Οι μπίρες είναι στο ψυγείο, τα σνακ στο τραπέζι, η τηλεόραση συντονισμένη: το Euro 2016 της Γαλλίας ξεκίνησε! Είναι η περίοδος που όλοι εμείς οι «άρρωστοι» με την μπάλα θα περάσουμε ατέλειωτες ώρες παρακολουθώντας όσους περισσότερους αγώνες γίνεται, ελπίζοντας να δούμε εντυπωσιακές φάσεις, όμορφα γκολ, συναρπαστικές ανατροπές· κυρίως να γίνουμε μάρτυρες μερικών από αυτά τα σημαδιακά ποδοσφαιρικά γεγονότα που μένουν στην ιστορία και γίνονται υλικό για κινηματογραφικές ταινίες. Η αλήθεια είναι πως το ποδόσφαιρο και ο κινηματογράφος δεν τα πηγαίνουν ιδιαίτερα καλά. Παρόλο που όπως είπαμε η ιστορία του αθλήματος είναι γεμάτη από αξέχαστα γεγονότα, ικανά να τροφοδοτήσουν όμορφα σενάρια, είναι πραγματικά μετρημένα τα σχετικά με το ποδόσφαιρο φιλμ που στέκονται ισότιμα με εκείνα άλλων ειδών. Ευτυχώς αυτό κάνει πιο εύκολη την καταγραφή τους…
To 1954 ο τελικός του Παγκοσμίου Κυπέλλου διεξαγόταν στη Βέρνη της Ελβετίας. Σε αυτόν η Δυτική Γερμανία αντιμετώπιζε την πανίσχυρη τότε Ουγγαρία του Φέρεντς Πούσκας, η οποία μάλιστα την είχε σαρώσει με 8-3 στην πρώτη φάση της διοργάνωσης. Σε ένα επικό παιχνίδι το οποίο έληξε 3-2 οι Γερμανοί κατάφεραν κόντρα σε κάθε προγνωστικό να κερδίσουν τον τίτλο, γεγονός το οποίο έμεινε στην ιστορία ως το «Θαύμα της Βέρνης». Το ομώνυμο φιλμ του Σόνκε Βόρτμαν αφηγείται τα περιστατικά του τουρνουά μέσα από το δράμα ενός πατέρα, οποίος επανενώνεται με την οικογένειά του δέκα χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μια άλλη συναρπαστική όσο και απίστευτη ποδοσφαιρική ιστορία είναι αυτή του Μπράιαν Κλαφ, ενός από τους κορυφαίους Βρετανούς προπονητές όλων των εποχών. Το εξαιρετικό «Damned United», του Τομ Χούπερ, επικεντρώνει την αφήγησή του στις μόλις 44 μέρες που ο Κλαφ πέρασε στον πάγκο της Λιντς Γιουνάιτεντ -μεγάλης δύναμης της εποχής- πριν απολυθεί, σε μια από τις μεγαλύτερες προπονητικές αποτυχίες του αγγλικού ποδοσφαίρου, η οποία όμως στάθηκε αφορμή για την έναρξη μιας μυθικής μετέπειτα καριέρας.
Σκηνοθέτες «βάζουν» γκολ
Τις λίγες φορές που οι σπουδαίοι σκηνοθέτες αποφασίζουν να ασχοληθούν με το ποδόσφαιρο το κάνουν μάλλον διά της πλαγίας οδού. Το 2009 ο Κεν Λόουτς παρουσιάζει το «Looking for Eric» μια ευφάνταστη κομεντί, με πρωταγωνιστή έναν ταχυδρόμο και φανατικό του ποδοσφαίρου, ο οποίος βρίσκεται στα πρόθυρα της ψυχολογικής κατάρρευσης. Ως ανέλπιστο στήριγμά του –και μέσω μιας κάπως… υπερβατικής εμπειρίας– θα βρεθεί ο μεγάλος Ερίκ Καντονά (παίζει φυσικά ο ίδιος), ο οποίος θα αναλάβει να του δώσει μερικές από τις περίφημες φιλοσοφικές συμβουλές του.
