Το σκοτάδι των ηρώων της Πατρίσια Χάισμιθ και το ελληνικό φως ήρθαν σε δυναμική αντίθεση, ευεργετική για τις εικόνες της ταινίας του Χοσεΐν Αμινί, «Δύο πρόσωπα του Ιανουαρίου». Το βιβλίο της Χάισμιθ έπεσε σε καλά χέρια. Παράλληλα, η Αθήνα και η Κρήτη, όπου διαδραματίζεται στο μεγαλύτερό του μέρος το φιλμ, αποδείχτηκαν ιδανικό σκηνικό για μια ιστορία με αστυνομικό μυστήριο και σασπένς, αλλά χωρίς ζήλο για το κυνήγι του δολοφόνου και την αποκατάσταση της ηθικής τάξης. Στον κυνικό κόσμο της Χάισμιθ η απονομή δικαιοσύνης είναι κάτι συμπτωματικό και τυχαίο. Στoν επίλογο της ταινίας, στην Κωνσταντινούπολη, όταν έρχεται η ώρα της έντονης δράσης και του ανθρωποκυνηγητού, χάνεται λιγάκι η ομοιογένεια του ύφους.
Μια γλυκιά νύχτα, τον Ιανουάριο του 1962 στην Αθήνα, ο Ράινταλ, νεαρός Αμερικανός ξεναγός που συμπληρώνει το εισόδημά του εξαπατώντας ανυποψίαστους τουρίστες, αντικρίζει τον Τσέστερ, πλούσιο συμπατριώτη του, να σέρνει το πτώμα ενός άγνωστου άνδρα στον διάδρομο του πολυτελούς ξενοδοχείου του. Το πτώμα ανήκει σε ιδιωτικό ντετέκτιβ που προσπάθησε να στριμώξει τον Τσέστερ, ο οποίος έχει εξαπατήσει πολύ κόσμο στις ΗΠΑ και έχει εξαφανιστεί στην Ευρώπη με τη σύζυγό του, την Κολέτ. Ο Τσέστερ, πανικόβλητος από την ξαφνική εισβολή του ντετέκτιβ στο δωμάτιό του, τον χτύπησε χωρίς πρόθεση να τον σκοτώσει.
Ο Ράινταλ, ήδη γοητευμένος από την Κολέτ, αλλά και με ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον προς τον Τσέστερ, δέχεται να τους βοηθήσει. Ενας φίλος του βγάζει πλαστά διαβατήρια. Στη συνέχεια, μέχρι να ετοιμαστούν τα ψεύτικα έγγραφα, προσφέρεται να γίνει ο οδηγός τους σε ένα ταξίδι φυγής στην Κρήτη. Εκεί, στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού, θα συμβεί κι άλλο μοιραίο ατύχημα.
Πάθη και προδοσίες, ψυχαναγκαστικές εμμονές και ενοχές πλημμυρίζουν και αυτή την ιστορία της Χάισμιθ. Το σκοτεινό παρελθόν των (αντι)ηρώων της τούς ακολουθεί στην ηλιόλουστη Μεσόγειο ταράζοντας το φαινομενικά ανέμελο παρόν τους. Ο μικροαπατεώνας Ράινταλ θέλει να ξεφύγει από τη σκιά του δεσποτικού του πατέρα. Με την είδηση του θανάτου του πατέρα του Ράινταλ αρχίζει η ταινία. Ο μεγαλοαπατεώνας Τσέστερ δίνει την εντύπωση κοσμοπολίτη μεσήλικα, που αλλάζει λιμάνια και σταθμούς θέλοντας να προστατεύσει τον γάμο του με τη νεαρή Κολέτ από τη ρουτίνα. Ο τρόπος που ο Αμινί κινηματογραφεί το παντρεμένο ζευγάρι, όπως και το ύφος της φωτογραφίας του Μαρσέλ Ζίσκιντ, θυμίζει ελαφρώς το «Τσάι στη Σαχάρα» του Μπερτολούτσι.
