Το 2002, ο σκηνοθέτης Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ διοργάνωνε κάστινγκ για τον ρόλο ενός εξάχρονου αγοριού. Κατέληξε τελικά στον μικρό Ελαρ Κολτρέιν χαρίζοντάς του έτσι έναν ρόλο που έμελλε να γράψει (και για τους δυο τους) Ιστορία. Κι αυτό, γιατί από τότε και κάθε καλοκαίρι για τα επόμενα δώδεκα χρόνια ο βιρτουόζος σκηνοθέτης και σεναριογράφος του ανεξάρτητου αμερικανικού σινεμά συναντιόταν με τον νεαρό πρωταγωνιστή του για να γυρίσουν άλλο ένα update της φανταστικής ζωής του. Ετσι προέκυψε το «Boyhood», η πρώτη ταινία μυθοπλασίας γυρισμένη σε βάθος δώδεκα ολόκληρων ετών, με τον χρόνο να σημαδεύει με φυσικότητα τους ηθοποιούς χωρίς να είναι απαραίτητη η χρήση επιπλέον μακιγιάζ ή ειδικών εφέ. Το τελικό αποτέλεσμα παρουσιάστηκε στο φετινό Φεστιβάλ Βερολίνου ενθουσιάζοντας και κερδίζοντας την Αργυρή Αρκτο για το καλύτερο σκηνοθετικό επίτευγμα.
Θέμα της ταινίας, η παιδική ηλικία και το πέρασμα στην ενήλικη ζωή ενός αγοριού με όλες τις χαρές, τα προβλήματα και τις αγωνίες που μια τέτοια διαδικασία εσωκλείει. Ζήτημα φυσικά πολύπλευρα εξετασμένο, ποτέ όμως με αυτά τα δεδομένα. Επιπλέον, το γεγονός ότι ο Ελαρ Κολτρέιν αποδείχθηκε αληθινή ερμηνευτική αποκάλυψη στον ρόλο του Μέισον δεν έβλαψε καθόλου. Στο πλευρό του, ο μόνιμος συνοδοιπόρος του Λινκλέιτερ, Ιθαν Χοκ, στον ρόλο του πατέρα και η Πατρίσια Αρκέτ στον ρόλο της μητέρας, ενώ η κόρη του σκηνοθέτη Λορελέι υποδύεται την αδερφή του Μέισον.
Πόσο ρίσκο όμως εμπεριέχει ένα τέτοιο πρότζεκτ; Ξεκινώντας, κατ’ αρχάς κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι όλοι οι συντελεστές θα είναι διαθέσιμοι σε μια τόσο ευρεία χρονική προοπτική ούτε και επιτρέπεται να δεσμευτούν με συμβόλαια τέτοιας διάρκειας. Εκτός αυτού η διαχείριση της πλοκής δεν είναι καθόλου απλή υπόθεση κάτω από τέτοιες συνθήκες: «Είχα τη βασική αρχιτεκτονική εξαρχής στο μυαλό μου αλλά κάθε χρόνο αναπόφευκτα προσθέταμε και κάτι. Επιπλέον, υπήρχε και η συνεργασία με τους ηθοποιούς των οποίων τη γνώμη λαμβάνω πάντα υπ’ όψιν», δήλωσε ο Λινκλέιτερ στο περιθώριο της βράβευσής του στο Βερολίνο.
Η πρόκληση μεγάλη λοιπόν, ωστόσο δεν έχουμε να κάνουμε με κάποιο τυχαίο δημιουργό. Μάστορας του σεναρίου, ο Λινκλέιτερ δεν υποκύπτει στον πειρασμό να στοχεύσει σε εντυπωσιακά ή συνταρακτικά περαστικά με την «εύκολη» λογική ότι σε μια αναδρομή στο παρελθόν αυτά είναι που μένουν. Αντιθέτως, επικεντρώνεται στα απλά και μικρά πράγματα, αυτά που στα αλήθεια συνθέτουν τη ζωή ενός συνηθισμένου αγοριού που περνάει τον χρόνο του στον αμερικανικό Νότο.
