Θεματικά, οι πιο αξιόλογες ταινίες της εβδομάδας συνθέτουν ένα πολύχρωμο τόξο, που αρχίζει από τον Ντοστογιέφσκι και τελειώνει στον Ιρβιν Γουέλς. Βρίσκονται δε λόγω συγκυρίας στη σκιά του «Γκοτζίλα», που μας ξανάρθε σε παγκόσμια πρεμιέρα. Στον «Σωσία» του Βρετανού Ρίτσαρντ Αγιοάντε, την πιο φιλόδοξη από τις μικρές πρεμιέρες της εβδομάδας, ένας νευρωτικός Τζέσε Αϊζενμπεργκ θέλει να ταιριάξει στο κλασικό κοστούμι του μυθιστορηματικού Γκολιάτκιν. Συζητήσιμο το αποτέλεσμα. Η ταινία, πάντως, διαθέτει πρωτότυπη φόρμα και ατμόσφαιρα που συμπαρασύρει, ενίοτε νοσταλγικά, σε παράξενους εφιάλτες. Ατμόσφαιρα, αλλά και μέτρο, κάνουν ξεχωριστό και το ιταλικό «Salvo» των Φάμπιο Γκρασαντόνια και Αντόνιο Πιάτζα, λιτό θρίλερ για έναν εκτελεστή της Καμόρα. Στη σκωτσέζικη «Διαφθορά» του Τζον Σ. Μπέιρντ, ένας υπερβολικός Τζέιμς Μακ Αβόι υποδύεται τον σκληρό μπάτσο κολυμπώντας σε μια κόλαση ενοχών αλλά και σε ένα κοκτέιλ ναρκωτικών και αλκοόλ. Οι τρεις αυτές ταινίες είναι σαν να συνοψίζουν ένα νέο «μοντέρνο σινεμά» με έωλους ήρωες, ανάμεσα στη μοναξιά και στον θάνατο, και χωρίς ιδιαίτερο βάθος.
Σάιμον και Γολιάθ
Σε μια κρίσιμη στιγμή του «Σωσία», ο Σάιμον Τζέιμς, υπάλληλος γραφείου, απαντάει στο σοβαρότερο πρόβλημα της φιλοσοφίας, αυτό της αυτοκτονίας. «Αποφάσισα να δώσω τέλος στη ζωή μου, γιατί δεν υπάρχω πια, είμαι φάντασμα», μονολογεί σε ρυθμό πυροβόλου απευθυνόμενος «προς κάθε αρμόδιο». Μόλις συνειδητοποίησε πως τον κατάπιε η «πραγματικότητα» του σωσία του, του Τζέιμς Σάιμον, που δεν είναι παρά δημιούργημα της δικής του φαντασίας. Το βάρος της αυτοκτονίας, φανταστικής ή πραγματικής, χάνεται όμως στη δίνη της πληθωρικότητας της σκηνοθεσίας.
Ο Αγιοάντε επέλεξε έξυπνα έναν ασφαλή χώρο για την αναμέτρηση του νεαρού πρωταγωνιστή του με τον λογοτεχνικό Γκολιάτκιν, μακριά από βαριά υπαρξιακά ζητήματα που θέτει στο μυθιστόρημά του ο Ντοστογιέφσκι. Ο Γκολιάτκιν, ανθρωπάκος που κανείς δεν του δίνει σημασία, συλλογίζεται το γελοίο της ύπαρξής του και διαφεύγει σαν σε παραίσθηση σε έναν εσωτερικό κόσμο που επινοεί. Εκεί θα ταυτιστεί με τον φανταστικό του εαυτό. Πίσω από το οξύμωρο ή το παράδοξο προβάλλει ο διχασμός της προσωπικότητας ενός μικροσκοπικού Γολιάθ που κυνηγάει την τεράστια σκιά του.
