Διάσημοι μουσικοί από διαφορετικές χώρες συναντώνται στο Ηρώδειο για να χτίσουν μια μουσική γέφυρα απέναντι στον διχασμό, σε μια εποχή που τα σύνορα γύρω μας κλονίζονται και η προσφυγική περιπέτεια συνεχίζεται. Στις 22 του μηνός, η Μαρία Φαραντούρη συναντά τον Τούρκο συνθέτη Τζιχάν Τούρκογλου, τη Γερμανίδα Ανια Λέχνερ (βιολοντσέλο), την Αρμένισσα Μαίρη Βαρντάνιαν (κανονάκι), τον Τούρκο Ιζέτ Κιζέλ (κρουστά), τον Χρήστο Μπάρμπα (νέι, καβάλ) σε ένα πρωτότυπο, νέο έργο με τίτλο «Πέρα από τα σύνορα».
Σε στίχους της Αγαθής Δημητρούκα παντρεύονται παραδόσεις της Ανατολής, μουσικά ρεύματα της Δύσης, η μεσαιωνική, η μινιμαλιστική, η κλασική και η τζαζ. Στο δεύτερο μέρος, η διάσημη Καταλανή ερμηνεύτρια Μαρία ντελ Μαρ Μπονέ θα ερμηνεύσει καταλανικά τραγούδια, καθώς και συνθέσεις των Χατζιδάκι και Θεοδωράκη, προτού κλείσει η βραδιά με ντουέτα με την οικοδέσποινα της συναυλίας.
Μιλώντας για τα καινούργια της τραγούδια, η Μαρία Φαραντούρη λέει ότι είναι εμπνευσμένα από τις περιπέτειες και τις μετακινήσεις των λαών στη θάλασσα της Μεσογείου.
– Τι ενώνει τους διαφορετικούς πολιτισμούς και τις γλώσσες στο έργο του Τζιχάν Τούρκογλου;
– Η μουσική του γλώσσα. Είναι της νέας γενιάς δημιουργός που ζει εδώ και επτά χρόνια στη χώρα μας. Κουβαλά τα μουσικά χρώματα της πατρίδας του, της ανατολικής Μεσογείου γενικότερα αλλά και της Ελλάδας ειδικότερα.
– Με τις διαφορετικές μουσικές κουλτούρες πειραματιζόσασταν δεκαετίες πριν, όταν ακόμη εθεωρείτο τόλμημα να συνεργαστεί κανείς με τον Λέο Μπρόουερ, τον Ζουλφί Λιβανελί, τη Μερσέντες Σόσα, τον Λούτσιο Ντάλα.
– Στις περιπλανήσεις μου σε όλο τον κόσμο είχα γνωρίσει πολλούς μουσικούς. Ο ένας αντλούσε από τον άλλον. Τότε τέτοιες συνεργασίες ξάφνιαζαν, ήταν άλλωστε δύσκολο να γίνουν. Τώρα η τεχνολογία έλυσε πολλά εμπόδια. Με το Ιντερνετ μπορείς να επικοινωνήσεις και να βρεις τα πάντα. Τι ειρωνεία σήμερα να μην υπάρχουν δισκογραφικές εταιρείες!
– Είναι μια θετική πλευρά της παγκοσμιοποίησης αυτή η επικοινωνία;
– Μπορούμε, πράγματι, να παρακολουθούμε κάθε τι την ώρα που συμβαίνει, να πειραματιζόμαστε και εμείς και οι άλλοι. Είμαστε μικρή χώρα, αλλά με τόσο μεγάλη ιστορία και μουσικές πηγές. Θυμάμαι πόσο είχαν μαγέψει τα ηπειρώτικα τον Τσαρλς Λόιντ. Τώρα, η νέα μουσική ελληνική πηγή που ανακάλυψαν στο εξωτερικό είναι της Κρήτης. Αυτά, όντως, είναι τα καλά της παγκοσμιοποίησης. Η κακή πλευρά της είναι το στυγνό οικονομικό σύστημα.
– Είκοσι χρόνων φύγατε για το Παρίσι και αρχίσατε να τραγουδάτε αφιλοκερδώς σε συναυλίες εναντίον της δικτατορίας. Σήμερα νιώθετε ότι απέδωσαν οι αγώνες στους οποίους συμμετείχατε;
– Εμείς ήμασταν η γενιά που είχε ονειρευτεί, δεν παλέψαμε, αυτό το έκαναν οι προηγούμενοι από μας, εκείνοι που πολέμησαν. Ημασταν πιο τυχεροί, μέσα σε δυσκολίες βέβαια, όταν οι κοινωνίες έβαζαν τα πρώτα θεμέλια. Ανάμεσα σ’ αυτά ήταν και οι τέχνες και το τραγούδι. Ονειρευόμουν πως κάτι καλύτερο θα γίνει σ’ αυτή τη χώρα. Ομως, στη σημερινή δύσκολη κατάσταση, το σύστημα επιβάλλει τους δικούς του όρους. Η αλληλεγγύη, η συλλογικότητα και άλλα παρόμοια μοιάζουν ύποπτα.