Ενα άλλο πολύ ενδιαφέρον φιλμ δημιουργού είναι το «Offside» του Ιρανού Τζαφάρ Παναχί, νικητή της περυσινής Χρυσής Αρκτου του Φεστιβάλ Βερολίνου. Η ταινία αφηγείται την ιστορία μιας παρέας νεαρών κοριτσιών που προσπαθούν να μπουν στο γήπεδο για να παρακολουθήσουν έναν αγώνα της Εθνικής ομάδας στα προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου, κάτι το οποίο όμως είναι απαγορευμένο για τις γυναίκες στο Ιράν. Ο Παναχί, ο οποίος εμπνεύστηκε από μια ανάλογη εμπειρία της κόρης του, σκιαγραφεί με έξυπνο τρόπο ένα κοινωνικό πορτρέτο, παίρνοντας αφορμή από το ποδόσφαιρο για να μιλήσει για τα (πολύ σοβαρότερα) προβλήματα της χώρας του.
Τα καλτ διαμάντια
To «Escape to Victory» ή όπως είναι πιο γνωστό στο χώρα μας «Η μεγάλη απόδραση των 11» είναι για πολλούς το απόλυτο ποδοσφαιρικό φιλμ, γεμάτο δράμα και ηρωισμούς, από αυτούς που οι ποδοσφαιρόφιλοι λατρεύουν. Εκεί μεγάλοι σταρ της οθόνης όπως ο Σιλβέστερ Σταλόνε και ο Μάικλ Κέιν συναντούν τους θρύλους Πελέ και Μπόμπι Μουρ· όλοι τους είναι αιχμάλωτοι πολέμου των Γερμανών, οι οποίοι θα τους προκαλέσουν σε έναν αγώνα ποδοσφαίρου ενάντια στη δική τους ομάδα, με πολύ υψηλά διακυβεύματα. Μια ταινία η οποία δεν έγινε σταδιακά αλλά ήταν εξαρχής καλτ, είναι μια κάπως περιθωριακή κωμωδία ονόματι «Mike Bassett: England Manager». Σε αυτή ο προπονητής ενός συλλόγου της 3ης κατηγορίας της Αγγλίας βρίσκεται ξαφνικά στο τιμόνι της Εθνικής ομάδας. Η συνέχεια ξεκαρδιστική, με την ανελέητη σάτιρα του φιλμ να στοχεύει τους πάντες, από την Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία και διάφορους επώνυμους του χώρου (δεν κατονομάζονται αλλά «φωτογραφίζονται» απολαυστικά) μέχρι τα βρετανικά ταμπλόιντ και την παραδοσιακά αλλοπρόσαλλη στάση τους σχετικά με την Εθνική ομάδα.
Η ελληνική πινελιά
Οταν μιλάμε για ελληνικές ταινίες και ποδόσφαιρο συνήθως έρχεται στο μυαλό «Η Φανέλα με το 9» (1988) του Παντελή Βούλγαρη, μεταφορά του ομώνυμου βιβλίου του Μένη Κουμανταρέα. Ενα πολύ πιο ενδιαφέρον και «ψαγμένο» φιλμ, ωστόσο, είναι «Οι Ασσοι του Γηπέδου» του 1956, σε σενάριο Ιάκωβου Καμπανέλλη και σκηνοθεσία του Βασίλη Γεωργιάδη. Σε αυτό παρουσιάζεται ένα αληθινό περιστατικό που εκτυλίχθηκε μέσα στους κόλπους της τότε Εθνικής· μεγαλύτερη αξία, ωστόσο, έχει η ιδιότυπη νεορεαλιστική προσέγγιση του Γεωργιάδη, ο οποίος περιγράφει τις καθημερινές ιστορίες της ζωής των αθλητών. Οι τελευταίοι, μάλιστα, είναι οι ίδιοι οι ποδοσφαιρικοί ήρωες της εποχής, οι οποίοι προτιμήθηκαν από τους ηθοποιούς στην ενσάρκωση των ρόλων.
