…Και το Οσκαρ πήγε στο «American Sniper». Την Κυριακή, οι λάτρεις του Τόλκιν είδαν την ταινία του Κλιντ Ιστγουντ να κερδίζει το αγαλματίδιο στο Sound Editing, τη μοναδική κατηγορία που ήταν υποψήφιο το «Χόμπιτ: η μάχη των πέντε στρατών», που σήμανε το τέλος της τριλογίας. Αδοξο φινάλε για την εκστρατεία άλωσης του έργου του Τόλκιν από τον Πίτερ Τζάκσον, που το 2004 με τον «Αρχοντα των δαχτυλιδιών: η επιστροφή του βασιλιά» είχε φέρει στη Μέση Γη 11 Οσκαρ.
Ομως ακόμη και οι θαυμαστές των ταινιών ήξεραν ότι η βιομηχανία επιχειρεί να βγάλει από τη μύγα ξίγκι, κόβοντας σε τρεις ταινίες το «Χόμπιτ», το μυθιστόρημα του Τόλκιν από το μακρινό 1937. «Οκτώ χρόνια έκανε να γυριστεί ο “Αρχοντας”, ένα μόλις χρόνο το “Χόμπιτ”. Αλλά έδωσαν 250 εκατ. ευρώ και έχουν πάρει ήδη πίσω 1 δισ.», λέει στην «Κ» ο Γιώργος Γκοτζαμάνης, 22 ετών, μεταπτυχιακός φοιτητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών και δηλωμένος φαν του Τόλκιν. Οχι ότι δεν πήγε να τη δει, όπως και τα άλλα μέλη του ελληνικού συλλόγου φίλων Τόλκιν «The Prancing Pony» (από το ομώνυμο χάνι στο σύμπαν του Αρχοντα), στο οποίο είναι εγγεγραμμένος. Οπως προκύπτει, υπάρχουν ένα σωρό φαν γκρουπ γύρω από τη μυθολογία του Αρχοντα και του Τόλκιν με χιλιάδες μέλη συνολικά.
Αυτούς φιλοδοξεί να προσελκύσει μεταξύ άλλων η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Αθηνών που έχει αναλάβει για τη χώρα μας τη διεξαγωγή του World Hobbit Project. Πρόκειται για διεθνή έρευνα ακροατηρίου για το είδος της φαντασίας (συμμετέχουν ερευνητές από 47 χώρες του κόσμου), που με άξονα τις ταινίες «Χόμπιτ» επιχειρεί να δώσει απαντήσεις σε σειρά ερωτημάτων γύρω από το πώς σχετίζεται η φαντασία με τις ζωές των ανθρώπων.
Μύθος και ακροατήριο
«Το είδος (σ.σ.: genre) της φαντασίας απασχολεί τους ερευνητές πάνω από 40 χρόνια», εξηγεί στην «Κ» η επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος ΕΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών και υπεύθυνη της έρευνας για την Ελλάδα, Λίζα Τσαλίκη. «Για πολλούς η φαντασία προσφέρει έναν τρόπο προσέγγισης του πραγματικού κόσμου: μέσα από φαντασιακές αφηγήσεις εγείρονται ηθικά και φιλοσοφικά ζητήματα, όπως η σύγκρουση ανάμεσα στο Καλό και το Κακό, η καθολικότητα της φύσης του ανθρώπινου είδους, οι καταστροφικές ιδιότητες του πλούτου και της εξουσίας κ.λπ.».
Στην Ελλάδα, η φαντασία είναι συνυφασμένη με την παράδοση του μύθου και του παραμυθιού. Ωστόσο, μέχρι σήμερα αντικείμενο μελέτης ήταν το κείμενο, η ιστορική του πορεία ή η αφηγηματική του φύση ― όχι τα ακροατήρια. «Εμείς προσπαθούμε να μελετήσουμε την αίγλη που ασκεί ο μύθος, να καταλάβουμε την απόλαυση που προσφέρει η φαντασία στο ευρύ κοινό, ειδικά, μάλιστα, σε κουλτούρες όπως η ελληνική όπου τα ακροατήρια ακόμα πειραματίζονται με το πολιτισμικό φαινόμενο της φαντασίας», λέει η κ. Τσαλίκη. Είναι χαρακτηριστικό ότι η πρώτη κοινότητα φαν του Τόλκιν συστάθηκε στη χώρα μας το 2002, ενώ στη Βρετανία το… 1969. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια αυξάνονται και διευρύνονται οι ελληνικές κοινότητες που απολαμβάνουν τη φαντασία μέσα από βιβλία, κόμικς, σειρές, παιχνίδια.
Ο Γιώργος Γκοτζαμάνης γνώρισε τον Τόλκιν μέσα από τις ταινίες. «Γύρω στα 10 είχα επισκεφθεί συγγενείς στη Γερμανία. Οι ξαδέρφες μου με πήραν μαζί τους στο σινεμά όπου έπαιζε τον πρώτο “Αρχοντα”. Ηταν στα γερμανικά και δεν καταλάβαινα, αλλά ενθουσιάστηκα με την εικόνα. Με το που γύρισα σπίτι, άρχισα να αναζητώ βιβλία, μινιατούρες, σπαθιά, τα πάντα. Τόσα χρόνια μετά, το πάθος δεν έχει μειωθεί. Το τρίπτυχο είναι: ποδόσφαιρο, Τόλκιν και Rage Against The Machine (σ.σ.: η αμερικανική ροκ μπάντα)», λέει γελώντας.
Μόνιμη ήταν η έλξη που άσκησε ο κόσμος της Μέσης Γης και για την Καίτη Καραγεώργη, γραμματέα σήμερα του Συλλόγου Φίλων Τόλκιν. «Ηρθα σε επαφή με το έργο του Τόλκιν το 1979, όταν μια φίλη μού χάρισε τον “Αρχοντα των δαχτυλιδιών”», λέει στην «Κ». «Γοητεύτηκα από το εύρος της αφήγησης, τη λεπτομερή κοσμοπλασία, τις προσωπικότητες των ηρώων, τα θεμελιακά νοήματα και την εξαιρετική γραφή. Από τότε διαβάζω ανελλιπώς όλα τα έργα του και όσα γράφονται γι’ αυτόν».
Με φίλους που γνώρισε μέσω του πρώτου ελληνικού ιστότοπου www.lordoftherings.gr, το 2002 ίδρυσαν τον Ελληνικό Σύλλογο Φίλων Τόλκιν. «Η φαντασία αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μου», καταλήγει η Καίτη. «Χρωματίζει την κάθε μου στιγμή και βοηθά στην επίλυση των προβλημάτων μου. Δεν είναι απόδραση η φαντασία. Οταν λειτουργεί ως υπόβαθρο της πραγματικότητας, είναι μεγάλη πηγή δύναμης και σοφίας».
http://www.worldhobbitproject.org
http://www.tolkien.gr
Γκρουπ στο facebook: Greek Tolkien Society
