Ο Πιερ Ετέξ είναι ίσως ο πιο παραγνωρισμένος κωμικός του γαλλικού κινηματογράφου. Οι ταινίες του, άγνωστες στο ευρύ κοινό, λόγω και μιας 20χρονης διαμάχης γύρω από τα πνευματικά δικαιώματα, ξανάγιναν επίκαιρες τα τελευταία χρόνια χάρη στις επανεκδόσεις τους. Ξαναπροβλήθηκαν στις αίθουσες ή κυκλοφόρησαν σε προσεγμένες εκδόσεις ψηφιακών δίσκων. Τρεις μεγάλου μήκους, χαρακτηριστικές του ύφους του ως σκηνοθέτη και του ταλέντου του ως ηθοποιού, μαζί με 5 μικρού μήκους, θα προβληθούν στο 27ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου στην «Ααβόρα» και στο «Αστυ» από 16 έως 26/10. Το αφιέρωμα έχει τίτλο «Ο μοναχικός Pierre Etaix».
Ο Ετέξ εμφανίστηκε στη γαλλική κωμωδία μετά τον Ζακ Τατί, από τον οποίο επηρεάστηκε σημαντικά. Στην πραγματικότητα δεν κατάφερε να ξεφύγει από τη σκιά του. Εμπνεύστηκε από τον βωβό κινηματογράφο, αγάπησε τις ταινίες του Μαξ Λίντερ και προσπάθησε να ξαναδώσει ζωή στην μπουρλέσκ κωμωδία έχοντας πρότυπό του τον Μπάστερ Κίτον. Οι πιο μεγάλες αγάπες του Ετέξ, όμως, ήταν το τσίρκο και οι κλόουν. Εγινε και ο ίδιος κλόουν κι έκανε περιοδείες με τσίρκο. Το 1973 αυτός και η σύζυγός του Ανί Φρατελινί ίδρυσαν την Εθνική Σχολή Τσίρκου.
Στο σινεμά ξεκίνησε ως ηθοποιός το 1959 με ένα πέρασμα από τον εμβληματικό «Πορτοφολά» του Ρομπέρ Μπρεσόν, με τον οποίο έγιναν φίλοι. Εκτοτε δεν σταμάτησε να παίζει. Τελευταία φορά που τον είδαμε στην οθόνη ήταν πριν από 3 χρόνια στο «Λιμάνι της Χάβρης» του Ακι Καουρισμάκι. Στις δικές του ταινίες ήταν συνήθως μετέωρος ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα.
Οι δραστηριότητές του δεν σταμάτησαν στον κινηματογράφο και στο τσίρκο. Εμφανίστηκε ως κλόουν στην τηλεόραση, εργάστηκε ως σκιτσογράφος, έγραψε έργα για το θέατρο.
Οι ταινίες του
Το ασπρόμαυρο «Γιο-γιο» (Υο-Υο, 1965), η ταινία-σήμα κατατεθέν του Ετέξ, δίνει την εντύπωση άλλοτε μιας ανεπαίσθητα μελαγχολικής κωμωδίας, όπως αυτές του Μπάστερ Κίτον, κι άλλοτε ενός διακριτικά αστείου δράματος. Στο σενάριο έχει συνεργαστεί ο Ζαν-Κλοντ Καριέρ, επίσης φίλος του.
Ενας πάμπλουτος άντρας πλήττει στην τεράστια βίλα του που μοιάζει με παλάτι. Η ζωή για αυτόν έχασε κάθε ενδιαφέρον από την ημέρα που η αγαπημένη του, ακροβάτις σε τσίρκο, έφυγε μακριά του. Το Κραχ του 1929 θα τον βοηθήσει για επαναπροσδιορίσει τη ζωή του. Χάνει την περιουσία του και στη συνέχεια ανακαλύπτει αληθινό πλούτο στο τσίρκο. Χρόνια μετά, ο γιος του, που έχει γίνει διάσημος κωμικός της τηλεόρασης και έχει ανακαινίσει το πατρικό του παλάτι, προσπαθεί μάταια να τον πείσει να αφήσει το τσίρκο και την περιπλανώμενη ζωή.
Ο έγχρωμος «Μεγάλος έρωτας» (Le grand amour) είναι επίσης σπουδαία ταινία του Ετέξ. Ο ιδεαλιστής Πιερ κατακτά τ’ όνειρό του: παντρεύεται από έρωτα τη Φλοράνς, κόρη βιομηχάνου, και λίγο μετά αναλαμβάνει και το εργοστάσιο του πεθερού του. Ακολουθεί μία δεκαετία ευτυχισμένης ζωής σε περιβάλλον απόλυτης τάξης. Ο Πιερ οφείλει να σεβαστεί τις αυστηρές οικογενειακές παραδόσεις που αποκλείουν και την παραμικρή παρέκκλιση από τα χρηστά ήθη. Ούτε από αυτόν τον παράδεισο, όμως, λείπει ο πειρασμός. Η νεαρή και όμορφη Ανιές εισβάλλει σαν σίφουνας μια μέρα στο γραφείο του για να αντικαταστήσει τη γεροντοκόρη γραμματέα του. Μεγάλος έρωτας προ των πυλών! Ο Πιερ, όμως, ο μικροαστός που έγινε μεγαλοαστός, θα βιώσει τον έρωτα αυτόν ως φαντασίωση. Για να τον γευτεί αληθινά, πρέπει πρώτα να γκρεμίσει τα τείχη της ηθικής γύρω του. Η Ανιές είναι το «φάντασμα» της ελευθερίας που θα στοιχειώσει τη ζωή του. Και σε αυτό το σενάριο έχει συνεργαστεί ο Καριέρ.
Το ασπρόμαυρο «Εγώ και οι γυναίκες» (Le Soupirant, 1962) είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Ετέξ. Ενας συνεσταλμένος άντρας, που ζει με τους γονείς του και διαβάζει την τύχη του στα άστρα, μπλέκει, λόγω έρωτα, σε περιπέτειες στη Γη. Παθιάζεται με μια τραγουδίστρια, πιστεύοντας πως τραγουδάει για αυτόν στην τηλεόραση. Παράλληλα, προσπαθεί ν’ αποφύγει μια γειτόνισσά του, η οποία τον βλέπει σαν τον πρίγκηπα του δικού της παραμυθιού.
Το «Tant qu’on a la sante» (1966) είναι μια συλλογή από 4 ταινίες μικρού μήκους. Το επίσης μικρού μήκους «Heureux anniversaire» είναι η διασημότερη ταινία του Ετέξ, χάρη στο Οσκαρ που πήρε το 1963. Ενα ζευγάρι ζει έναν εφιάλτη την ημέρα της επετείου του γάμου του. Ο σύζυγος τρέχει για να τελειώσει τις δουλειές του, ενώ η σύζυγος σπάει το κεφάλι της για να κατεβάσει ιδέες για ένα τέλειο δείπνο.
