Πάνω στη σκηνή ο νεαρός Εντι περιφέρεται στους δρόμους του Λονδίνου της δεκαετίας του 1980, προσπαθώντας να αποφύγει την τρομερή μοίρα που του έχουν προφητεύσει: να βρεθεί στο ερωτικό κρεβάτι της ίδιας του της μητέρας. Ταυτόχρονα, στον κατάλευκο τοίχο του σκηνικού πίσω του προβάλλονται πρωτοσέλιδα από σύγχρονες εφημερίδες με θέμα το Brexit, τον Ντόναλντ Τραμπ κ.ο.κ. Από πάνω τους αρχίζουν να χύνονται τα υλικά ενός παραδοσιακού english breakfast. Είναι προφανές πως το Ιδρυμα Ωνάση, παραγωγή του οποίου είναι η παράσταση «Greek» που παρακολουθούμε, έχει κάνει αξιοπρόσεκτη στροφή στον… μοντερνισμό. Να τα πάρουμε, όμως, με τη σειρά. Ολα αυτά συνέβησαν στη Νέα Υόρκη, όπου βρεθήκαμε στις αρχές του μήνα για να γνωρίσουμε από κοντά το σύνολο των εκεί πολιτιστικών δραστηριοτήτων του Ιδρύματος (Οnassis USA). Κάπως έτσι είδαμε ένα θέατρο του Μπρούκλιν να γεμίζει για έναν Οιδίποδα του 20ού αιώνα, σύγχρονους Ελληνες εικαστικούς να συστήνουν τα έργα τους στο κοινό, μια συναρπαστική διάλεξη πάνω στις… γωνίες και πολλά άλλα ενδιαφέροντα.
Συνειδητή απόφαση
«Η απόφαση να στραφούν οι καλλιτεχνικές δραστηριότητες του Ιδρύματος σε πιο σύγχρονα και πρωτοποριακά θέματα είναι προφανώς συνειδητή και ομόφωνη στο Δ.Σ. Στόχος είναι να γίνουμε πιο δυναμικοί και τολμηροί, στηρίζοντας ελληνικά θέματα ιδωμένα με μοντέρνα ματιά και φυσικά να προβάλλουμε τους σύγχρονους Ελληνες καλλιτέχνες», μας είπε το πρωί πριν από την παράσταση η επικεφαλής σύμβουλος του Ιδρύματος Ωνάση, Κάρεν Μπρουκς-Χόπκινς.
Το συγκεκριμένο έργο, που αποτελεί συμπαραγωγή με τον καλλιτεχνικό οργανισμό BAM του Μπρούκλιν, είναι χαρακτηριστικό της τάσης που δείχνει να θέλει να υποστηρίξει το τελευταίο διάστημα το Ιδρυμα. Ο «πειραγμένος» οπερατικός Οιδίποδας του Μαρκ-Ανθονι Τουρνάτζ, ανεξαρτήτως των δραματουργικών αδυναμιών του, ήταν ένα έργο με σύγχρονη προσέγγιση πάνω σε διαχρονικά θέματα που πηγάζουν από την αρχαία ελληνική κληρονομιά. Στο BAM, ωστόσο, δεν είδαμε μόνο όπερα. Στον ημιώροφο του θαυμάσιου vintage θεάτρου, η εικαστικός Ιωάννα Πανταζοπούλου έχει στήσει την εγκατάσταση με τίτλο «A Mad Tea Party» (μέχρι 6/1). Αντλώντας, όπως μας είπε, έμπνευση από μια σκηνή της «Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων», η Ελληνίδα καλλιτέχνις δημιουργεί απροσδόκητους συνδυασμούς καθημερινών αντικειμένων, τα οποία παρουσιάζονται αναποδογυρισμένα, γύρω από έναν (επίσης ανάποδο) φοίνικα που σκαρφαλώνει τη σκάλα του θεάτρου.
Τόσο η παράδοξη αυτή «εισβολή» στην πραγματικότητα όσο φυσικά και το «Greek» εντάσσονται στον ευρύτερο φετινό κύκλο του Ιδρύματος, που τιτλοφορείται «Speaking Truth to Power» και στόχο έχει προφανώς να αναδείξει τη σημασία που έχουν ο ελεύθερος λόγος και η αμφισβήτηση κάθε λογής ανισοτήτων, συμβάσεων και στερεοτύπων. Ενα τέτοιο βήμα ελεύθερου λόγου προσφέρει και το πολιτιστικό κέντρο Pioneer Works, εμπνευσμένου από τον Αμερικανό εικαστικό Ντάστιν Γέλιν και «σπίτι» δεκάδων καλλιτεχνών και επιστημόνων που βρίσκουν εκεί χώρο για να δημιουργήσουν και να εκθέσουν τη δουλειά τους. Μία εξ αυτών είναι και η Ελληνίδα video-artist Μαρία Αντελμαν, η οποία εγκαινίασε την έκθεση με τίτλο «Disassembler» (μέχρι 10/2), παρουσία του προέδρου του Ιδρύματος, Αντώνη Παπαδημητρίου.
Οπως είπαμε, στη Νέα Υόρκη είχαμε και αρκετές ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Μία από αυτές ήταν με τον Σάιμον Κρίτσλεϊ, μέλος του Δ.Σ. του Ιδρύματος Ωνάση στην Αμερική και καθηγητή φιλοσοφίας στο New School της Νέας Υόρκης. Βαθύς γνώστης και μελετητής της αρχαίας ελληνικής σκέψης, ο κ. Κρίτσλεϊ μας ξενάγησε στο πολύ ιδιαίτερο εκπαιδευτικό ίδρυμα, που αποτελεί στην ουσία φάρο ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών –και κυρίως ιδεών– σε μια σύγχρονη πραγματικότητα που απομακρύνεται όλο και πιο πολύ από αυτές· ταυτόχρονα, μας εξήγησε το πώς η αρχαία τραγωδία μπορεί να ερμηνεύσει σημαντικά φαινόμενα και τάσεις της σημερινής εποχής.
Η διάλεξη της Αν Κάρσον
Η πιο απολαυστική πάντως εκδήλωση που παρακολουθήσαμε σε αυτό το ταξίδι με το Ιδρυμα Ωνάση, ήταν η διάλεξη της διακεκριμένης ποιήτριας και καθηγήτριας Αρχαίων Ελληνικών, Αν Κάρσον, στην (υπέροχη) Δημοτική Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης. Βάζοντας τον αινιγματικό τίτλο «Corners», η ιδιοφυής ομιλήτρια ξεκίνησε από τον Ομηρο και τον Αριστοτέλη, έκανε στάση στα δικά της παιδικά χρόνια και στη σχέση με τον πατέρα της, για να προσθέσει στη συνέχεια στις «γωνίες» τον Μπέκετ, τον Μπόρχες και πολλούς άλλους. Με λόγο μεστό νοήματος αλλά και διανθισμένο με χιούμορ, η Κάρσον καθήλωσε το κοινό, που την καταχειροκρότησε, συνεχίζοντας έτσι με τον καλύτερο τρόπο τη σειρά Live της Βιβλιοθήκης.
