Κάποτε απλώς τρώγαμε μπροστά στην τηλεόραση. Εδώ και κάποια χρόνια «τρώμε» με συνέπεια και μέσα σε αυτή. Θα λέγαμε πως το φαγητό –και η κουλτούρα της μαγειρικής– περνάει την πιο εξωστρεφή φάση του, μια και βρίσκεται παντού: σε σόου και ριάλιτι μαγειρικής που αναδεικνύουν σεφ που αναγνωρίζονται και λατρεύονται σαν σταρ, σε ολόκληρα τηλεοπτικά κανάλια του εξωτερικού, μα και στη μυθοπλασία της μικρής και της μεγάλης οθόνης, που μπαίνει στην κουζίνα όλο και πιο συχνά.
Και να θέλει κανείς να κρυφτεί, το «food porn» τον βρίσκει παντού. Μα όπως όλα δείχνουν… οι θεατές δεν θέλουν να κρυφτούν, μια και συνεχίζουν να «καταναλώνουν» φαγητό μέσα από οθόνες, είτε η μαγειρική είναι το πάθος τους είτε το πιο γκουρμέ πιάτο που έφτιαξαν ποτέ ήταν τηγανητά αυγά. Οπως όλα δείχνουν, το φαγητό αποτελεί πλέον ένα αναπόσπαστο πλέον μέρος της ποπ κουλτούρας.
«Ελλάδα, είσαι έτοιμη;»
Πριν από λίγες μέρες, ένα από τα πλέον αγαπημένα εγχώρια σόου μαγειρικής, το «Masterchef», επέστρεψε με την αισίως δέκατη σεζόν του. Στην παρουσίαση και την κριτική επιτροπή, και φέτος, μία από τις πιο αγαπημένες τριάδες της ελληνικής τηλεόρασης: Πάνος Ιωαννίδης, Σωτήρης Κοντιζάς και Λεωνίδας Κουτσόπουλος, έτοιμοι να δοκιμάσουν τους νέους επίδοξους Masterchefs. Αλλά και να εξαπολύσουν τις ατάκες εκείνες που θα γίνουν viral για αυτή τη σεζόν και θα «παίξουν» στα βίντεο του Luben ξανά και ξανά.
Τα νούμερα έως τώρα επιβεβαιώνουν πως η δημοφιλία του σόου καλά κρατεί: η πρεμιέρα της Δευτέρας 15/1 σημείωσε τηλεθέαση που έφτασε μέχρι και 21,1% στο δυναμικό κοινό, καταφέρνοντας να περάσει μπροστά στην ιδιαίτερα ανταγωνιστική ζώνη του prime time. Ομοίως, το δεύτερο επεισόδιο της Τρίτης 16/1 αναδείχθηκε πρώτο στη ζώνη του στο δυναμικό κοινό με ποσοστό τηλεθέασης 19,2%. Την ίδια στιγμή, η αναζήτηση του χάσταγκ #MasterchefGr στο X δείχνει πως το πιστό κοινό στήνει ακόμα «γλέντι» σε ζωντανό χρόνο με την προβολή κάθε επεισοδίου του σόου. Και δεν κρύβει και τις αδυναμίες του, αν κρίνουμε από λογαριασμό που λέγεται «Koutsopoulos Hooligans».
Από τις «μαμαδίστικες» μαγείρισσες στους σταρ σεφ
Οι τρεις κριτές του Masterchef δεν είναι βέβαια οι πρώτες μαγειρικές προσωπικότητες που το εγχώριο κοινό αγαπά. Με την έλευση της ιδιωτικής τηλεόρασης γνωρίσαμε τη Βέφα Αλεξιάδου, μια τηλεοπτική μαγείρισσα που είχε κάτι από τις μαμάδες μας και τις γιαγιάδες μας. Οι συνταγές της ήταν μία νέα μορφή τηλεοπτικού τσελεμεντέ: καλούσε την Ελληνίδα νοικοκυρά να μάθει τα μυστικά της κουζίνας μαζί της (τη σκυτάλη άτυπα έχει πάρει τα τελευταία χρόνια η Αργυρώ Μπαρμπαρήγου).