«Είμαστε σε κατάσταση κατάπληξης»
«Παλιά, τον εχθρό τον βλέπαμε. Τώρα, ποιος να παλέψει για ποιον; Οι εχθροί μοιάζουν αόρατοι. Αντε και να βγει ο κόσμος στο δρόμο. Και τι θα συμβεί; Οι περισσότεροι δεν έχουν διάθεση. Οπως όλα, έτσι επλήγη και η τέχνη. Ποια μέθεξη σε συναυλία! Σήμερα οι άνθρωποι εκτονώνονται μόνοι τους στο facebook. Ολα λιγοστεύουν, όλα μπαίνουν σε κατηγορίες. Ακόμη και οι καλλιτέχνες που έχουν ακόμα μεγάλο κοινό, δεν καθορίζουν τα πράγματα. Δεν υπάρχουν τάσεις. Είναι η σειρά των νέων να ορίσουν την εποχή τους. Τους ακούω, όπως τον γιο μου και τους φίλους του, αφουγκράζομαι τα προσωπικά τους όνειρα, που δεν μπορούν να ξεδιπλώσουν εδώ. Είμαστε μια χώρα που διώχνει τα παιδιά της».
– Στο νέο έργο, που θα εκδώσει μάλιστα σε δίσκο η περίφημη γερμανική ECM, προέρχεστε όλοι από διαφορετικές χώρες, που είχαν μάλιστα τραυματική προϊστορία: Ελλάδα, Γερμανία, Τουρκία, Αρμενία. Καταφέρατε, ωστόσο, να συνεργαστείτε. Πώς σας φαίνεται που οι πολιτικοί μας, ακόμη και στο χείλος του γκρεμού, αδυνατούν να κάνουν το ίδιο;
– Πάντα οι λαοί, μέσα από τις τέχνες, το εμπόριο, ομονοούν καλύτερα από τους πολιτικούς. Η πολιτική είναι ένα χάος. Την κύρια ευθύνη την έχουμε, βέβαια, οι ίδιοι – οι πολιτικοί μας από το παρελθόν που δεν ετοιμάστηκαν, δεν νοικοκύρεψαν το κράτος. Ομως, είναι καιρός να αλλάξουν και οι Ευρωπαίοι. Κοιτάξτε πώς συμπεριφέρονται σε χώρες μικρές, σαν τη δική μας.
– Παλιά θεωρούνταν υπεύθυνη η δεξιά για διχαστική πολιτική. Τώρα δεν είναι θλιβερό να μιλάει η Αριστερά για ανθέλληνες;
– Βέβαια, πρέπει να πω ότι και η Αριστερά δεν είχε θητεία στην πολιτική. Για αυταπάτες μίλησε ο Τσίπρας. Ολοι είχαν αυταπάτες. Ο Γιώργος έλεγε ότι θα βγούμε σε ένα χρόνο στις αγορές, ο Σαμαράς ότι θα σκίσει το μνημόνιο, όλοι έχουν αναλογικά ευθύνες. Εμείς οι ίδιοι φταίμε και πρέπει να αλλάξουμε μέσα μας, μαζί με το κράτος. Κανένα κόμμα από μόνο του δεν μπορεί, όλοι μαζί μπορούν να νοικοκυρέψουν τη χώρα.
– Νιώθετε αμηχανία ζώντας σε αυτή τη νέα πραγματικότητα;
– Μελαγχολώ. Οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται παρά να εκτονώσουν την πλήξη τους. Δεν ξέρω πού θα μας βγάλει η ανθρωποφαγία. Είμαστε σε κατάσταση κατάπληξης και εγκλωβισμού. Πάθαμε σοκ όσοι μεγαλώσαμε σε μια άλλη εποχή. Τώρα, δεξιοί, αριστεροί, ευαίσθητοι, απαίδευτοι, όλοι είμαστε θύματα του μειλίχιου τέρατος. Το μειλίχιο τέρας μάς βρήκε απροετοίμαστους και εγκλωβιστήκαμε μέσα του.
«Πέρα από τα σύνορα», Ωδείο Ηρώδου Αττικού, 22 Ιουνίου.
