Η πρώτη παρουσίαση του «Ρωμαϊκού λουτρού», το 1974 στη Σόφια, άλλαξε ριζικά τη ζωή του νεαρού και άσημου Στανισλάβ Στρατίεβ, καθιερώνοντάς τον ως έναν από τους πιο γνωστούς σύγχρονους θεατρικούς συγγραφείς της Βουλγαρίας. Με αφορμή το δράμα του πρωταγωνιστή του, ενός συνηθισμένου ανθρώπου χωρίς έντονα πάθη ή μεγάλες αξιώσεις, το έργο καυτηριάζει τα κακώς κείμενα της γραφειοκρατίας, της νομοθεσίας και της «τυφλής» απρόσωπης εξουσίας. Ωστόσο, όπως υπογραμμίζει ο σκηνοθέτης Κώστας Παπακωνσταντίνου, το «Ρωμαϊκό λουτρό» δεν αποτελεί «αντικομμουνιστικό» έργο, ούτε γράφτηκε με σκοπό να ασκήσει κριτική στην κυβέρνηση της Βουλγαρίας – και ακριβώς γι’ αυτό συνέχισε να παίζεται στη Σόφια για δέκα ολόκληρα χρόνια, με την πλήρη ανοχή του καθεστώτος.
Ο βασικός λόγος που η παράσταση ουδέποτε αντιμετωπίστηκε ως «απειλή» από την άρχουσα τάξη, είναι το γεγονός πως δεν περιγράφει με μελανά χρώματα τους θεσμούς ή τους ηγέτες. Αντίθετα, οι εκπρόσωποι της εξουσίας είναι ηχηρά απόντες και οι απλοί πολίτες καταλήγουν να διαφωνούν μεταξύ τους, πασχίζοντας να ερμηνεύσουν παράλογες υποδείξεις, αντικρουόμενους νόμους και εξοντωτικούς γραφεικρατικούς μηχανισμούς.
Παρότι θίγονται σοβαρά ζητήματα, η ατμόσφαιρα του έργου παραμένει ανάλαφρη, καθώς το οξυδερκές χιούμορ του Στρατίεβ κυμαίνεται από την ανεπαίσθητη ειρωνεία έως τις σουρεαλιστικές τραγελαφικές σκηνές, που μοιάζουν βγαλμένες από παλιά ελληνική ταινία.
Υιοθετώντας μια πιο ανατρεπτική προσέγγιση, ο Κώστας Παπακωνσταντίνου αποφεύγει να εξιδανικεύσει τον πρωταγωνιστή του – τον φιλήσυχο, νομοταγή Ιβάν Αντόνοβ, που επιστρέφει από τις πολυπόθητες διακοπές του και ανακαλύπτει ότι ένα άριστα διατηρημένο και μοναδικό στο είδος του ρωμαϊκό λουτρό έχει ανακαλυφθεί στο σαλόνι του σπιτιού του. Ελλείψει εναλλακτικών λύσεων, αναγκάζεται να ανεχτεί την καθημερινή παρουσία ενός φιλόδοξου αρχαιολόγου και, λίγο αργότερα, ενός εργασιομανούς ναυαγοσώστη, που διορίζεται για την ασφάλεια των λουομένων στη –άδεια– ρωμαϊκή δεξαμενή, καθώς και τις συστηματικές επισκέψεις διαφόρων καιροσκόπων, ενώ οι τοπικές και κρατικές αρχές αγνοούν τις διαμαρτυρίες του.
Μπορούν να αντιδράσουν
Εντούτοις, στα μάτια του σκηνοθέτη, ο Αντόνοβ και οι υπόλοιποι χαρακτήρες του έργου δεν είναι απλώς τα αθώα θύματα του συστήματος. Αν το θελήσουν, μπορούν πάντοτε να εξεγερθούν ενάντια στους κανόνες που θεωρούν εξωφρενικούς. Μπορούν, ακόμα, να αναλάβουν δράση για την επίλυση των κοινών τους προβλημάτων, αντί να έρχονται σε σύγκρουση εν αναμονή της παρέμβασης κάποιας απρόσωπης αρχής.
Το «Ρωμαϊκό λουτρό» συνεχίζεται έως 29 Νοεμβρίου στο Από Μηχανής Θέατρο, κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 8 μ.μ. Ερμηνεύουν οι Δημήτρης Δημητρόπουλος, Αλέξανδρος Ζουριδάκης, Δημοσθένης Ξυλαρδιστός, Νάντια Περιστεροπούλου και Σταύρος Σιούλης.