Στην πιο κομβική σκηνή της ταινίας, τη στιγμή που οι δύο άνδρες προσπαθούν να περάσουν από ένα αστυνομικό μπλόκο, ο Τσέτσερ συστήνεται ως ο πατέρας του Ράινταλ. Η «μπλόφα» του προσδίδει διάσταση ψυχαναλυτική στον αέναο κύκλο της φυγής και του θανάτου, που για τον Τσέστερ θα κλείσει στην Κωνσταντινούπολη. Ο Βίγκο Μόρτενσεν δίνει μια από τις καλύτερες ερμηνείες της μέχρι τώρα καριέρας του. Η μουσική του Αλμπέρτο Ιγκλέσιας συμβάλλει στη χιτσκοκική ατμόσφαιρα.
Τα «Δύο πρόσωπα του Ιανουαρίου» είναι το must του κινηματογραφικού μας καλοκαιριού.
Ο διάσημος κύριος Ρίπλεϊ
Από τους ήρωες της Πατρίσια Χάισμιθ, ο Τομ Ρίπλεϊ είναι αυτός που αγαπήθηκε ιδιαίτερα από τους σκηνοθέτες. Σημειωτέον πως το ευρύ κοινό γνώρισε τη συγγραφέα το 1951 χάρη στον Αλφρεντ Χίτσκοκ και στον «Αγνωστο του εξπρές», από το ομότιτλο μυθιστόρημά της, στον οποίο δύο άγνωστοι «ανταλλάσσουν» φόνους επιδιώκοντας το ακλόνητο άλλοθι. Ο Ρίπλεϊ έγινε διάσημος, αλλά και κλασικός στο πέρασμα του χρόνου, χάρη στην πολύπλοκη ψυχολογία του. Κάθε φορά που βαθιά μέσα του «σκοτώνει» τον μισητό του εαυτό, αφήνει πίσω του ένα υπαρκτό πτώμα. Τρεις είναι οι καλύτερες ταινίες του.
• Το «Γυμνοί στον ήλιο» του Ρενέ Κλεμάν, το 1960, όπου ενσαρκώθηκε από τον Αλέν Ντελόν. Η ιστορία αρχίζει όπως η φελινική «Dolce vita» στη Ρώμη, όπου ξεφαντώνει ανέμελα ο Αμερικανός Φίλιπ Γκρίνλιφ. Ο Τομ Ρίπλεϊ έρχεται εκεί ως απεσταλμένος του πατέρα τού Φίλιπ για να πείσει τον νεαρό κηφήνα να επιστρέψει στο Σαν Φρανσίσκο. Αν το καταφέρει, θα κερδίσει μερικές χιλιάδες δολάρια. Στην πορεία όμως, του μπαίνουν άλλες ιδέες στο μυαλό. Το σενάριο βασίζεται στο πρώτο από τα πέντε βιβλία της Χάισμιθ με ήρωα τον Ρίπλεϊ.
• O «Ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϊ» του Αντονι Μιγκέλα, το 2000, βασίστηκε στο ίδιο βιβλίο. Κατά τον σκηνοθέτη αυτός ο Ρίπλεϊ «είναι σαν ένα παιδί που ξέχασε την παλίρροια και κοιτάζει φοβισμένο απ’ τη θάλασσα την ακτή». Ο Ματ Ντέιμον ανέλαβε τον ρόλο του.
• Το «Ενας Αμερικανός φίλος» το 1977, όπου ο Βιμ Βέντερς ανακάλυψε στον Ρίπλεϊ έναν ήρωα έωλο, ιδανικό για το σινεμά της περιπλάνησης. «Δεν υπάρχει τίποτα να φοβηθεί κανείς, παρά μονάχα τον ίδιο τον φόβο. Ολο και λιγότερο ξέρω ποιος είμαι εγώ και ποιοι είναι οι άλλοι», λέει ο Ντένις Χόπερ που τον ενσαρκώνει.
