Με έναν τρόπο, ο τρόμος ήταν εκεί από την πρώτη στιγμή του σινεμά. Το 1896 οι αδελφοί Λυμιέρ έδειξαν μια ταινία 50 δευτερολέπτων σε ένα κοινό που δεν ήξερε τι σημαίνει σινεμά γιατί πολύ απλά ήταν μια τέχνη που τότε γεννιόταν. Το ταινιάκι ήταν η «Αφιξη του Τρένου στον Σταθμό» και ένας από τους μεγαλύτερους θρύλους του σινεμά θέλει το γαλλικό κοινό που είδε ένα τρένο να «έρχεται» κατά πάνω του να ουρλιάζει και να τρέχει προς το βάθος της αίθουσας.
Το σινεμά, λοιπόν, από τα σπάργανα συμπορεύτηκε με τον τρόμο, το ξάφνιασμα, το δέος. Σκεφτείτε πώς θα ένιωσαν στις αρχές του αιώνα οι καθόλου εξοικειωμένοι με τα οπτικά εφέ θεατές που είδαν τον αληθινά πρωτοπόρο Ζορζ Μελιές να βάζει ένα πονηρό μουτράκι στο φεγγάρι, να κόβει και να ράβει κεφάλια και να κάνει πολλά ακόμα κόλπα σαν άλλος μάγος της οθόνης στις δεκάδες ταινίες του που δικαίως τον έκαναν τον πρώτο οραματιστή και καλλιτέχνη του κινηματογράφου.
Οπως ορθά, βέβαια, σημειώνει το Variety, η ταινία των αδερφών Λυμιέρ δεν μπορεί να λογιστεί ως ταινία τρόμου. Ηταν απλά μια πρώτη ένδειξη για τις τρομακτικές (κυριολεκτικά) δυνατότητες της έβδομης τέχνης. Το περιοδικό, που πάντα καταφέρνει να φτιάχνει λίστες με μία ζηλευτή ισορροπία μεταξύ των «must» και όσων πάνε το μέσο, το είδος και την κουβέντα ένα βήμα παρακάτω, δημοσίευσε τώρα τη λίστα του με τις 100 καλύτερες ταινίες τρόμου όλων των εποχών.
Αλήθεια, τι είναι τελικά τρόμος στο σινεμά; Είναι οπωσδήποτε αυτό που αρχετυπικά αντιλαμβανόμαστε με τον όρο: είναι η Τζάνετ Λι που ουρλιάζει στο άνοιγμα της κουρτίνας στο «Ψυχώ» και η στροφή 360 μοιρών της Λίντα Μπλερ στον «Εξορκιστή». Ο φλεγόμενος Φρέντι Κρούγκερ στον «Εφιάλτη στον Δρόμο με τις Λεύκες» και μια καταραμένη μορφή σε μορφή βιντεοκασέτας στο «Ringu», για να αναφερθούμε σε μερικές μόνο από τις καθαρόαιμες «horror» ταινίες της λίστας.
Τρομακτικό, όμως, δεν είναι μόνο το προφανές. Συχνά το αίσθημα τρόμου είναι πιο επείγον και ανοίκειο όταν κρύβεται στο καθημερινό. Ποιος είδε ξανά με το ίδιο μάτι ακόμα και τα μικρά σμήνη πουλιών μετά τα «Πουλιά» του Αλφρεντ Χίτσκοκ; Ποιος, ακόμα και αν γνώριζε πως βλέπει μια οικογενειακή κωμωδία φαντασίας, δεν κουνήθηκε λίγο από τη θέση του όταν είδε μια μαμά να ψήνει ένα «Γκρέμλιν» στον φούρνο μικροκυμάτων; Τρόμος μπορεί να είναι ένας σκληρός βιασμός στο «Μη Αναστρέψιμος», ένα βίαιο παιχνίδι εξουσίας από δύο πιτσιρικάδες στο «Funny Games», το κλιμακούμενο μίσος δύο αδερφών στο «Τι Απέγινε η Baby Jane;».
