Υπάρχει ο μουσικός, υπάρχει και η περσόνα. Η άγονη προσωπολατρία εκκινεί από το δεύτερο. Εδώ και χρόνια, ο Θεόδωρος Κουρεντζής έχει πλάσει ένα μύθο γύρω από το πρόσωπό του: Ελληνας μαέστρος που διαπρέπει στη Ρωσία, που διακρίνεται διεθνώς, ιδρύει μουσικά σύνολα, οργανώνει καλλιτεχνικά κοινόβια στα Ουράλια, ενώ στις ιδιότητές του θα βρει κάποιος και εκείνη του «ηθοποιού».
Oχι παράξενο. Το 2008, στην Πειραιώς του Φεστιβάλ Αθηνών, διηύθυνε σε μουσικό αναλόγιο την όπερα «Διδώ και Αινείας» του Πέρσελ. Κάθε φορά που τελείωνε μια σελίδα, έπαιρνε την παρτιτούρα και την πέταγε επιδεικτικά από το αναλόγιο. Κάποια στιγμή, παράτησε τελείως τη θέση του και περιφέρθηκε ανάμεσα στους μουσικούς σαν κάποιον περίεργο που είδε φως, άκουσε τη μουσική και μπήκε. Πολλοί θαμπώνονται από τέτοια σκέρτσα.
Αυτή, τέλος πάντων, είναι η εικόνα. Και η μουσική; Αυτή τώρα είναι άλλη κουβέντα. Δεν θα προσυπογράψω με τους φανατικούς της αντίπερα όχθης ότι ο Κουρεντζής είναι μια μεγαλοπρεπής «φούσκα». Δεν είναι ημίθεος, είναι όμως σπάνια περίπτωση αρχιμουσικού. Οσο κι αν η εικόνα του, όπως εκείνη στην Πειραιώς του 2008, προκαλούσε θυμηδία, ο ήχος του ήταν καθαρός, φλογώδης, γεμάτος παλμό και από μια διονυσιακή έξαρση, ακόμα και στις πιο ήπιες, χαμηλόφωνες νότες. Ο Κουρεντζής «ακούει» πίσω και πέρα από τα σημεία στο πεντάγραμμο.
Ας θυμόμαστε επίσης πως ο Κουρεντζής είναι μια «γέφυρα», ένας σύνδεσμος με κάτι περίπου υπερβατικό: την ίδια τη σύνθεση, το έργο. Κάθε μουσουργός, κάθε έργο φέρει έναν ολόκληρο κόσμο μέσα του. Ο Κουρεντζής έχει την ιδιότητα να αναδεικνύει τον πλούτο αυτών των κόσμων. Σαν γέφυρα τον φέρνει από κάπου αλλού, εδώ. Μια τέτοια «γέφυρα» ήταν με τον Πέρσελ το 2008, μια τέτοια γέφυρα ήταν και το περασμένο καλοκαίρι στους Δελφούς, όπου διηύθυνε την Εβδόμη του Μπετόβεν σε έναν πανευρωπαϊκό «μαραθώνιο» για τα 250 χρόνια από τη γέννηση του ογκόλιθου της παγκόσμιας μουσικής φιλολογίας.
Τώρα, στα γενέθλιά του, ο Κουρεντζής επέστρεψε στην Ελλάδα με έναν ακόμη Μπετόβεν. Τον πιο εμβληματικό, ίσως· την Ενάτη.
Στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, λοιπόν, στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, χθες, Σάββατο 19, και απόψε Κυριακή 20 Φεβρουαρίου (8.30 μ.μ.), ο Κουρεντζής διευθύνει τους «δικούς του ανθρώπους»: την Ορχήστρα και τη Χορωδία MusicAeterna, με τη συμμετοχή των σολίστ Birgitte Christensen (υψίφωνος), Sophie Harmsen (άλτο), Benjamin Bruns (τενόρος) και Johannes Kammler (μπάσος).
