Κατά τη διάρκεια μιας αξιοσημείωτης καριέρας οκτώ δεκαετιών, ο Αχμάντ Τζαμάλ, ο οποίος απεβίωσε την Κυριακή σε ηλικία 92 ετών, δημιούργησε εξαιρετικές ηχογραφήσεις, ενέπνευσε τον Μάιλς Ντέιβις και τα riffs του χρησιμοποιήθηκαν από τους νεαρούς ράπερς της δεκαετίας του 1990.
Βραβευμένος με το National Endowment for the Arts Jazz Master, ένα Grammy για το συνολικό του έργο, ο Τζαμάλ άφησε ανεξίτηλο το σημάδι του στην τζαζ. Αυτή η προσέγγιση βρισκόταν σε έντονη αντίθεση με τη μουσική γνωστή ως bebop, η οποία σάρωνε τον κόσμο της τζαζ όταν ο Τζαμάλ ξεκίνησε την καριέρα του ως έφηβος στα μέσα της δεκαετίας του 1940.
Ο κριτικός Στάνλι Κράουτς έγραψε ότι ο ιδρυτής του bebop, Τσάρλι Πάρκερ, ήταν ο μόνος μουσικός «πιο σημαντικός για την ανάπτυξη νέας φόρμας στην τζαζ από τον Αχμάντ Τζαμάλ».
Ο Μάιλς Ντέιβις βρήκε τεράστια έμπνευση στο έργο του: στην αυτοβιογραφία του Miles, το 1989, ο θρυλικός τρομπετίστας ανέφερε: «Με έβγαλε νοκ άουτ με την αντίληψή του για τον χώρο, με την ελαφρότητα του αγγίγματός του και με τον τρόπο με τον οποίο διατυπώνει νότες, συγχορδίες και περάσματα». Ο Ντέιβις διασκεύασε το «New Rhumba» του Τζαμάλ στην κλασική ηχογράφηση του 1957 Miles Ahead.
Ο Τζαμάλ γεννήθηκε ως Φέντρικ Ράσελ Τζόουνς στο Πίτσμπουργκ στις 2 Ιουλίου 1930. Οταν ήταν 3 ετών, ο θείος του τον προκάλεσε να αντιγράψει αυτό που έπαιζε στο πιάνο, και ο μικρός όντως μπόρεσε. Ξεκίνησε επίσημες σπουδές πιάνου σε ηλικία 7 ετών και γρήγορα μπήκε σε ένα προχωρημένο πρόγραμμα σπουδών. Σε συνέντευξή του το 2018 ανέφερε: «Μελέτησα τον Αρτ Τέιτουμ, τον Μπαχ και τον Μπετόβεν.Επρεπε να γνωρίζω την ευρωπαϊκή και την αμερικανική κλασική μουσική. Η μητέρα μου ήταν πλούσια στο πνεύμα και με οδήγησε σε έναν άλλο πλούσιο άνθρωπο: τη δασκάλα μου, η οποία ίδρυσε την πρώτη αφροαμερικανική εταιρεία όπερας στη χώρα».
Ο Τζαμάλ μεγάλωσε στο Πίτσμπουργκ. Στην ίδια περιοχή ζούσαν και οι θρυλικοί πιανίστες Ερλ Χάινς, Ερολ Γκάρνερ και Μέρι Λου Γουίλιαμς. Ως νέος, ο Τζαμάλ παρέδιδε εφημερίδες στο σπίτι του συνθέτη Μπίλι Στρέιχορν. Οταν ο Τζαμάλ ξεκίνησε την επαγγελματική του καριέρα σε ηλικία 14 ετών, ο Αρτ Τέιτουμ τον χαρακτήρισε «το μέλλον του πιάνου». Κατά τη διάρκεια μιας περιοδείας στο Ντιτρόιτ, ο Τζαμάλ, ο οποίος γεννήθηκε από γονείς βαπτιστές, ασπάστηκε το Ισλάμ και άλλαξε το όνομά του.
Το 1958 κυκλοφόρησε την ηχογράφηση-ορόσημο At The Pershing: But Not For Me. Πρόκειται για μία από τις πιο δημοφιλείς και επιδραστικές ηχογραφήσεις στην ιστορία της τζαζ. Παρέμεινε στο Billboard Top 200 album chart για 108 εβδομάδες!
Οικονομικά προβλήματα
Ιδρυσε δισκογραφικές εταιρείες, μια εταιρεία διαχείρισης, ένα νυχτερινό κέντρο και ένα εστιατόριο στο Σικάγο, το Alhambra, αν και το εγχείρημα αυτό διήρκεσε λιγότερο από έναν χρόνο. Σύμφωνα με τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, το Alhambra δεν σερβίριζε αλκοόλ, γεγονός που πιθανώς επιτάχυνε την κατάρρευσή του.
Οι οικονομικές δυσκολίες του Alhambra σηματοδότησαν την αρχή μιας σκοτεινής περιόδου στη ζωή του Τζαμάλ, κατά την οποία απομακρύνθηκε από τα λάιβ για σχεδόν τρία χρόνια. Το κλαμπ έκλεισε τον Δεκέμβριο του 1961 – τρεις μήνες αργότερα κατέθεσε αίτηση διαζυγίου από τη σύζυγο την οποία είχε παντρευτεί όταν ήταν 17 ετών. Ακολούθησαν πέντε χρόνια δικαστικών αγώνων, κατά τη διάρκεια των οποίων ο Τζαμάλ συνελήφθη και κατηγορήθηκε για μη καταβολή διατροφής για την κόρη του. Αργότερα αθωώθηκε. Το 1963 νοσηλεύτηκε σε νοσοκομείο μετά από προφανή υπερβολική δόση υπνωτικών χαπιών. Μόλις το 1964 άρχισε να περιοδεύει και να ηχογραφεί ξανά.
Πέραν από τον κόσμο της τζαζ
Ο Τζαμάλ περιφρονούσε τον όρο τζαζ και προτιμούσε την αμερικανική κλασική μουσική για να περιγράψει το έργο του – ήταν ένα από τα κορυφαία χαρακτηριστικά του στυλ του. Σε ένα άρθρο των New York Times, το 2001, ο Μπεν Γουόλτζερ, πιανίστας και διευθυντής προγράμματος σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, σημείωσε: «Οταν ακούμε τη μουσική του, αποσπάσματα από το “Bolero” του Ραβέλ και τον “Τελετουργικό χορό της φωτιάς” του Φάγια αναμειγνύονται με τα μπλουζ, τα standars, τις μελωδικές ατάκες του bebop και τη “Μασσαλιώτιδα”».
Ο σεβασμός με τον οποίο αντιμετωπίστηκε ο Τζαμάλ επεκτάθηκε πολύ πέρα από τον κόσμο της τζαζ. Ο Κλιντ Ιστγουντ χρησιμοποίησε δύο κομμάτια από το’«But Not for Me» στο soundtrack της ταινίας του «The Bridges of Madison County». Παράλληλα και ο κόσμος του χιπ χοπ δανείστηκε από τη μουσική του Τζαμάλ. Κομμάτια όπως το «Stakes Is High» των De La Soul και το «The World Is Yours» του Nas, έχουν πιανο riffs του Τζαμάλ.
Με πληροφορίες από NPR, New York Times
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr
