Ο Γιάννης Οικονομίδης στη συνέντευξη Τύπου για το «Μικρό ψάρι», προχθές το απόγευμα, στην Μπερλινάλε, ισχυρίστηκε ότι η ταινία του δεν αναφέρεται συγκεκριμένα στην ελληνική κρίση: «Ο καμβάς της είναι ο δυτικός πολιτισμός σε ελεύθερη πτώση. Η παρακμή». Και λίγη ώρα αργότερα (παρακολουθήσαμε τη συνέντευξη live stream από το site του Φεστιβάλ Βερολίνου), απαντώντας σε δημοσιογραφική ερώτηση, υποστήριξε πως η ταινία «τελειώνει με κατάφαση στη ζωή και στο ήθος του ανθρώπου. Πριμοδοτεί τον άνθρωπο».
Χθες το μεσημέρι, μετά τη δημοσιογραφική προβολή της ταινίας στην Αθήνα, επικράτησε για λίγο σιωπή και ένα μούδιασμα. Ηταν η προέκταση της σιωπής του Στράτου Καραμάνη (η ερμηνεία του Βαγγέλη Μουρίκη ανθολογείται), κεντρικού ήρωα, που εκτελεί συμβόλαια θανάτου και δουλεύει σε αρτοποιείο ύστερα από μια μεγάλη ποινή που εξέτισε στη φυλακή. Τυπικά ανήκει στον υπόκοσμο, σε έναν κόσμο υπόγειο, βλοσυρό, αμείλικτο, με τους δικούς του κανόνες. Εκ πρώτης όψεως ο Γ. Οικονομίδης βυθίζεται, για άλλη μια φορά («Σπιρτόκουτο», «Ψυχή στο στόμα», «Μαχαιροβγάλτης») στα έγκατα της κοινωνίας, στα σκοτάδια της ψυχής και του μυαλού.
Τα τοπία που επιλέγει είναι απειλητικά· έρημοι σκουπιδότοποι, υπόγειες στοές, εγκαταλελειμμένοι βάλτοι, μέρη απόσυρσης παλιών λεωφορείων, και απέναντι η πόλη. Το φως ισχνό, όπως και η όποια λογική των προσώπων. Ομως, μέσα σε αυτήν τη λούμπεν ελληνική πραγματικότητα, ο γκάνγκστερ Στράτος ξεχωρίζει. Κοιτάζει διαρκώς χωρίς να μιλάει («σαν χάνος» του λένε), στο βλέμμα του συναντιέται η ηθική με την αλητεία. Είναι σκληρό, απελπισμένο, προστατεύει τους φίλους και αδύναμους, δίνει και αφαιρεί τη ζωή με την ίδια αμεσότητα. Τσαμπουκάς και αποκτήνωση. Τον σιωπηλό Ερρίκο Λίτση της «Ψυχής στο στόμα» διαδέχεται ο Βαγγέλης Μουρίκης.
Στη δική του σιωπή εγγράφεται η βία και η εξαθλίωση που εισπράττει και, με τη σειρά του, αποδίδει. Οπως είπε και ο Γ. Οικονομίδης, «ο Στράτος βρίσκεται στο μέσον της ζωής του, δεν είναι πολύ έξυπνος, είναι καταθλιπτικός, δυσλειτουργικός, μάλλον αντιπαθής, έξω από τα κλισέ του ήρωα. Κτήνος αλλά και άνθρωπος». Ο δολοφόνος εμφανίζεται να είναι και ο πιο ευαίσθητος, ο μόνος ικανός για μια μεγάλη θυσία. Οι γύρω του αναπνέουν μόνο μέσα στην ιδιοτέλεια και την αθλιότητα, τρομακτικοί μέσα στην ψυχραιμία, την ησυχία και αυτοπεποίθηση που σχεδιάζουν την επόμενη βαρβαρότητα.
Κάποιος ξένος δημοσιογράφος εντόπισε την απουσία της αστυνομίας από τα αλυσιδωτά φονικά. «Δεν υπάρχει, δεν κάνει τίποτα. Ο ήρωας κινείται ανενόχλητος», είπε. «Η κάμερα ακολουθεί τον Στράτο, “φεύγει” μαζί του, δεν περιμένει να δει τι απέγινε μετά την αποχώρησή του», απάντησε ο σκηνοθέτης. «Η αστυνομία υπάρχει αλλά όχι στην ταινία, γιατί, απλώς, δεν “ανήκει” στον κόσμο του ήρωα».
Την άλλη όψη της ελληνικής κρίσης μετέφερε ο παραγωγός Χρήστος Κωνσταντακόπουλος της Faliro House (μαζί του στο πάνελ της συνέντευξης Τύπου ήταν και ο έτερος παραγωγός της ταινίας, Πάνος Παπαχατζής), ο οποίος υπογράμμισε το παράδοξο ότι «οι πόροι να είναι λιγότεροι από τα προηγούμενα χρόνια, αλλά το ελληνικό σινεμά πηγαίνει καλύτερα». «Η κρίση ξεκαθάρισε το τοπίο. Ο κρατικός δανεισμός είχε δημιουργήσει δεδομένα που ανατράπηκαν, έμειναν στον χώρο άνθρωποι που αγαπούν αυτό που κάνουν. Διανύουμε μια περίοδο κινηματογραφικής ευφορίας».
* Το «Μικρό ψάρι» του Γιάννη Οικονομίδη θα προβληθεί στις ελληνικές αίθουσες στις 27 Μαρτίου.
