«Η τέχνη δεν είναι το πιο σημαντικό πράγμα για την ανθρώπινη επιβίωση, όμως είναι αυτή που μας κάνει πιο ανθρώπινους…». Ο Ακραμ Καν σε ένα ταξί στο Λονδίνο, εγώ στην άλλη άκρη της γραμμής σε ένα γραφείο στην Αθήνα με θέα πολυκατοικίες του Νέου Φαλήρου. Του έχουν τύχει ένα σωρό εμπόδια τη μέρα που είχαμε προγραμματίσει τη συνέντευξη και ενώ μιλάμε διακόπτει για λίγο για να συντονίσει μια πρόβα από το τηλέφωνο… Ο Ακραμ Καν, ένας από τους πιο αξιόλογους χορογράφους της εποχής μας, ένας από τους πιο σεμνούς, «ανθρώπινους» καλλιτέχνες που έχω συναντήσει.
Στην Ελλάδα τον γνωρίσαμε για πρώτη φορά στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας πριν από πολλά χρόνια, ήταν μια από τις χαρακτηριστικές περιπτώσεις των νέων ανερχόμενων καλλιτεχνών που είχε διακρίνει στα ταξίδια της στο εξωτερικό η Βίκυ Μαραγκοπούλου, καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ. Πράγματι, ο Ακραμ Καν είχε λαμπρή πορεία, κατά την οποία χορογράφησε μέρος της τελετής έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Λονδίνο το 2012 και εξελίχθηκε σε «ιερό τέρας» του σύγχρονου χορού, όπως τον αποκαλούν σήμερα.
Ζητάει συγγνώμη για την καθυστέρηση και τις διακοπές στη συνέντευξη, απαντάει με ευγένεια και θέρμη σε όλες μου τις ερωτήσεις, θυμάται τη συνάντησή μας πριν από δύο χρόνια στο Λονδίνο στην παρουσίαση στο Sadlers Wells της βραβευμένης του παράστασης «Desh», που είχε έρθει στη Στέγη, και κλείνουμε με ένα take care. Δεν μπορώ να μη συγκρίνω τη συμπεριφορά του με την αντίστοιχη, εντελώς διαφορετική, των δικών μας (πλην μερικών εξαιρέσεων) γνωστών Ελλήνων χορογράφων.
Δύο σύμβολα
Στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης λοιπόν και πάλι αυτή την εβδομάδα, από μεθαύριο 10 έως τις 15 Μαρτίου, ο Ακραμ Καν με τον διάσημο Ισπανό χορευτή του φλαμένκο Ισραέλ Γκαλβάν στη χορογραφία που έφτιαξαν μαζί: «Torobaka» ο τίτλος της και σημαίνει «ταύρος και αγελάδα», συνδυάζοντας τα δύο σύμβολα, της Ισπανίας και του Μπανγκλαντές, από όπου κατάγεται ο Ακραμ Καν. Μια παράσταση που ενώνει το φλαμένκο του Γκαλβάν και τον σύγχρονο χορό του Καν, ο οποίος βασίζεται πολύ στο kathak, ινδικό χορό στον οποίο έχει εντρυφήσει από τα επτά του χρόνια. Η πρεμιέρα του «Τorobaka» έγινε στην Γκρενόμπλ τον Ιούνιο του 2014, ενώ στο Sadlers Wells στο Λονδίνο έκανε πρεμιέρα τον Νοέμβριο που μας πέρασε.
«Ενας παραγωγός από την Ισπανία μάς συνέδεσε και όταν γνώρισα τον Ισραέλ ένιωσα πως η δουλειά του, ο τρόπος που χορεύει και χορογραφεί είναι παράλληλος με τον δικό μου, το πώς δηλαδή παίρνεις μια παράδοση (στην περίπτωσή μου το kathak, για εκείνον το φλαμένκο) και το αποδομείς για να δημιουργήσεις τη δική σου γλώσσα, τη δική σου άποψη», μου λέει από το τηλέφωνο ο Ακραμ Καν. Η παράσταση, εξηγεί, είναι «μια έρευνα της κίνησης του λόγου και της μουσικής στο kathak και το φλαμένκο, που μοιράζονται μια ρυθμική πολυπλοκότητα. Επί σκηνής θα δείτε έξι μουσικούς, αλλά και δύο ακόμη (εμάς), που χρησιμοποιούν το σώμα ως το όργανό τους».
Δεκαεπτά χρόνια πριν
H συζήτηση γυρνάει στο παρελθόν. Πριν από περίπου δεκαεπτά χρόνια, στο φουαγιέ του Queen Elizabeth Hall στο Southbank, ο Ακραμ Καν, τότε ένας πολύ νέος ταλαντούχος χορευτής, παρουσίασε την πρώτη του χορογραφία, μια «συνομιλία» με τον χορογράφο και καλλιτεχνικό παραγωγό Faroq Chaudhry. Ενα χρόνο αργότερα είχε δημιουργηθεί η ομάδα του Ακραμ Καν.
«Ο πυρήνας της δουλειάς μου έχει μείνει ο ίδιος», μου απαντάει όταν τον ρωτάω τι έχει αλλάξει από τότε. «Η επιθυμία μου να ανακαλύπτω τον άνθρωπο σε ό,τι κάνω, να λέω ιστορίες ανθρώπινες δεν έχει αλλάξει. Μου αρέσει να λέω ιστορίες μεταξύ ανθρώπων και μύθων ή θεών. Στο “Torobaka” ο διάλογος είναι ανάμεσα σε διαφορετικές φόρμες της μουσικής και του χορού, όμως η ταυτότητα της δουλειάς μου δεν έχει αλλάξει».