Ψαχουλεύοντας κανείς τη λίστα του Variety θα βρει τον τρόμο σε κάθε του έκφανση, στο υψηλό σινεμά των «auteurs» (Χίτσκοκ, Κιούμπρικ) αλλά και στο low budget («The Blair Witch Project») που ταίριαξε ιδανικά και διαχρονικά στο είδος.
Αυτές είναι, λοιπόν, οι 100 τρομακτικότερες ταινίες όλων των εποχών σύμφωνα με το Variety. Σε αντίστροφη μέτρηση, για να εντείνεται η αγωνία (μπορείτε να σημειώσετε με τικ όσες έχετε δει και να απολαύσετε πολλές από τις μεταφράσεις των τίτλων):
100 «Αποστροφή» («Repulsion», Ρόμαν Πολάνσκι, 1965)
99 «Suspiria» (Ντάριο Αρτζέντο, 1977)
98 «Στη Ράχη του Διαβόλου» («The Devil’s Backbone», Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο, 2001)
97 «Ο Στοιχειωμένος Πύργος» («The Haunting», Ρόμπερτ Γουάιζ, 1963)
96 «Μακάβρια Εισβολή» («Invasion of the Body Snatchers», Φίλιπ Κάουφμαν, 1978)
95 «Εγκεφαλικά Νεκρός» («Dead Alive [Braindead]», Πίτερ Τζάκσον, 1991)
94 «Το Σκάφος του Τρόμου» («Event Horizon», Πολ Γ. Σ. Αντερσον, 1997)
93 «Το Φιλί της Μάγισσας» («Cat People», Ζακ Τουρνέρ, 1942)
92 «The Human Centipede 2 (Full Sequence)» (Τομ Σιξ, 2011)
91 «Μάντεψε Ποιον Θα Σκοτώσουν Απόψε» («Dead of Night», Αλμπέρτο Καβαλκάντι, Τσαρλς Κρίτστον, Μπάζιλ Ντέρντεν, 1945)
90 «Μια Σελίδα για την Τρέλα» («A Page of Madness», Τεϊνοσούκε Κινουγκάσα, 1926)
89 «Δράκουλας, ο Βρικόλακας των Καρπαθίων» («Horror of Dracula», Τέρενς Φίσερ, 1958)
88 «Blood Feast» (Χέρσελ Γκόρντον Λούις, 1963)
87 «Χωρίς Ιχνος» («The Vanishing [Spoorloos]», 1988)
86 «Η Πόλις των Καταραμένων» («Village of the Damned», Γουλφ Ρίλα, 1960)
85 «Ζωντανός-Νεκρός» («Re-Animator», Στιούαρτ Γκόρντον, 1985)
84 «Οι Διχασμένοι» («Dead Ringers», Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ, 1988)
83 «Το Κατάστημα των Εγκλημάτων» («The Little Shop of Horrors», Ρότζερ Κόρμαν, 1960)
82 «Ενοχο Μυστικό» («What Lies Beneath», Ρόμπερτ Ζεμέκις)
81 «Ο Λυκάνθρωπος» («The Wolf Man», Τζορτζ Βάγκνερ, 1941)
80 «Κέρινες Μάσκες» («House of Wax», Αντρέ ντε Τοθ, 1953)
79 «Η Προφητεία» («The Omen», Ρίτσαρντ Ντόνερ, 1976)
78 «Angst» (Τζέραλντ Καργκλ, 1983)
77 «Εισβολή από Αγνωστο Πλανήτη» («The Blob», Ιρβιν Σ. Γουέαγουορθ Τζούνιορ, Ράσελ Σ. Ντάουτεν Τζούνιορ)
76 «Περπάτησα με Ενα Ζόμπι» («I Walked with a Zombie», Ζακ Τουρνέρ, 1943)
75 «Η Κάθοδος» («The Descent», Νιλ Μάρσαλ, 2005)
74 «Εφιάλτης στον Δρόμο με τις Λεύκες» («A Nightmare on Elm Street», Γουές Κρέιβεν, 1984)
