρακτηριστικά, ο Κιούμπρικ έβαλε την ηθοποιό να γυρίσει μία σκηνή 127 φορές. Στους σοσιαλμιντιακούς επικήδειους των τελευταίων ωρών, η εν λόγω ιστορία έχει πρωταγωνιστήσει τόσο πολύ, που ο θάνατος μιας εμβληματικής ηθοποιού μοιάζει να γίνεται απλά εργαλείο στα χέρια ενός ακόμα ετεροχρονισμένου καταγγελτικού #cancel.
Οσο η σπίθα παρέμενε στα μάτια της Σέλεϊ Ντιβάλ δεν πέρασε απαρατήρητη και από άλλα κραταιά ονόματα, είτε ήταν ο Γούντι Αλεν που το 1977 «την έβγαλε ραντεβού» στον «Νευρικό Εραστή», είτε ο Τέρι Γκίλιαμ που τη συμπεριέλαβε στους «Υπέροχους Ληστές και τα Κουλουβάχατα της Ιστορίας» (1981) είτε -φυσικά- ο Τιμ Μπάρτον που την έκανε κυρία Φρανκενστάιν στην πρώιμη εκδοχή του «Frankenweenie» (1984). Και εδώ η επιρροή μοιάζει ακόμα πιο βαθιά: κοιτάξτε στα μάτια τη «Νεκρή Νύφη» του Μπάρτον και πείτε μας ποια πραγματικά βλέπετε. (Και μετά, ρίξτε μια ματιά και στις εναλλακτικές σταρλέτες της Α24 και ψάξτε εδώ γύρω τη νονά τους.)
Η αυλαία θα έπεφτε όσο απότομα άνοιξε για τη Σέλεϊ Ντιβάλ. Μετά από διάσπαρτους και ασήμαντους κατά βάση ρόλους, τις τελευταίες δύο δεκαετίες η Αμερικανίδα ηθοποιός είχε αποσυρθεί πλήρως. Δυστυχώς, θα ξαναβρίσκαμε μετά από χρόνια τα ίχνη της όταν το 2016 εμφανίστηκε στον τηλεοπτικό «Dr. Phil» σε μια «κίτρινη» συνέντευξη που θα ήταν αντάξιo της πορείας της να αναπαράγουμε εδώ. Ηταν ταλαιπωρημένη και είχε εμφανώς αρχίσει να εκπέμπει σε άλλες συχνότητες που έχριζαν ενός είδους ουσιαστικής βοήθειας και όχι αυτή που «υποσχόταν» ο συνεντευξιαστής της.
Πέθανε τέσσερις μέρες μετά τα γενέθλιά της, σε ένα ειρωνικό σχεδόν τελευταίο ξεκαθάρισμα του χρόνου, εκεί που η σκιά του παρελθόντος της τράκαρε πάνω στην εμφανή παρακμή της. Σαν κύκνειο άσμα, η Σέλεϊ Ντιβάλ πρόλαβε να κάνει ένα μικρό «comeback» στον τρόμο και το «The Forest Hills» (2023) του σκηνοθέτη Σκοτ Γκόλντμπεργκ.
Χαζεύοντας το παρακάτω βίντεο από τα γυρίσματα δεν ξέρεις τι νιώθεις πιο έντονα: λύπη, συμπάθεια ή θαυμασμό που ακόμα και έτσι, όταν η κάμερα αρχίζει να γράφει, πίσω από τα γερασμένα μάτια της, βρίσκεις ακόμη τα ψήγματα ενός από τα πιο διαπεραστικά βλέμματα του σινεμά.
