Οι ημέρες του Τζον Κέιλ στο Λος Άντζελες κυλούν ήσυχα, αλλά όχι ράθυμα. Δουλειά, λίγη άσκηση, λίγη ακόμα δουλειά, καμιά βόλτα στα ηλιόλουστα πέριξ και ξανά πίσω για δουλειά.
Τον περασμένο Μάρτιο ο Ουαλός μουσικός έκλεισε τα 80. Περίπου 60 από αυτά τα χρόνια τα έχει περάσει σε ένα στούντιο, μια σκηνή ή οπουδήποτε του επέτρεπε να γράφει και να παίζει αδιάκοπα μουσική. Κι είναι ένα κόντρα αφήγημα αυτό που ακολουθεί τον Τζον Κέιλ. Δεν είναι μόνο αυτός που πήρε τη βιόλα του για να μπει στο Factory του Άντι Γουόρχολ και να βγει ως μέλος των Velvet Underground, ως ένας από τους «υπαίτιους» για το «Velvet Underground & Nico» ή αλλιώς, την «Μπανάνα» ή αλλιώς, «τον δίσκο που πούλησε μόνο 30.000 αντίτυπα όταν βγήκε, αλλά όποιος τον αγόρασε, έφτιαξε μπάντα», όπως έχει πει και ο Μπράιαν Ίνο, με τον οποίο μάλιστα, oι καλλιτεχνικοί τους δρόμοι συναντήθηκαν μπόλικες φορές.
Ήταν και ο πιτσιρικάς που στις αρχές των 60s έπαιξε δίπλα στον «πάπα» του μινιμαλισμού Λα Μόντε Γιανγκ και στη συνέχεια με τον Τέρι Ράιλι, που κάθισε λίγο αργότερα στην καρέκλα του παραγωγού για την ψυχρή ελεγεία του «Marble Index» της Nico και κατέθεσε τον οβολό του στον proto punk κατάλογο από την ίδια θέση για το ομώνυμο ντεμπούτο των Stooges, αυτό των Modern Lovers αλλά και το «Horses», τον δίσκο που μεταμόρφωσε την Πάτι Σμιθ σε ιέρεια του πανκ.
Ίσως να φταίει που μεγάλωσε σε ένα σπίτι με «ατελή αίσθηση της γλώσσας», μιας και σε αυτό «επίσημη γλώσσα» ήταν τα ουαλικά, αλλά ο πατέρας του μιλούσε μόνο αγγλικά. Ίσως να είναι αυτή η αίσθηση που έχει κάνει τον Τζον Κέιλ σε ολόκληρη την καριέρα του να προσπαθεί να μιλήσει τη «διεθνή» γλώσσα της μουσικής, ακροβατώντας ανάμεσα στον ακαδημαϊσμό που κληρονόμησε από τον κόσμο της βιόλας και καλλιέργησε στη συνέχεια και την αμεσότητα της ροκ και ποπ πραγματικότητας που ποτέ δεν φοβήθηκε να κοιτάξει υπό το πρίσμα της εποχής της. Άλλωστε, το 2012, ύστερα από δεκάδες δουλειές και χωρίς να χρειάζεται πλέον να αποδείξει τίποτα, ο Τζον Κέιλ με το «Shifty Adventures In Nookie Wood» παρέδωσε τον πιο παιχνιδιάρικο δίσκο της καριέρας του, καλώντας σε αυτό μέχρι και τον παραγωγό Danger Mouse.
Έκτοτε, έχει περάσει μια ολόκληρη δεκαετία (και κάτι παραπάνω). Μια δεκαετία μέσα στην οποία ο κόσμος γνώρισε τη μεγαλύτερη περιβαλλοντική κρίση που έχουμε ζήσει, μια υγειονομική κρίση που κανείς μας δεν περίμενε να ζήσει, είδαμε στην εξουσία αμφιλεγόμενους παγκόσμιους ηγέτες και βιώνουμε έναν πόλεμο που βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Στον «δικό του» κόσμο, ο Τζον Κέιλ ξανατραγούδησε τα κομμάτια του «Music For A New Society» από το 1982 ως «M:FANS», συνεργάστηκε με την παραγωγό «αιθέριας» τέκνο Κέλι Λι Όουενς, βοήθησε τον σκηνοθέτη Τοντ Χάινς με το ντοκιμαντέρ «The Velvet Underground» και έγραψε έναν δίσκο που ολοκλήρωσε ακριβώς πριν την πανδημία, αλλά θα έπρεπε να περιμένει μέχρι τις πρώτες ημέρες του 2023 για να φτάσει στα ακουστικά μας. Στο μεσοδιάστημα αυτό, όπως εξηγεί ο ίδιος, είχε την ευκαιρία να ξαναδουλέψει, να αλλάξει και σε περιπτώσεις, να αντικαταστήσει εντελώς κομμάτια από την αρχική διάταξη του άλμπουμ, ήταν η ευκαιρία του να αναπροσαρμόσει τον δίσκο «για άλλη μια φορά σε μια πολύ συγκεκριμένη αντιμετώπιση του χώρου και του χρόνου».