73 «Αίμα για τον Δράκουλα» («Blood for Dracula», Πολ Μόρισεϊ, 1974)
72 «Ο Τρόμος της Μαύρης Λίμνης» («Creature from the Black Lagoon», Τζακ Αρνολντ, 1954)
71 «Hostel: Η Συνέχεια της Παράνοιας» («Hostel: Part II», Ελι Ροθ, 2007)
70 «Ο Θρήνος» («The Wailing», Να Χονγκ-τζιν, 2016)
69 «Αγρια Νύχτα» («Near Dark», Κάθριν Μπίγκελοου, 1987)
68 «Η Εκτη Αίσθηση» («The Sixth Sense», Μ. Νάιτ Σιάμαλαν, 1999)
67 «Μια Γυναίκα Δαιμονισμένη» («Possession», Αντρέι Ζουλάφσκι, 1981)
66 «Babadook: Οι Σελίδες του Τρόμου» («The Babadook», Τζένιφερ Κεντ, 2014)
65 «Ο Ανθρωπος Που Ζάρωνε» («The Incredible Shrinking Man», Τζακ Αρνολντ, 1957)
64 «Planet Terror» (Ρόμπερτ Ροντρίγκεζ, 2007)
63 «Δόκτωρ Τζέκιλ» («Dr. Jekyll and Mr. Hyde», Ρούμπεν Μαμούλιαν, 1931)
62 «Γκρέμλινς» («Gremlins», Τζο Ντάντε, 1984)
61 «Candyman» (Μπέρναρντ Ρόουζ, 1992)
60 «Παράξενα Παιχνίδια» («Funny Games», Μάικλ Χάνεκε, 1997)
59 «Τι Απέγινε η Baby Jane;» («What Ever Happened to Baby Jane?», Ρόμπερτ Ολντρις, 1962)
58 «Raw» (Ζουλιά Ντικουρνό, 2016)
57 «Ο Ηδονοβλεψίας» («Peeping Tom», Μάικλ Πάουελ, 1960)
56 «Η Μύγα» («The Fly», Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ, 1986)
55 «Το Εργαστήρι του Δρ. Καλιγκάρι» («The Cabinet of Dr. Caligari», Ρόμπερτ Βίνε, 1920)
54 «Ασε το Κακό να Μπει» («Let the Right One In», Τόμας Αλφρεντσον, 2008)
53 «Eraserhead» (Ντέιβιντ Λιντς, 1977)
52 «Αίμα και Μαύρη Δαντέλα» («Blood and Black Lace», Μάριο Μπάβα, 1964)
51 «Μη Αναστρέψιμος» («Irreversible», Γκασπάρ Νοέ)
50 «Onibaba» (Κανέτο Σίντο, 1964)
49 «Η Μάγισσα» («The Witch», Ρόμπερτ Εγκερς, 2015)
48 «Τα Πουλιά» («The Birds», Αλφρεντ Χίτσκοκ, 1963)
47 «Γκοτζίλα: Το Τέρας του Αιώνος» («Godzilla», Ισίρο Χόντα, 1954)
46 «Η Απειλή» («The Thing», Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ, 1982)
45 «Ο Αόρατος Ανθρωπος» («The Invisible Man», Τζέιμς Γουέιλ, 1933)
44 «Ο Ανθρωποκυνηγός» («Manhunter», Μάικλ Μαν, 1986)
43 «Βαμπίρ» («Vampyr», Καρλ Θίοντορ Ντράγιερ, 1932)
42 «28 Μέρες Μετά» («28 Days Later», Ντάνι Μπόιλ, 2002)
41 «Οι Δαιμονισμένες» («The Devils», Κερτ Ράσελ, 1971)
40 «Η Νύφη του Φρανκενστάιν» («Bride of Frankenstein», Τζέιμς Γουέιλ, 1935)
39 «Kwaidan» (Μασάκι Κομπαγιάσι, 1964)
38 «Τα Τέρατα» («Freaks», Τοντ Μπράουνινγκ, 1932)
37 «Βαθύ Κόκκινο» («Deep Red [Profondo Rosso], Ντάριο Αρτζέντο, 1975)
36 «Η Διαδοχή» («Hereditary», Αρι Αστερ, 2018)