Ο Ηλίας Μαμαλάκης, πάλι, που το ευρύ κοινό γνώρισε στα χρόνια που ακολούθησαν, ήταν κάτι σαν τον «σοφό θείο» που μάθαινε στους «φίλους του καλούς και αγαπημένους» τους θησαυρούς της ελληνικής κουζίνας. Ο Ευτύχης Μπλέτσας πλασαρίστηκε ως ένας εικοσάρης– αστείρευτη πηγή θετικής ενέργειας, τόσης που ήταν ικανός να ενθουσιαστεί και μόνο στη θέα του αλατιού. Ο Εκτορας Μποτρίνι, πάλι, δεν είχε τίποτα το χαριτωμένο: ήταν ένας σεφ αυστηρός και οξύθυμος, που δεν άφηνε να πέσει τίποτα κάτω και ήταν έτοιμος να βάλει τις φωνές με το παραμικρό – πολλές φορές για να μας δώσει απολαυστικότατες ατάκες, η αλήθεια είναι.
Πλέον, διανύουμε την εποχή των κουλ σεφ: αυτών που έχουν τατουάζ και πρωταγωνιστούν σε φωτογενείς διαφημίσεις, είτε αφορούν το φαγητό είτε οτιδήποτε άλλο. Κακά τα ψέματα, η τηλεοπτική δράση όλων αυτών των σεφ λειτουργεί κυρίως ως μια πλατφόρμα διαφήμισης όλου του μαγειρικού τους δικτύου: κυκλοφορούν προϊόντα με το όνομά τους και καταφέρνουν να προσελκύσουν στα εστιατόριά τους –που πληθαίνουν– ανθρώπους που πιθανότατα συνδέουν τα Michelin μόνο με ανταλλακτικά αυτοκινήτων. Και το ίδιο το Masterchef πάντως έχει τα δικά του σκεύη μαγειρικής, όπως εθεάθησαν πριν από λίγες μέρες σε γνωστή αλυσίδα με είδη σπιτιού και μικρο-αντικειμένων καθημερινής χρήσης.
Κάντο όπως ο Αντονι Μπουρντέν
Για να καταλάβει κανείς το εκτόπισμα του φαγητού στην ποπ κουλτούρα, αρκεί να δει πως εκεί έξω υπάρχει μία προσέγγιση του φαγητού για όλα τα γούστα, όπως φαίνεται από τις παραπάνω τηλεοπτικές περσόνες, που δεν είναι παρά το καθρέφτισμα άλλων που προηγήθηκαν στο εξωτερικό.
Πριν από τον Ευτύχη Μπλέτσα υπήρξε ο Τζέιμι Ολιβερ, το παιδί-θαύμα της κουζίνας για τους Βρετανούς, ενώ μαθήματα ιδιοτροπίας ο Εκτορας Μποτρίνι «πήρε» από τον Γκόρντον Ράμσεϊ (ακόμα πιο ακραίος). Αλλωστε η εκπομπή «Εφιάλτης στην Κουζίνα» που παρουσίασε ο Μποτρίνι δεν είναι παρά ελληνική προσαρμογή του «Hell’s Kitchen» του ευέξαπτου Βρετανού σεφ. Και το «Masterchef» βέβαια αποτελεί συνταγή «made in UK» που έχει μεταφερθεί σε 60 χώρες και έχει γνωρίσει παραλλαγές όπως το «Junior Masterchef», με μικρούς επίδοξους μάγειρες (δοκιμάστηκε σαν κόνσεπτ και στην Ελλάδα, για δύο σεζόν: 2011-2012 και το 2018). Αν κανείς χαζέψει δε το αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο «Food Network», που μεταδίδεται και στη χώρα μας συνδρομητικά, θα βρει κυριολεκτικά μια εκπομπή για καθετί που αφορά το φαγητό.