Στον αισίως 17ο στούντιο δίσκο του και τον πρώτο με νέο υλικό από το 2012, ο αειθαλής Ουαλός ζητάει…«Mercy». Είναι ακριβώς αυτή η συνειδητοποίηση των σκοτεινών καιρών μας που οδήγησε εκεί τον μουσικό, να τραγουδάει στίχους όπως «Looking for mercy, more and more» (μτφρ. «Ψάχνοντας για έλεος, κι άλλο κι άλλο»). Δεν είναι, όμως, πως χάνει την ελπίδα του για την ανθρωπότητα. Αντιθέτως, πιστεύει πως «μπορούμε να βρούμε την ευσπλαχνία που χρειάζεται και να τη δώσουμε. Για την ακρίβεια, πρέπει να το κάνουμε».
Το νήμα που διαπερνά τα 12 αυτά νέα κομμάτια του Τζον Κέιλ στέκεται, έτσι, σε θέματα όπως «τα ψέματα, την παραπληροφόρηση, τις θεωρίες συνομωσίας, τα όπλα, τη βία και το τόσο πολύ μίσος». Στο τέλος της ημέρας, ο μουσικός λέει πως δεν θέλει τίποτα άλλο, παρά οι άνθρωποι να επιστρατεύσουν την αλήθεια για να βοηθήσουν στην επούλωση του τραύματος που προέρχεται από όλο αυτό το χάος.
Ρίχνοντας κανείς μια ματιά στο tracklist του «Mercy», πέρα από τον εκπληκτικό τίτλο «Marilyn Monroe’s Legs», θα δει στα credits ονόματα μουσικών που ούτε καν είχαν γεννηθεί όταν ο Τζον Κέιλ μεγαλουργούσε: από την «Pitchfork darling» Weyes Blood μέχρι τον παραγωγό Actress κι από την πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση της Λόρελ Χάλο, μέχρι τους Animal Collective, τους Sylvan Esso και τους Fat White Family.
Η διάθεση εξερεύνησης εξακολουθεί να μην κοπάζει για τον Τζον Κέιλ. Συνεχίζει να ακούει νέα μουσική, όπως μαρτυρούν και οι παραπάνω συναντήσεις, κοιτώντας πέρα από τα είδη. «Δεν θέλω να κάνω μουσική που κουμπώνει αυστηρά σε μια συγκεκριμένη κατηγορία» δηλώνει με σιγουριά, γιατί «το να επεκτείνεσαι είναι το καλύτερο πράγμα για τη δημιουργικότητα». Κι ο ίδιος, άλλωστε, προτιμά να ακούει μουσική που κινείται πέρα από τα όρια των ειδών, υπενθυμίζοντας στον εαυτό του πως «Πρέπει να διατηρήσεις την επιθυμία για να ανακαλύψεις, να ψάξεις».
Δεν ήταν βέβαια πως ξεκινώντας να δουλεύει το «Mercy», ο Τζον Κέιλ, ήξερε πως θα καταλήξει με μία τόσο μακρά λίστα από guests στο άλμπουμ. «Όταν κάποια από τα κομμάτια που είχα γράψει ξεκίνησαν να παίρνουν σάρκα και οστά στο στούντιο, άρχισα να αναρωτιέμαι αν μια διαφορετική φωνή ή οπτική ίσως βοηθούσε να εκφραστεί αυτό που είχα στο μυαλό μου», εξηγεί.
Οι περισσότερες συναντήσεις με τους καλεσμένους του δίσκου έγιναν σε sessions εκ του σύνεγγυς, μεταξύ Λος Άντζελες και Λονδίνου. Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Τζον Κέιλ βρισκόταν με κάποιους από αυτούς τους μουσικούς, όπως τη Λόρελ Χάλο, με την οποία παλαιότερα είχε μοιραστεί τη σκηνή στην Αυστραλία. «Πάντα μου άρεσε ο εκλεπτυσμένος τρόπος με τον οποίο ρέουν τα φωνητικά της» εξηγεί ο Κέιλ για τη μουσικό που ακούμε στο ομώνυμο κομμάτι του νέου του δίσκου.
Μια άλλη μέρα ο Τζον Κέιλ πήγε στο στούντιο με την εξής ιδέα: να γράψει ένα τραγούδι που θα πει «Marilyn Monroe’s Legs», χωρίς όμως να αναφέρει πουθενά στους στίχους την απόλυτη ξανθιά σταρ. Με αυτοσχεδιασμούς γύρω από σκόρπιους στίχους, το κομμάτι άρχισε να παίρνει μορφή και να δημιουργούνται μέρη που έμοιαζαν με θραύσματα ονείρων. Μέσα σε αυτή τη διαδικασία ο Κέιλ έψαχνε κάτι ακόμα για να συμπληρωθεί το παζλ και το βρήκε στο πρόσωπο του Actress. «Όταν πήγα με το κομμάτι στο Λονδίνο, καθίσαμε στο στούντιο, έκοψε και έραψε με τα μηχανήματά του για να δημιουργήσει αυτές τις υπέροχες υφές, που είναι σαν μια ζεστή κουβέρτα. Του ζήτησα να πάρει κάποιες από τις γραμμές των φωνητικών μου, να τους βάλει παραμόρφωση και να τα βάλει πάλι πίσω στο κομμάτι. Και λειτούργησε τέλεια», θυμάται από τη δημιουργία του «Marilyn Monroe’s Legs» ο μουσικός.