35 «Μακάβρια Εισβολή» («Invasion of the Body Snatchers», Φίλιπ Κάουφμαν, 1978)
34 «Νεκρός την Αυγή» («Evil Dead 2: Dead by Dawn», Σαμ Ράιμι, 1987)
33 «Ο Δράκος του Ντίσελντορφ» («M», Φριτζ Λανγκ, 1931)
32 «Η Νύχτα του Κυνηγού» («The Night of the Hunter», Τσαρλς Λότον, 1955)
31 «Ringu» (Χίντεο Νακάτα, 1998)
30 «Μάτια Χωρίς Πρόσωπο» («Eyes Without a Face», Ζορζ Φρανζί, 1960)
29 «Το Φάντασμα της Οπερας» («The Phantom of the Opera», Ρούπερτ Τζούλιαν, Λον Τσάνεϊ, Ερνστ Λέμλε, 1925)
28 «Το Καταραμένο Σκιάχτρο» («The Wicker Man», Ρόμπιν Χάρντι, 1973)
27 «Δράκουλας» («Dracula», Τοντ Μπράουνινγκ, 1931)
26 «Μια Μορφή στο Παράθυρο» («The Innocents» Τζακ Κλέιτον, 1961)
25 «Κραυγή Αγωνίας» («Scream», Γουές Κρέιβεν, 1996)
24 «The Blair Witch Project» (Ντάνιελ Μίρικ, Εντουάρντο Σάντζεζ, 1999)
23 «Ζόμπι, το Ξύπνημα των Νεκρών» («Dawn of the Dead», Τζορτζ Α. Ρομέρο, 1978)
22 «Το Καρναβάλι των Ψυχών» («Carnival of Souls», Χερκ Χάρβεϊ, 1962)
21 «Η Μάσκα του Σατανά» («Black Sunday», Μάριο Μπάβα, 1960)
20 «Τρέξε!» («Get Out», Τζόρνταν Πιλ, 2017)
19 «Η Μούμια» («The Mummy», Καρλ Φρόιντ, 1932)
18 «Η Λάμψη» («The Shining», Στάνλεϊ Κιούμπρικ, 1980)
17 «Οι Διαβολογυναίκες» («Diabolique [Les Diaboliques]», Ανρί Ζορζ Κλουζό, 1955)
16 «Η Νύχτα με τις Μάσκες» («Halloween», Τζον Κάρπεντερ, 1978)
15 «Μετά τα Μεσάνυχτα» («Don’t Look Now», Νίκολας Ρεγκ, 1973)
14 «Νοσφεράτου, Μια Συμφωνία Τρόμου» («Nosferatu: A Symphony of Horror», Φ. Β. Μουρνάου, 1922)
13 «Η Σιωπή των Αμνών» («The Silence of the Lambs», Τζόναθαν Ντέμι, 1991)
12 «Κινγκ Κονγκ» («King Kong» Μέριαν Κ. Κούπερ & Έρνεστ Μπ. Σόεντσακ, 1933)
11 «Αλιεν, ο Επιβάτης του Διαστήματος» («Alien», Ρίντλεϊ Σκοτ, 1979)
Η ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΔΕΚΑΔΑ
10 «Carrie, Εκρηξη Οργής» («Carrie», Μπράιαν Ντε Πάλμα, 1976)
Η κορυφαία δεκάδα ανοίγει με την κινηματογραφική μεταφορά του πρώτου βιβλίου του Στίβεν Κινγκ, με την αιματοβαμμένη Σίσι Σπέισεκ να στοιχειώνει μια για πάντα τους «αθώους» σχολικούς χορούς.
9 «Salò ή Οι 120 Μέρες στα Σόδομα» («Salò, or the 120 Days of Sodom», Πιέρ Πάολο Παζολίνι, 1975)
Πολλές ταινίες έχουν «φουσκώσει» το hype τους έχοντας χαρακτηριστεί ακραίες ή «για γερό στομάχι», ελάχιστες το αξίζουν όσο το «Salò» του Παζολίνι. Ο αιρετικός σκηνοθέτης παίρνει την παράδοση του Μαρκησίου Ντε Σαντ για να δώσει στους θεατές ένα φιλμ πραγματικά βίαιο και να κατακεραυνώσει μια σειρά από προβληματικούς «-ισμούς».
