Η όπερα «Ανδρονίκη» του Αλέξανδρου Γκρεκ παρουσιάστηκε σε συναυλιακή μορφή στις 20 Ιανουαρίου στο θέατρο «Ολύμπια» στο πλαίσιο των δράσεων της Πρωτοβουλίας 1821-2021 και σε συμπαραγωγή με το Ωδείο Αθηνών και με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου. Τη Συμφωνική Ορχήστρα και τη Χορωδία του Δήμου Αθηναίων, όπως επίσης τη Χορωδία Μικρών Μουσικών του Ωδείου Αθηνών, διηύθυνε ο Νίκος Αθηναίος.
Ο Κερκυραίος Γκρεκ γεννήθηκε το 1876 και σπούδασε στο Ωδείο της Νάπολης. Αρχισε να συνθέτει την «Ανδρονίκη» το 1899 σε λιμπρέτο του Ανδρέα Βρανά, βασισμένο στο ιστορικό μυθιστόρημα του Στέφανου Ξένου «Η ηρωίς της ελληνικής επαναστάσεως». Το λιμπρέτο διαθέτει όλα τα στερεότυπα των ιταλικών μελοδραμάτων των μέσων του 19ου αιώνα. Ο βαρύτονος ποθεί την υψίφωνο που είναι ερωτευμένη με τον τενόρο. Οπως ο Τόνιο στους τότε πολύ πρόσφατους και δημοφιλείς «Παλιάτσους» (1892) του Λεονκαβάλο, είναι «κακός» και σωματικά «παραμορφωμένος». Η μουσική του Γκρεκ είναι μελωδική και φανερώνει έναν συνθέτη ενθουσιασμένο με όσα είδε, άκουσε και έμαθε στη Νάπολη.
Αρκετές επιλογές του είχαν πια εγκαταλειφθεί την εποχή του μουσικού ρεαλισμού κατά την οποία ξεκίνησε η σύνθεση και σίγουρα το 1905 όταν ολοκληρώθηκε. Ανάμεσά τους το επιβλητικό στατικό σύνολο στο τέλος της γ’ Πράξης, τα μπαλέτα όπως και η κατάληξη της όπερας που θυμίζει «Ριγολέτο» και «Δύναμη του πεπρωμένου» μαζί, καθώς η κεντρική ηρωίδα, αφού μαχαιρωθεί σε αυλή μοναστηριού, έχει ακόμα αρκετές δυνάμεις για ένα ντουέτο με τον τενόρο. Η χρήση μουσικών θεμάτων ακολουθεί τη λογική των Ιταλών, διαφορετική από την τεχνική των «εξαγγελτικών θεμάτων» στον Βάγκνερ. Συνολικά, πρότυπο μοιάζουν έργα όπως η «Τζοκόντα» του Πονκιέλι, η ιταλική απάντηση στο γαλλικό είδος της «μεγαλόπρεπης όπερας».
Στην πρώτη του όπερα ο συνθέτης αποτύπωσε όσα είδε, άκουσε και διδάχτηκε στη Νάπολη.
Η «Ανδρονίκη» ανέβηκε το 1911 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου ο Γκρεκ έζησε επί 35 χρόνια ασχολούμενος με τη μουσική ζωή χωρίς να συνθέσει άλλες όπερες. Το 2014 στο Ωδείο Αθηνών βρέθηκε μια αναγωγή του έργου για φωνή και πιάνο. Ο Νίκος Αθηναίος, συνθέτης, αρχιμουσικός και γενικός καλλιτεχνικός διευθυντής του ωδείου, έδωσε λύσεις σε μελωδικές και αρμονικές ασάφειες του μουσικού κειμένου και ενορχήστρωσε το έργο. Η «Ανδρονίκη» που ακούσαμε είναι και δική του.
Την ερμηνεία στήριξαν ικανοί και έμπειροι πρωταγωνιστές στους κεντρικούς ανδρικούς ρόλους. Ο τενόρος Δημήτρης Πακσόγλου ως Θρασύβουλος διέθετε μεστή λυρική φωνή, ωραία δεμένες φράσεις και σιγουριά στις ψηλές νότες.
Με τις γνωστές μουσικοδραματικές του αρετές ο βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος έδωσε ταιριαστά έντονη υπόσταση στον ρόλο του «κακού» Βάρθακα. Η νεαρή υψίφωνος Βάσια Αλάτη υποστήριξε τον κεντρικό ρόλο με όλες της τις δυνάμεις και γνώρισε ωραίες στιγμές, ειδικά στην «προσευχή» της τελευταίας πράξης. Ωστόσο, ο ρόλος απαιτεί διαφορετικό τύπο φωνής πολύ πιο πλούσιο, ικανό να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της γραφής και της συγκεκριμένης ενορχήστρωσης. Τη διανομή συμπλήρωσαν οι Μάιρα Μηλολιδάκη (Διαμάντω), Κώστας Μαυρογένης (Λάμπρος), Δημήτρης Κασιούμης (Καραλής) και Αγγελική Καθαρίου (Οδαλίσκη).