Όσο για τη Weyes Blood, που ακούσαμε στο πλάι του Κέιλ ήδη από το πρώτο single του δίσκου, «Story of Blood», ο μουσικός δεν κρύβει την εκτίμησή του. Ήταν αυτή η φωνή, λοιπόν, που έψαχνε να τον συνοδεύσει στο ρεφρέν κι όταν η μουσικός μπήκε στο στούντιο, ο Κέιλ εντυπωσιάστηκε με την έκταση της φωνής της: «Ήταν φοβερό να υπάρχουν οι “λοξές” της νότες σε αυτό το στρεβλό τραγούδι».
«Πιστεύω πως ο Ντέιβιντ [Μπόουι] κι εγώ θα μπορούσαμε να έχουμε φτιάξει ενδιαφέρουσα μουσική, αλλά δεν μπορείς να γυρίσεις πίσω τον χρόνο.»
Η δημιουργία του «Mercy» μοιάζει να ήταν για τον Τζον Κέιλ ένας δρόμος με πολλές πιθανές διακλαδώσεις, στις οποίες έκανε επιτόπια ιχνηλάτηση. Έφτασε να ολοκληρώνει κομμάτια κι ακόμα να ψάχνει το πού αναφέρονται, ποιο είναι εκείνο το πρόσωπο που νοηματοδοτεί την αφήγησή τους. Χρειάστηκαν καμιά δεκαριά εκδοχές του «Moonstruck», με τον ίδιο να πιστεύει για λίγο πως αυτό το κομμάτι δεν θα ολοκληρωθεί ποτέ, πριν η τελική εκδοχή του «πει» μόνη της πως είναι ένα τραγούδι για μια παλιά γνώριμη: τη Nico. Κι όμως, ως σήμερα δεν είχε γράψει κάτι γι’ αυτή αλλά, «Ξαφνικά, ήξερα τη γυναίκα στο κομμάτι. Κάποια που έψαχνε τη θέση της, την ειρήνη της, την αποδοχή, έχοντας ως καταλύτη την αυτοκαταστροφή, προσπαθώντας να παλέψει για μια μέρα ακόμα».
Ο Τζον Κέιλ δεν έπαψε ποτέ να συμφιλιώνει το παρελθόν με το παρόν. Κάποτε, γυρνούσε στο «Paris 1919», για να γράψει έναν από τους πιο γνωστούς δίσκους της καριέρας του κι έπειτα έγραφε «Songs for Drella» (1990) μαζί με τον Λου Ριντ ή αλλιώς, μια ποπ/ροκ όπερα για τον Άντι Γουόρχολ. Σήμερα θυμάται την εποχή που έκανε «Night Crawling» μαζί με τον Ντέιβιντ Μπόουι στη Νέα Υόρκη των 70s, «τότε που το να πηγαίνεις από κλαμπ σε κλαμπ είχε έξαψη αλλά και κίνδυνο». Κι αν αντί για ηδονικές νύχτες στα κλαμπ του Μεγάλου Μήλου, οι δυο τους αποφάσιζαν να μπουν στο στούντιο; «Πιστεύω πως ο Ντέιβιντ κι εγώ θα μπορούσαμε να έχουμε φτιάξει ενδιαφέρουσα μουσική, αλλά δεν μπορείς να γυρίσεις πίσω τον χρόνο», θα πει ο Κέιλ.
O χρόνος πηγαίνει μόνο μπροστά. Τώρα που διανύει αισίως την ένατη δεκαετία της ζωής του, μήπως ήρθε η ώρα για τον Τζον Κέιλ να χαμηλώσει τις στροφές; Μάλλον όχι. Άλλωστε, δηλώνει ανυπόμονος να να βγει σε περιοδεία για να ανταλλάξει την ενέργειά του με το κοινό αλλά και να ξεκινήσει να δουλεύει τον επόμενο δίσκο του. Έχει έτοιμα (σημαδιακό;) 80 νέα κομμάτια που έγραψε τον τελευταίο χρόνο.
«Δεν νοιάζομαι για τα γενέθλια», λέει, προσπαθώντας να νικήσει έστω και με τις λέξεις τον χρόνο. Εξάλλου, «δεν είναι εγγενώς δημιουργικά ή ενδιαφέροντα και κάπως έτσι, είναι απλά μια ημέρα που προστίθεται στην τρέχουσα εβδομάδα».
To «Mercy» του Τζον Κέιλ κυκλοφορεί από την Domino, σε διανομή της Rockarolla.
