Δεκατρία χρόνια μετά την πρώτη εμφάνισή της, η «Αμελί», φρεσκαρισμένη ψηφιακά παρά τη νεαρή της ηλικία, ξανάρχεται σαν σίφουνας στα θερινά της Αθήνας. Η ψηφιοποίηση ταινιών, που υποστηρίζεται από ευρωπαϊκά προγράμματα, δίνει νέα δυναμική στις επανεκδόσεις.
Η «Αμελί» ήταν ο γαλλικός θρίαμβος της ρομαντικής κομεντί στην αυγή της χιλιετίας. Η φαντασία και η ευρηματικότητα του Ζαν Πιερ Ζενέ άλλαξαν την εικόνα που είχε ο μέσος μη Γάλλος θεατής για το γαλλικό σινεμά. Σημειωτέον πως ο Ζενέ είχε ήδη κερδίσει το σινεφίλ κοινό με το «Delicatessen» το 1991, φέρνοντας σε πρώτο πλάνο την αισθητική του κόμικς και την υπερβολή, διάχυτη μέχρι τότε κυρίως στον παράδοξο κόσμο του Τέρι Γκίλιαμ.
Η «Αμελί», που αγαπήθηκε όσο λίγες ευρωπαϊκές ταινίες, δεν ήταν φλύαρη ούτε αργόσυρτη, αλλά σκέτη καταιγίδα. Η Οντρέ Τοτού ταυτίστηκε σχεδόν απόλυτα με την ηρωίδα της και έγινε διάσημη, δεν κατάφερε όμως να ξεφύγει ποτέ από τη σκιά της. Κάτι παρόμοιο συνέβη και με τον Ζενέ, που δεν ξανάζησε άλλη τόσο μεγάλη διεθνή καλλιτεχνική επιτυχία. Το διαπιστώνουμε και στον πρόσφατο «Απρόβλεπτο κύριο Σπίβετ», που θα κάνει πρεμιέρα στις αρχές Ιουλίου. Η φαντασία έγινε μανιέρα και αυτή με τη σειρά της κούφιο στυλ για να εικονογραφήσει αμήχανα την ιστορία ενός μπόμπιρα με μυαλό Λεονάρντο ντα Βίντσι, που μεγαλώνει σε μια δυσλειτουργική οικογένεια στην ορεινή Μοντάνα.
Οι ανεμόμυλοι της δυστυχίας
Ξαναβλέποντας την «Αμελί» έχεις λιγότερο θαυμασμό για τη φόρμα της, τη μείξη του γκροτέσκ με το παραμύθι και τον ξεχωριστό φρενήρη ρυθμό, καθώς οι επιμέρους εικόνες συναρμολογούνται όπως και στην βωβή κωμωδία. Απολαμβάνεις όμως περισσότερο το απόσταγμά της, την αίσθηση πως η φαντασία, με όπλο της τη σκανδαλιά, μπορεί να επιδιορθώσει τον δυσλειτουργικό μηχανισμό της ζωής και να φέρει την ευτυχία στον κόσμο. Η Αμελί ορμάει όπως ο Δον Κιχώτης στους ανεμόμυλους της ανθρώπινης δυστυχίας.
Οι εικόνες του Ζενέ άλλοτε έχουν παραμυθένια υφή κι άλλοτε μοιάζουν με παλιομοδίτικες καρτ ποστάλ. Αφηγούνται την ιστορία μιας μοναχικής κοπέλας με τραυματική παιδική ηλικία λόγω της σχολαστικότητας των υπερπροστατευτικών γονιών της. Ο ενθουσιασμός της μικρής Αμελί για το άγγιγμα του απόμακρου μπαμπά της, στρατιωτικού γιατρού, το οποίο συνέβαινε μία φορά τον μήνα στο καθιερωμένο ιατρικό της τσεκάπ, έκανε την καρδούλα της να χτυπάει σαν να θέλει να σπάσει και ο μπαμπάς απεφάνθη πως το παιδί είναι άρρωστο. Λίγο μετά ήρθε και ο απροσδόκητος θάνατος της μητέρας της – μια Καναδέζα τουρίστρια τής έπεσε στο… κεφάλι την ώρα που έβγαινε από τη Νοτρ Νταμ. Γαλλικό χιούμορ στην παράδοση του Αστερίξ και του Μικρού Νικόλα…
Οι ζωές των άλλων
Η Αμελί είναι σαν να ’χει βγει από παραμύθι, από έναν κόσμο που είχε πλάσει με τη φαντασία της στα χρόνια της απομόνωσής της στο πατρικό της. Ενήλικη πια στη Μονμάρτρη, που η εικόνα της παραπέμπει σε μια Γαλλία-αντίκα, μπαίνει αδιάκριτη και ορμητική στις ζωές των άλλων. Εχει ως σύμβουλό της έναν παράξενο γέρο ζωγράφο, που ζει σαν ερημίτης στο διαμέρισμά του προσπαθώντας να συλλάβει το μυστήριο πίσω από την ομορφιά στους πίνακες του Ογκίστ Ρενουάρ.