8 «Φρανκενστάιν» («Frankenstein», Τζέιμς Γουέιλ, 1931)
Από όλους τους Φρανκενστάιν της λίστας, την υψηλότερη θέση κατέχει αυτός του Τζέιμς Γουέιλ, μια αριστοτεχνική ταινία τρόμου της χρυσής εποχής του Μπορίς Καρλόφ.
7 «Αργός Θάνατος» («Audition», Τακάσι Μίκε, 1999)
Πολύ πριν οι ηρωίδες εκδίκησης γίνουν βούτυρο στο ψωμί της Α24, το ιαπωνικό «Audition» δίδαξε πως μια φαινομενικά αθώα νεαρή γυναίκα μπορεί να χαρίσει εφιάλτες.
6 «Η Νύχτα των Ζωντανών Νεκρών» («Night of the Living Dead», Τζορτζ Α. Ρομέρο, 1968)
Δάσκαλος του τρόμου, ο Τζορτζ Α. Ρομέρο εμφανίζεται κάμποσες φορές στη λίστα. Δεν θα μπορούσε παρά η ταινία του που τερμάτισε στην υψηλότερη θέση να είναι «Η Νύχτα των Ζωντανών Νεκρών», μια εμβληματική στιγμή στο πολυπαιγμένο είδος των ζόμπι ταινιών.
5 «Το Μωρό της Ρόζμαρι» («Rosemary’s Baby», Ρόμαν Πολάνσκι, 1968)
«Είναι η πιο ενδόμυχη ταινία για τον Σατανά που γυρίστηκε ποτέ», γράφει το Variety για την ταινία όπου η Μία Φάροου πάει την έννοια της «ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης» ένα βήμα πιο πέρα.
4 «Τα Σαγόνια του Καρχαρία» («Jaws», Στίβεν Σπίλμπεργκ, 1975)
Και μόνο διαβάζοντας τον τίτλο, στο μυαλό των περισσότερων «παίζει» αυθόρμητα η αγχωμένη μουσική του Τζον Γουίλιαμς. Αναρωτιόμαστε πώς βούτηξαν μετά στη θάλασσα όσοι το 1975 το είδαν για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη.
3 «Ψυχώ» («Psycho», Αλφρεντ Χίτσκοκ, 1960)
Ακόμα και αν ο Χίτσκοκ μας χάρισε μια χούφτα ακόμα άψογες ταινίες, τίποτα δεν υπήρξε πιο εμβληματικό στην κοινή συνείδηση από το «Ψυχώ», την ταινία που ακόμα και όσοι δεν έχουν δει, έχουν φτάσει να γνωρίζουν καλά. Για την ιστορία, το «Ψυχώ» τερμάτισε πρώτο στη λίστα του Variety με τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών.
2 «Ο Εξορκιστής» («The Exorcist», Γουίλιαμ Φρίντκιν, 1973)
Αλλη μια ταινία τρόμου που όλοι ξέρουν ακόμα και αν δεν έχουν δει, κάνοντας τη φράση «σαν το κοριτσάκι από τον “Εξορκιστή”» μια κοινή αναφορά για όλους.
1 «Ο Σχιζοφρενής Δολοφόνος με το Πριόνι» («The Texas Chain Saw Massacre», Τόμπι Χούπερ, 1974)
Για την κορυφαία θέση, το Variety επιλέγει μια ταινία που έχει τη στόφα του «αληθινού εφιάλτη», γράφοντας μεταξύ άλλων: «Οπως το “Ψυχώ” ή ο “Εξορκιστής”, δημιούργησε μια μυθολογία του τρόμου που μοιάζει ακόμα πιο ηχηρή σήμερα από ό,τι πριν από 50 χρόνια. Η ταινία μετέφερε την παρακμή του αμερικανικού πνεύματος που όλοι πλέον μπορούν να νιώσουν».
Εικονογράφηση: Michael Kirki