Ο Ντοστογιέφσκι διαχειρίζεται αφηγηματικά τα δυσανάλογα μεγέθη του «διπλού» ήρωά του, με τον Γκολιάτκιν και τη «σκιά» του. Ο Αγιοάντε παίζει με τη συμμετρία πραγματικού και φανταστικού και την αντιστροφή των ονομάτων (Σάιμον Τζέιμς/Τζέιμς Σάιμον). Το μυθιστόρημα μάλλον δεν ήταν πρόκληση για καταβύθιση στην κόλαση, πραγματική ή φανταστική, του Ντοστογιέφσκι, αλλά πρόσχημα για έναν κινηματογραφικό γρίφο, ομολογουμένως συναρπαστικό, με διαρκείς αναφορές στον Κάφκα (πολύ πριν ο Αγιοάντε ανακαλύψει την εκφραστικότητα του ευρυγώνιου φακού, η κατάχρησή του μετέτρεψε σε στερεότυπο την καφκική ασφυξία). Το ύφος του «Σωσία» έχει κάτι από τον παράξενο κόσμο των Τσάρλι Κάουφμαν και Σπάικ Τζόνζι («Στο μυαλό του Τζον Μάλκοβιτς, «Αdaptation»), την ευφάνταστη γεωμετρία του Πίτερ Γκρίναγουεϊ, αλλά και από τη ρετρό αίσθηση των ταινιών του Γουές Αντερσον. Παρθενογένεση ποτέ δεν υπήρξε στο σινεμά.
Ο μπάτσος και ο σαμουράι
Στη «Διαφθορά», ο ήρωας που ενσαρκώνει ο Τζέιμς Μακ Αβόι φαντάζει σαν να υπερίπταται ζαλισμένος πάνω από τις αναθυμιάσεις του «Τrainspotting» (το διασημότερο βιβλίο του Ιρβιν Γουέλς, ο οποίος γνώρισε τα ναρκωτικά πριν το γράψει). Ενας ντετέκτιβ της αστυνομίας του Εδιμβούργου συνωμοτεί για να πετύχει την προαγωγή του, ελπίζοντας πως θα επιστρέψουν σπίτι η γυναίκα του και το παιδί του. Βία, ναρκωτικά, σεξισμός, χιούμορ, αλλά και υπολανθάνουσα τρυφερότητα, συνθέτουν ένα ρεαλισμό, που μεγεθύνεται μέχρι να γίνει γκροτέσκ. Εν ολίγοις μια φούσκα με στυλ. Το «Salvo», που μοιάζει με πυκνή άσκηση ύφους και όχι κούφια κατασκευή, έχει απείρως μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Σάλβο στη Σικελία είναι το υποκοριστικό του Σαλβατόρε, αλλά και το ρήμα σώζω στα ιταλικά. Ενας σαμουράι-εκτελεστής της Καμόρα μπουκάρει σε ένα σπίτι για να καθαρίσει τον παραλίγο φονιά του αρχηγού του. Θα χαρίσει, όμως, τη ζωή στην τυφλή αδελφή του και στη συνέχεια θα την κρύψει σε ένα εγκαταλελειμμένο κτίριο ερημικής περιοχής. Λιπόσαρκη ταινία με νεορρεαλιστική τραχύτητα, ψήγματα ρομαντισμού όπως στα θρίλερ του Μελβίλ και στυλιζάρισμα σπαγγέτι γουέστερν.
Δείτε
«Ο σωσίας» (The Double, 2013)
Ελεύθερη παραλλαγή του ομότιτλου μυθιστορήματος του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, από τον Ρίτσαρντ Αγιοάντε. Ο Σάιμον Τζέιμς, υπάλληλος με χαμηλή αυτοεκτίμηση, είναι ερωτευμένος με τη Χάνα, συνάδελφό του σε μια πολυεθνική. Μια μέρα εμφανίζεται στο γραφείο ένας σωσίας του, ο Τζέιμς Σάιμον, που έχει ό,τι λείπει από τον Σάιμον Τζέιμς. Παίζουν: Τζέσε Αϊζενμπεργκ, Μία Βασίσκοβα, Ουάλας Σον, Σάλι Χόκινς.
Salvo (2013)
Ενας Σικελός εκτελεστής αφήνει ημιτελή την τελευταία του αποστολή. Διστάζει να σκοτώσει μια τυφλή κοπέλα, «αυτόπτη» μάρτυρα σε ξεκαθάρισμα λογαριασμών. Το τραγούδι «Piagerai» (Θα κλάψεις), που ακούγεται από το ραδιόφωνο, στοιχειώνει μελοδραματικά τις εικόνες των Φάμπιο Γκρασαντόνια και Αντόνιο Πιάντζα. Παίζουν: Σαλέχ Μπακρί (φωτ.), Σάρα Σεραϊόκο.
«Διαφθορά» (Filth, 2013)
H καθημερινότητα ενός διεφθαρμένου και βίαιου αστυνομικού με διαλυμένη προσωπική ζωή. Το μυθιστόρημα του Ιρβιν Γουέλς έγινε ταινία από τον Τζον Σ. Μπέιρντ. Με τον Τζέιμς Μακ Αβόι.