Την ημέρα που ο πλανήτης μαθαίνει για το δυστύχημα που στοίχισε τη ζωή της πριγκίπισσας Νταϊάνα, η Αμελί βρίσκει τυχαία πίσω από τα πλακάκια του μπάνιου της ένα τενεκεδένιο κουτάκι με άχρηστα αντικείμενα από την τρυφερή ηλικία ενός άγνωστου άντρα που έμενε στο ίδιο διαμέρισμα το 1950. Λίγο μετά περνάει από το μυαλό της μια τρελή ιδέα: θα ψάξει το Παρίσι για να τον βρει και να του παραδώσει τον θησαυρό της παιδικής του ηλικίας. Θέλει να δει αν η συγκίνηση μπορεί να αλλάξει τον άνθρωπο και κατ’ επέκταση τον κόσμο. Στη συνέχεια, αφού εντοπίζει τον άγνωστο και του παραδίδει το κουτάκι του, στήνει ένα παιχνίδι, σαν κυνήγι θησαυρού, για να τσεκάρει τη δύναμη του ρομαντικού έρωτα.
Σε αυτή την τρυφερή και φινετσάτη ταινία, υπερεκτιμημένη κάπως στην εποχή της, η ομορφιά είναι θαμμένη στην ψυχή τσακισμένων και μοναχικών, ευαίσθητων και ονειροπόλων ανθρώπων. Το σάουντρακ του Γιαν Τίρσεν είναι από τις πιο σημαντικές δουλειές της τελευταίας 20ετίας.
Δείτε
«Aμελί» (Le fabuleux destin d’ Amelie Poulain, 2001)
Γαλλική ρομαντική κομεντί στον αντίποδα της στυλιζαρισμένης βίας που είχε αρχίσει να κατακλύζει και τη μαύρη κωμωδία από τα μέσα της δεκαετίας του ’90. Η φαντασία και η φινέτσα της έφεραν στο προσκήνιο ένα ανθρωποκεντρικό σινεμά με παραμυθένια υφή. Γυρίστηκε από τον Ζαν Πιερ Ζενέ. Παίζουν: Οντρέ Τοτού, Ματιέ Κασοβίτς, Λορέτ Κραβοτά, Σερζ Μερλέν, Τζαμέλ Ντεμπονζέ, Κλερ Μορίρ. (Στα θερινά σινεμά)
«Ο απρόβλεπτος κος Σπίβετ» (The Young and Prodigious T.S. Spivet, 2013)
O 10χρονος Τ. Σ. Σπίβετ (φωτ.), μικρός επιστήμονας και εφευρέτης μιας μηχανής αέναης κίνησης, μετά τον θάνατο του δίδυμου αδελφού του το σκάει από το ράντσο τους στην ορεινή Μοντάνα με τελικό προορισμό του το μουσείο Smithsonian στην Ουάσιγκτον. Το σενάριο βασίζεται στο βιβλίο του Ρέιφ Λάρσεν «Τhe Selected Works of T.S. Spivet». Ωραίες εικόνες, αλλά και ένας Ζαν Πιερ Ζενέ που φαντάζει να κινείται σαν εκκρεμές ανάμεσα στο κινηματογραφικό του παρελθόν και στο σινεμά του Γουές Αντερσον. (Πρεμιέρα στις 10/7)