Το πιο σημαντικό για εκείνον ως καλλιτέχνη είναι το «σημείο που συμβαίνει η έμπνευση». Ετσι είχε πει στην συνέντευξη που είχε δώσει στην «Κ» το 2006, με αφορμή τη χορευτική του συνάντηση/παράσταση με τον μινιμαλιστή συνθέτη Στιβ Ράιχ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Συνεχίζει να το πιστεύει: «Οταν αισθάνομαι πολύ ευάλωτος, όταν πλησιάζω στον πάτο. Τότε βρίσκω τη δύναμη να βελτιώσω τα πράγματα και να βρω τρόπους να εκφραστώ. Αυτή η δύναμη, αυτό το κίνητρο είναι η ελπίδα».
Ο χορός kathak
Για τον τρόπο που έχει συνδέσει στη δουλειά του, το kathak με τον σύγχρονο χορό έχει πει χαρακτηριστικά ότι «οι αρχές του kathak είναι ένα σημείο εκκίνησης για να αρχίσει ένα ταξίδι έξω από το kathak. Μέσα στο σώμα μου υπάρχει μια “σύγχυση” κι αυτή θα έλεγα πως είναι η γλώσσα μου. Το σώμα έχει τεράστια δύναμη και επίσης έχει την ικανότητα να αποφασίζει μόνο του. Οταν χορογραφώ δεν λέω ας κάνουμε μια νέα κίνηση, αλλά αφήνω το σώμα να λειτουργήσει μέσα από το “ένστικτό” του. Δημιουργώ μέσα από τον αυτοσχεδιασμό. Δεν μπορώ να σκεφτώ διανοητικά για τον χορό».
Ο Ακραμ Καν έχει κερδίσει πολλά βραβεία, μεταξύ αυτών το Olivier Award για την παράσταση «Desh», το International Society for the Performing Arts Distinguished Artist Award, το βραβείο του Διεθνούς Θεατρικού Ινστιτούτου (Excellence in International Dance Award) κ.ά.
Με τους Rootless Root
Η κουβέντα μας κλείνει με ένα ευχάριστο νέο, την επικείμενη συνεργασία του Ακραμ Καν με την ελληνική ομάδα σύγχρονου χορού Rootless Root αυτό τον μήνα, σε μια εβδομάδα αυτοσχεδιασμού στο Λονδίνο. Τον ρωτώ κάτι τελευταίο, για το μεγάλο άνοιγμα στον χορό που πραγματοποιείται εδώ και πολλά χρόνια στην Αγγλία που τόσο αγαπά ο Καν και που τη θεωρεί τη χώρα που περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη έχει αγκαλιάσει την πολυπολιτισμικότητα.
Τα τηλέφωνα χτυπούν, βιάζεται να πάει στην επόμενη πρόβα, όμως η φωνή του είναι γεμάτη ενθουσιασμό: «Είναι υπέροχο που ο χορός εδώ απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες, όλα τα επίπεδα, τόσα πολλά διαφορετικά είδη χορού. Ο χορός είναι οικουμενικός, είναι ανθρώπινη ανάγκη, είναι μια ιστορία που βρίσκεται μέσα σε όλους μας».
Ο Ακραμ Καν -όπως πολλοί συνάδελφοί του- επιλέγει συχνά να συνεργάζεται με καλλιτέχνες, χορευτές και χορογράφους από διαφορετικά υπόβαθρα, όπως η παλαιότερη σκηνική του συνάντηση με τη σταρ του κλασικού μπαλέτου Σιλβί Γκιλέμ. Είναι κάτι που συμβαίνει συχνά στον κόσμο του χορού τελευταίως και γιατί; «Η πρόκληση είναι να ανακαλύπτεις τον εαυτό σου μέσα από ένα άλλο σώμα, έναν άλλο καλλιτέχνη», εξηγεί ο Ακραμ Καν. «Ο καθρέφτης διαστρεβλώνεται και βλέπεις τον εαυτό σου με έναν διαφορετικό τρόπο. Αυτό το καλό έχουν τέτοιες συνεργασίες. Φέρνουν στο προσκήνιο τρία ενδιαφέροντα στοιχεία: τον τρόπο που βλέπεις εσύ τον εαυτό σου, τον τρόπο που σε βλέπουν οι άλλοι κι αυτό που είσαι πραγματικά. Είναι αποκαλυπτικό».
Σταθμοί στην πορεία του καλλιτέχνη
Ο Ακραμ Καν γεννήθηκε στο Γουίμπλεντον, σε μια οικογένεια από την πόλη Ντάκα του Μπανγκλαντές. H σκηνική του καριέρα άρχισε στα δεκατρία του χρόνια, όταν συμμετείχε στην παραγωγή του Πίτερ Μπρουκ «Μαχαμπαράτα». Σπούδασε σύγχρονο χορό στο Πανεπιστήμιο De Montfort και στο Northern School of Contemporary Dance της Αγγλίας και δούλεψε για μια περίοδο με την Αν Τερέζα ντε Κιρσμέικερ. Εχει συνεργαστεί μεταξύ άλλων με τη Ζιλιέτ Μπινός, τη Σιλβί Γκιλέμ, τον χορογράφο/χορευτή Σίντι Λάρμπι Τσερκάουι, την Κάιλι Μινόγκ κ.ά.
Akram Khan & Israel Galvan, «Torobaka», Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, Κεντρική Σκηνή, 10 – 15 Μαρτίου, ώρα έναρξης 8.30 μ.μ., Λ. Συγγρού 107-109. Τιμές εισιτηρίων από 15 ευρώ έως 36 ευρώ. Μειωμένα (10, 12, 15, ανέργων 5 ευρώ). Πληροφορίες στο τηλ. 210 9005800.
