Το βράδυ της 25ης Ιουλίου του 1965, ο 24χρονος Bob Dylan εμφανίζεται στο Newport Folk Festival κρατώντας μια ηλεκτρική κιθάρα Fender Stratocaster, συνοδευόμενος από τον Al Cooper και τους Paul Butterfield Blues Band. Δέκα λεπτά, και μόλις τρία τραγούδια, ήταν αρκετά για να εγκαταλείψει τη σκηνή εν μέσω έντονων αποδοκιμασιών. Το φολκ τραγούδι και η ροκ μουσική μόλις είχαν συναντηθεί. Οι καιροί άλλαζαν με ταχύτατους ρυθμούς και μαζί τους και ο Bob Dylan, όπως είχε προειδοποιήσει με το τραγούδι «The Times They Are A Changin’», ένα χρόνο νωρίτερα. Η συγκεκριμένη βραδιά αποτελεί μέχρι σήμερα μια από τις σημαντικότερες στιγμές της ιστορίας του rock and roll.
Η σχέση του Dylan με το rock and roll ξεκινάει στα μέσα της δεκαετίας του ’50, ως έφηβoς και θαυμαστής ινδαλμάτων όπως οι Chuck Berry, Buddy Holly, Little Richard και Elvis Presley. Κατά τη διάρκεια των μαθητικών του χρόνων ήταν μέλος σε πολλές rock and roll μπάντες. Με μια από αυτές, τους Golden Chords, συμμετέχει σε έναν διαγωνισμό ταλέντων, διασκευάζοντας το «Rock and Roll Is Here To Stay» των Danny and the Juniors. Ο ήχος της μπάντας ήταν τόσο δυνατός, που ο διευθυντής του σχολείου αναγκάστηκε να τους κλείσει το μικρόφωνο. Ισως αυτή η εμπειρία να του ήρθε στο μυαλό όταν έμαθε πως, κατά τη διάρκεια την ηλεκτρικής του εμφάνισης στο Νιούπορτ το ’65, ο θρύλος της φολκ μουσικής Pete Seeger απείλησε πως θα κόψει το καλώδιο της ηλεκτρικής του κιθάρας!
Οταν ο Bob Dylan αποφάσισε να ακολουθήσει τα χνάρια του Woody Guthrie και τη φολκ μουσική της Νέας Υόρκης, η ίδια αυτή κουλτούρα είχε γνωρίσει στην απλοϊκή και ορισμένες φορές κακόγουστη μορφή της την εμπορική επιτυχία. Μετά το κυνηγητό αριστερών μουσικών και ακτιβιστών όπως ο Pete Seeger κατά την περίοδο του μακαρθισμού, το αμερικανικό φολκ τραγούδι μειώνει κατά πολύ την πολιτική του στράτευση. Ο Pete Seeger και οι Weavers είναι αυτοί που θα ανοίξουν τον δρόμο για το φολκ τραγούδι προς την ποπ μουσική. Οι εμπορικές επιτυχίες τραγουδιών όπως «Goodnight Irene» και «Tzena – Tzena» θα στρώσουν τον δρόμο σε καλλιτέχνες όπως οι Kingston Trio που κατακτούν την κορυφή των pop charts με το τραγούδι «Tom Dooley», το 1958. Η τεράστια επιτυχία του γκρουπ παρακίνησε τους νέους να στραφούν και να αγαπήσουν την αμερικανική φολκ μουσική.
H σχέση με την κληρονομιά
Η αναβίωση του φολκ τραγουδιού ήταν γεγονός, με πρωταγωνιστές μουσικούς όπως οι Phil Ochs, Tom Paxton, Dave Van Ronk και φυσικά ο Bob Dylan. Η σχέση της νέας γενιάς με τη λαϊκή κληρονομιά δεν ξεκινάει μέσα από μια μελέτη των εκφραστικών της μέσων και ούτε είναι φυσική και άμεση όπως εκείνη του Woody Guthrie. Ετσι λοιπόν ο Bob Dylan, ωριμάζοντας ως τραγουδοποιός στο αστικό περιβάλλον του Greenwich Village, δεν δυσκολεύεται να εγκαταλείψει αυτά τα μέσα. Ακόμη περισσότερο δεν νιώθει την ευθύνη της «αυθεντίας» μιας ολόκληρης γενιάς. Η θεματολογία της στιχουργίας του ξεφεύγει σιγά σιγά από την ετικέτα του «τραγουδιού διαμαρτυρίας» αλλά και του εκπροσώπου μια συγκεκριμένης κοινωνικής τάξης. Πρώτα δείγματα αυτής της αλλαγής εντοπίζονται στο άλμπουμ «Another Side Of Bob Dylan» και σε τραγούδια όπως το «It Ain’t Me Baby» το 1964.
