Με τους καλύτερους οιωνούς έχει ξεκινήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο της Βραζιλίας. Μπορεί το Μουντιάλ να προσφέρει συγκινήσεις στους ποδοσφαιρόφιλους, η «στρογγυλή θεά» όμως έχει εμπνεύσει και τους σινεφίλ. Ποιος δεν θυμάται τη «Μεγάλη απόδραση των 11» με τον Μπόμπι Μουρ, τον Οσβάλντο Αρντίλες και βέβαια τον θρυλικό Πελέ; Δίπλα τους ο Μάικλ Κέιν και ο Σιλβέστερ Σταλόνε τούς οργανώνουν για έναν αγώνα ενάντια στην εθνική ομάδα της ναζιστικής Γερμανίας στο κατεχόμενο Παρίσι του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Πολλές από τις σχετικές με το ποδόσφαιρο ταινίες έχουν ιστορικό ή ψευδο-ιστορικό υπόβαθρο. Από το πιο πρόσφατο «The Game of their Lives» (Ο αγώνας της ζωής τους), ηρωική απεικόνιση της ιστορίας της αμερικανικής ομάδας η οποία νίκησε κόντρα σε όλα τα προγνωστικά τους πανίσχυρους Αγγλους στο Μουντιάλ του 1950, μέχρι το κομψό «Θαύμα της Βέρνης», που ασχολείται με την πορεία της Δυτικής Γερμανίας μέχρι την κατάκτηση του τροπαίου το 1954 (μία από τις μεγαλύτερες αγωνιστικές αδικίες όλων των εποχών).
Ομάδες και παίκτες
Ενδιαφέρον βέβαια παρουσιάζουν και ταινίες που αναφέρονται σε ιστορίες μεγάλων ομάδων σε συλλογικό επίπεδο, όπως το «United» με θέμα τους θρυλικούς «μπέμπηδες» της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ του Ματ Μπάσμπι και το τρομερό αεροπορικό δυστύχημα του 1958 που ανέκοψε την πορεία τους. Τέλος, με πιο ντοκιμαντερίστικη διάθεση, ο Εμίρ Κουστουρίτσα έκανε πριν από λίγα χρόνια τη βιογραφία του μεγάλου Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα, με το τελικό αποτέλεσμα να είναι (πολύ ταιριαστά) εξίσου αμφιλεγόμενο με την προσωπικότητα του Αργεντίνου βιρτουόζου.
Είναι αλήθεια πάντως πως λόγω αντικειμενικών δυσχερειών, αλλά και της ίδιας της φύσης του σπορ, δύσκολα μπορεί κανείς να απεικονίσει την ένταση και τη μαγεία ενός ποδοσφαιρικού αγώνα με κινηματογραφικούς όρους. Φυσικά, κάτι τέτοιο έχει επιχειρηθεί κατά καιρούς (όχι πάντοτε με αξιόλογα αποτελέσματα), κυρίως σε ταινίες κάπως πιο ανάλαφρες όπως η τριλογία «Goal» ή στη ρομαντική κομεντί «Κάν’ το όπως ο Μπέκαμ». Η πρώτη αφηγείται την ποδοσφαιρική αναρρίχηση ενός φτωχόπαιδου από τις αλάνες του Μεξικού ώς τα σαλόνια της βρετανικής Πρέμιερ Λιγκ, ενώ στη δεύτερη μια νεαρή Ινδή, εξαιρετική μπαλαδόρος, αγωνίζεται κόντρα σε οικογενειακές προκαταλήψεις και προσωπικές αντιξοότητες προκειμένου να κάνει το όνειρό της πραγματικότητα.
Δεν μπορούν βέβαια να παραλειφθούν και κάποια cult διαμάντια σαν το ανεκδιήγητο «Shaolin Soccer» στο οποίο, όπως φαίνεται και από τον τίτλο, οι Ασιάτες δημιουργοί συνδύασαν ποδόσφαιρο και πολεμικές τέχνες, με τα αποτελέσματα να ξεπερνούν κάθε προσδοκία.
Οι τίτλοι ωστόσο που αποτελούν το πιο αξιόλογο κομμάτι της σχετικής φιλμογραφίας είναι αναμφισβήτητα εκείνοι που κινούνται στην περιφέρεια του αθλήματος προβάλλοντας προσωπικές ιστορίες –αληθινές ή φανταστικές– με φόντο τον κόσμο του ποδοσφαίρου. Σε αυτό το πνεύμα υπάρχει το εξαιρετικό «Μπάλα για καταραμένους», το οποίο αφηγείται την αληθινή ιστορία του Μπράιαν Κλαφ και της σύντομης θητείας του στον πάγκο της πανίσχυρης αγγλικής Λιντς Γιουνάιτεντ της δεκαετίας του ’70. Με αμεσότητα και ευαισθησία η ταινία εξερευνά την προσωπικότητα και το στενό περιβάλλον του Κλαφ, εστιάζοντας μεν σε μια μεγάλη αποτυχία, αλλά καταφέρνοντας παράλληλα να συνθέσει το πορτρέτο ενός εκ των σπουδαιότερων προπονητών στην ιστορία του αγγλικού ποδοσφαίρου. Μια από κατηγορία μόνες τους αποτελούν οι ταινίες που εξερευνούν τον χώρο του οπαδικού κινήματος και της χουλιγκανικής διάστασης που αυτό ανέπτυξε, κυρίως στη Βρετανία. Με ροπή προς τον κοινωνικό ρεαλισμό και έμφαση στη βία, έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς προσφέρουν ματιές σε έναν κόσμο με τους δικούς του κώδικες και αρχές, γνώριμο σε όσους έχουν πάρει μυρωδιά από εξέδρες οργανωμένων και σίγουρα συναρπαστικό για τους υπόλοιπους. Καλύτερες ανάμεσά τους τα «Football Factory», «The Match» και «I.D.» (όλες αγγλικές εξυπακούεται), ενώ ξεχωριστή θέση, περίπου ως «ένοχη απόλαυση», καταλαμβάνει το «Green Street Hooligans» με ίσες δόσεις χιούμορ και δράματος συν ατάκες του τύπου «είναι και αμερικανάκι και δημοσιογράφος. Φαίνεται πως το παλικάρι αξίζει δύο κηδείες».
Ανακωχή για έναν αγώνα
Ενδεικτικά μερικές ακόμα ταινίες με θέμα το ποδόσφαιρο είναι τα μουντιαλικά «The Cup» και «Sixty Six», ενώ ανά είδη έχουμε τα: «Fever Pitch» (κομεντί), «Mike Bassett: England Manager» (κωμωδία), «The Firm», «Football Factory» (δράσης), «Zidane: A 21st Century Portrait», «Pelada» (ντοκιμαντέρ), «Will», «Kicking and Screaming» (παιδικές).
Ξεχωριστή αναφορά πρέπει να γίνει για μια ταινία, στην οποία αν και το ποδόσφαιρο ελάχιστα προβάλλεται, αποτέλεσε εντούτοις την αφορμή για το περιστατικό που αυτή περιγράφει. Πρόκειται για το «Merry Christmas», το φιλμ που αφηγείται την αληθινή ιστορία δύο αντιμαχόμενων ταγμάτων, στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τα οποία κήρυξαν ανακωχή τη μέρα των Χριστουγέννων, διοργανώνοντας παράλληλα και αγώνα ποδοσφαίρου μεταξύ τους. Σε αυτή την αληθινά συγκινητική ταινία, Γερμανοί, Γάλλοι και Σκωτσέζοι στρατιώτες έρχονται κοντά, θυμίζοντας πως η ανθρωπιά μπορεί να αναδειχθεί ακόμα και μέσα στις πιο αντίξοες και βάρβαρες συνθήκες.