Οι δύο βραδιές είναι sold out. Ωστόσο, το Μέγαρο και η MusicAeterna, σε συνεργασία με τo ARTE, τη Unitel και το ZDF, εξασφάλισαν τη μετάδοση σε streaming στις 24 Φεβρουαρίου –ημέρα γενεθλίων του Κουρεντζή– της Ενάτης από τις ιστοσελίδες megaron.gr του Mεγάρου Μουσικής Αθηνών και arte.tv του γαλλογερμανικού τηλεοπτικού σταθμού Arte Concert. Οσοι δεν πρόλαβαν να προμηθευτούν τα εισιτήριά τους, μπορούν να παρακολουθήσουν τη συναυλία online σε μια μαγνητοσκόπηση που θα διατίθεται δωρεάν στους διαδικτυακούς θεατές, σε ολόκληρη την Ευρώπη, για 90 ημέρες μετά την ψηφιακή πρεμιέρα της.
Στην όπερα «Διδώ και Αινείας» του Πέρσελ, το 2008, ανέμιζε τα χέρια του σαν χορευτής, κάθε χειρονομία ήταν και ένας βερμπαλισμός· πολλοί θαμπώνονται από τέτοια σκέρτσα.
Εχει όμως και συνέχεια: το τεχνικό κλιμάκιο της Sony Classical έρχεται στην Ελλάδα ειδικά για το συγκεκριμένο πρότζεκτ και θα πραγματοποιήσει την ηχογράφηση της Ενάτης.
Η μουσική λοιπόν, και όχι η εικόνα ή τα σκέρτσα. Αν θέλει κάποιος πραγματικά να ακούσει τον ήχο της ορχήστρας και των φωνών του Ελληνορώσου μαέστρου, ας ανατρέξει σε ορισμένες ηχογραφήσεις του. Επιλέξαμε πέντε:
• Χένρι Πέρσελ, «Διδώ και Ανείας» (εταιρεία Alpha, 2008). Θα πάρετε μια καλή γεύση του εξαιρετικού ήχου που ακούσαμε στην Πειραιώς το 2008.
• Β. Α. Μότσαρτ, «Ρέκβιεμ» (Alpha, 2011). Η δική του ερμηνεία σε έναν «Παρθενώνα» της μουσικής.
• Ζαν Φιλίπ Ραμό, «Ο ήχος του φωτός» (Sony Classical, 2014). Ο Κουρεντζής ανθολογεί τον Ραμό σε μια άκρως προσωπική επιλογή με αφορμή τα 250 χρόνια από τον θάνατο του συνθέτη.
• Ιγκόρ Στραβίνσκι, «Ιεροτελεστία της άνοιξης» (Sony Classical, 2015). Ο απόλυτος διονυσιασμός, η μουσική της τελετουργικής βίας και της έκστασης, δοσμένος με το ανάλογο πάθος από τον Κουρεντζή.
• Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, 5η Συμφωνία (Sony Classical, 2020). Η θρυλική Πέμπτη σε ντο ελάσσονα, με τα χτυπήματα του πεπρωμένου στο πρώτο μέρος και τον εκστατικό θρίαμβο της θέλησης στο φινάλε, προοίμιο της σειράς ηχογραφήσεων και των εννέα συμφωνιών που αναμένεται να κάνει ο Κουρεντζής.
Κλείνοντας, αξίζει τον κόπο να μνημονεύσουμε τη συμμετοχή του Κουρεντζή, από τη θέση του μουσικού διευθυντή, στη σύγχρονη όπερα «Νοσφεράτου», που είχε κάνει πρεμιέρα στο Περμ το 2014, σε μουσική του Ντμίτρι Κουρλιάντσκι, λιμπρέτο του Δημήτρη Γιαλαμά, σκηνοθεσία-χορογραφία του Θεόδωρου Τερζόπουλου, σκηνική εγκατάσταση του Γιάννη Κουνέλλη και κοστούμια της Λουκίας.