Σχεδόν εμμονικός με την έννοια του χρόνου, ο Τεξανός σκηνοθέτης αντιμετωπίζει το «Boyhood» με τους δικούς του ιδιότυπους κανόνες. «Ηθελα να κάνω μια ταινία με θέμα την παιδική ηλικία, όμως δεν ήξερα πιο χρονικό σημείο να διαλέξω», ανέφερε στη συνέντευξη Τύπου του Σάντανς. Κατά μια έννοια πάντως, το «άπλωμα» του σεναρίου σε μια τόσο μεγάλη κινηματογραφική διάρκεια (δώδεκα χρόνια ιστορούνται περίπου σε τρεις ώρες) είναι ασύμφωνο προς τις συνήθειες του Λινκλέιτερ. Ο Ιθαν Χοκ και η Ζιλί Ντελπί πρόλαβαν να γνωριστούν, να ερωτευτούν και να φιλοσοφήσουν περί ζωής και τέχνης μόλις σε 24 ώρες («Πριν το ξημέρωμα»), ενώ στο ίδιο χρονικό διάστημα ο πρωταγωνιστής του «Waking Life» χάνεται σε μια εξερεύνηση που ξεκινά από τις ανθρώπινες σχέσεις και φτάνει ώς τα μυστήρια του σύμπαντος. «Το κύριο χαρακτηριστικό του μέσου μας είναι ο χειρισμός, η κατανόηση, ακόμα και ο έλεγχος του χρόνου. Κατά κάποιο τρόπο μπορούμε να πούμε πως αυτά αποτελούν τα ίδια τα θεμέλια του κινηματογράφου». Μια άλλη ειδικότητα του Λινκλέιτερ είναι η εφηβεία και οι ιστορίες ενηλικίωσης. Ταινίες όπως το αναρχικό «SubUrbia» ή το καταιγιστικό «Dazed and Confused» περιέγραψαν αυτή την κρίσιμη περίοδο και την εν γένει νεανική κουλτούρα, με ένα συνδυασμό χιούμορ και ευαισθησίας σπάνιας για το είδος.
Ανεξάρτητο σινεμά
Σε αντίθεση με τη mainstream κινηματογραφική παραγωγή των στούντιο του Χόλιγουντ, η οποία βρίσκεται μάλλον σε παρακμή τα τελευταία χρόνια, ο ανεξάρτητος αμερικανικός κινηματογράφος παραμένει σταθερή αξία και συναγωνίζεται δημιουργικά επί ίσοις όροις τον ευρωπαϊκό. Φιλμ όπως τα φετινά «Μόνο οι εραστές μένουν ζωντανοί» του Τζιμ Τζάρμους ή η «Νεμπράσκα» του Αλεξάντερ Πέιν αποδεικνύουν του λόγου το αληθές και δείχνουν τον δρόμο στους νεότερους, οι οποίοι μάλιστα έχουν την τύχη να υποστηρίζονται σημαντικά από την πρόοδο της τεχνολογίας. «Πιστεύω πως τώρα είναι η καλύτερη περίοδος για τους κινηματογραφιστές. Πλέον ο καθένας μπορεί να γυρίσει ταινία με μικρό σχετικά κόστος (χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι πρέπει κιόλας να το κάνει!)», σημειώνει χαρακτηριστικά σε άλλη του συνέντευξη ο Λινκλέιτερ, αφήνοντας πάντως και ένα παράθυρο αμφιβολίας για το χαμηλό ποιοτικό αποτέλεσμα που μια ανεξέλεγκτη παραγωγή ταινιών ίσως συνεπάγεται.
Φιλμογραφία
Ανατρέχοντας στη φιλμογραφία του Ρ. Λινκλέιτερ ξεχωρίζουμε το γυρισμένο με πενιχρά μέσα αλλά σχεδόν θρυλικό «Slacker», τον ροκ ύμνο «Dazed and Confused» και τη διάσημη τριλογία «Before…». Για περισσότερες φιλοσοφικές αναζητήσεις, τα λιγότερο γνωστά «Waking Life» και «Tape». Το «Boyhood» βγαίνει σε ΗΠΑ και Αγγλία στις 11 Ιουλίου. Για Ελλάδα δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί.