Οι απόψεις για τους λόγους που το κοινό αποδοκίμασε το ηλεκτρικό σετ του Bob Dylan διίστανται μέχρι και σήμερα. Επικρατέστερες είναι η κακή ποιότητα του ήχου, η μικρή διάρκεια του σετ και η «προδοσία» που σίγουρα ένιωσαν οι καθαρολόγοι της φολκ μουσικής με την ηλεκτρική παραμόρφωση του «κληρονόμου» του Woody Guthrie. Ο Dylan θυμάται πως «ήταν ένα τρελό πράγμα, δεν ήξερα τι επρόκειτο να συμβεί, αλλά από παντού ακουγόταν να με γιουχάρουν!». Η αλήθεια είναι ότι η απόφαση του Βob πάρθηκε μόλις την προηγούμενη μέρα, με αποτέλεσμα μουσικοί του διαμετρήματος ενός Al Cooper και των Paul Butterfield Blues Band να χάσουν τον ρυθμό και να είναι ασυντόνιστοι, ειδικά στο «Maggie’s Farm». Ο Αl λέει ότι «ήταν μια καταστροφή, αλλά ο Bob δεν…έκλαιγε, αισθανόταν πολύ όμορφα παίζοντας με την ηλεκτρική του κιθάρα ενώ μας γιουχάρανε!».
Είναι περίεργο πως ο κόσμος της φολκ μουσικής, που τον είχε ανακηρύξει ως τον απόλυτο εκπρόσωπό της, τώρα τον κατηγορούσε ως προδότη που εκπορνεύει την τέχνη του στον βωμό του εμπορίου και της ροκ μουσικής. Για αυτούς δεν είχε καμία σημασία η κυκλοφορία του τραγουδιού του «Mixed-Up Confusion» με ηλεκτρική μπάντα το 1962 ή η πρόσφατη κυκλοφορία του άλμπουμ -κατά το ήμισυ με ηλεκτρικό ήχο- «Bringing It All Back Home» και, τέλος, ούτε η κυκλοφορία του διαχρονικού και επικού ροκ τραγουδιού «Like A Rolling Stone», λίγες μέρες πριν από το φεστιβάλ. Η εμφάνιση του Bob Dylan στο Νιούπορτ το 1965 έμεινε στην Ιστορία ως η στιγμή όπου ο Bob Dylan στράφηκε στον ηλεκτρικό ήχο και στη ροκ μουσική.
Ο τίτλος του Bob Dylan ως «η φωνή» μιας γενιάς που αρχίζει να αμφισβητεί και να εναντιώνεται έμπρακτα στη σκοτεινή πλευρά του αμερικανικού ονείρου. Η ταύτιση τραγουδιών όπως τα «Blowin’ in the Wind» και «Masters of War» ως οι ύμνοι του κινήματος διαμαρτυρίας δημιουργούν ένα είδωλο ― καλούπι στο οποίο ο Bob Dylan είναι αρκετά φιλόδοξος και ανεξάρτητος για να χωρέσει.
Η ικανότητα του Bob Dylan να απορροφά σαν σφουγγάρι κάθε είδους ερέθισμα τον καθιστούσε πάντα επίκαιρο στις μουσικές εξελίξεις. Από τον Φεβρουάριο του 1964, η βρετανική εισβολή συγκροτημάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως οι Beatles, οι Rolling Stones, οι Κinks και οι Animals, είχε προκαλέσει φρενίτιδα στη νεολαία της Αμερικής. Φημολογείται πως μόλις άκουσε στο αμάξι του τη διασκευή των Animals στο «House Of The Rising Sun» σταμάτησε και πήδηξε στον δρόμο. Είχε εκπλαγεί με τη ροκ εκδοχή των Animals σε ένα φολκ τραγούδι που ο ίδιος είχε ηχογραφήσει το 1961 χωρίς ανταπόκριση. Αλλά η επιβεβαίωση ήρθε με την ηλεκτρική άποψη των Byrds στο τραγούδι του Dylan «Mr. Tambourine Man»!
Το σκάνδαλο της φολκ-ροκ είχε σκάσει σαν βόμβα, στη μεγαλύτερη γιορτή του αμερικανικού λαϊκού τραγουδιού. Μια σελίδα της ροκ μουσικής μόλις είχε ολοκληρωθεί…