Αν όλοι οι άλλοι σεφ είναι σταρ, ο Αντονι Μπουρντέν πάντως ήταν ο πρώτος και μεγαλύτερος ροκ σταρ του φαγητού. Πρώτα και κύρια για τον τρόπο που μετέφερε τον βρώμικο κόσμο της κουζίνας στο βιβλίο του «Κουζίνα Εμπιστευτικό» και έπειτα και στις τηλεοπτικές εκπομπές του και ιδιαίτερα το «No Reservations». Την εκπομπή με την οποία γυρνώντας τον κόσμο κατάφερε να γιορτάσει το φαγητό και να το αναδείξει πέρα από το ατσαλάκωτο περιβάλλον των εστιατορίων, τρώγοντας από καρδιά κόμπρας στο Βιετνάμ μέχρι μπουγάτσα στην Κρήτη.
Δύσκολα βρίσκεται ξανά το εξερευνητικό πνεύμα του Μπουρντέν στη δημόσια σφαίρα, πάντως, σίγουρα τα μανίκια-τατουάζ, που το αστείο θέλει ως απαραίτητο αξεσουάρ κάθε σύγχρονου σεφ, είναι ένα κατάλοιπο της «αλητείας» που ο Νεοϋορκέζος κληροδότησε στο κεφάλαιο φαγητό.
1, 2, 3, «Yes, chef!»
Βρίσκουμε το φαγητό τόσο συναρπαστικό, που το έχουμε βάλει για τα καλά στη ζωή μας και μέσα από τη μυθοπλασία, σε μικρή και μεγάλη οθόνη. Τα τελευταία χρόνια έχουμε ζήσει το στρες των εστιατορίων μεταξύ άλλων μέσα από το προσεκτικά ραμμένο μονοπλάνο του «Σημείου Βρασμού», της ταινίας του Τζέιμς Κάμινγκς, που δύο χρόνια μετά την κυκλοφορία της στις αίθουσες έγινε πέρυσι και τηλεοπτική μίνι σειρά. Αλλά και στο «The Menu» η έννοια της υψηλής γαστρονομίας έφτασε στα άκρα – δεν είναι τυχαίο πως ο Μαρκ Μάιλοντ που σκηνοθέτησε την υψηλών εντάσεων ταινία βρίσκεται και στην παραγωγή και τη σκηνοθεσία πολλών επεισοδίων του «Succession».
Κανέναν σεφ δεν αγαπήσαμε τα τελευταία χρόνια όμως όσο τον Κάρμι του τηλεοπτικού «The Bear», που έκανε τον Τζέρεμι Αλεν Γουάιτ σταρ εν μία νυκτί. Η σειρά σάρωσε στις πρόσφατες Χρυσές Σφαίρες και στα Emmy και η «μπουρντενική» φιγούρα του τηλεοπτικού σεφ δεν «χόρτασε» μόνο την ανάγκη μας για τηλεοπτική κατανάλωση φαγητού, αλλά και ανέδειξε τον Τζέρεμι Αλεν Γουάιτ ως σεξ σίμπολ. Κάποιον που ποζάρει με την άψογη γράμμωσή του για την καμπάνια της Calvin Klein, που δεν έκανε μόνο τους σοσιαλμιντιακούς χρήστες να αναφωνούν «Yes, chef!», μια και η ατάκα έφτασε μέχρι και στα πάντα ευφάνταστα σκίτσα του New Yorker:
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Δεν μιλάμε λοιπόν πλέον μόνο για εκπομπές όπως το «Masterchef», που για να μετράει δέκα επιτυχημένες σεζόν είναι ένα πρόγραμμα που έχει καθιερωθεί στις τηλεοπτικές συνήθειες του εγχώριου κοινού. Το φαγητό γίνεται πλέον μια απόλαυση που μπορεί να μας χορτάσει –ή να μας διεγείρει– έστω και φαντασιακά, απλά κοιτώντας το. Και το τηλεοπτικό –και κινηματογραφικό– κοινό πλέον έχει ένα μεγάλο «μενού» στα χέρια του για να απολαύσει το φαγητό που θέλει. Καλή όρεξη!
