Περίπου πριν από τρεις δεκαετίες, η τηλεοπτική μυθοπλασία πέρασε στη «χρυσή» της εποχή. Η αρχή έγινε με τη σειρά «The Sopranos» του Ντέιβιντ Τσέις, που προβλήθηκε στο αμερικανικό δίκτυο HBO. Μια παραγωγή με πολυδιάστατη ιστορία και ευφυή αφήγηση, ιδιαίτερη αισθητική και αξέχαστες ερμηνείες. Το ίδιο μοτίβο ακολούθησαν κι άλλοι δημιουργοί με αποτέλεσμα μέχρι και το τέλος της δεκαετίας του 2010, η τηλεοπτική ψυχαγωγία να έχει…πρεστίζ. «Mad Men», «The Wire», «Breaking Bad», «Six Feet Under», «Game of Thrones» είναι μόνο μερικές από τις σειρές που έκαναν πρεμιέρα σε αυτή την περίοδο «άνθισης» της μικρής οθόνης συγκεντρώνοντας υψηλά νούμερα τηλεθέασης και εκατομμύρια πιστούς θεατές. Οι κριτικοί έγραφαν μακροσκελή αφιερώματα και οι συζητήσεις σε διαδικτυακές ομάδες και μη, έφερναν τους θαυμαστές πιο κοντά καθώς είχαν ένα κοινό ενδιαφέρον. Πολλοί μιλούσαν για αληθινή τέχνη.
Σήμερα, το τηλεοπτικό πεδίο έχει αλλάξει σε μεγάλο βαθμό. Οι πλατφόρμες streaming παράγουν συνέχεια νέο περιεχόμενο, κάτι που είναι πολύ δύσκολο για τους θεατές πρώτα να το διαχειριστούν και έπειτα να το σχολιάσουν. Παρόλο που εξακολουθούν να κυκλοφορούν ποιοτικές σειρές όπως το «The Bear», το οποίο εκτός από την ευρεία απήχηση και τη συζήτηση που προκαλεί αναγνωρίζεται ταυτόχρονα και από τους κριτικούς, ο αριθμός των παραγωγών που θα προσελκύσουν ένα μεγάλο μέρος του κοινού, ολοένα και μειώνεται. Εξαίρεση αποτέλεσαν το «Ted Lasso», η σειρά του Τζέισον Σουντέικις που έκανε πρεμιέρα μέσα στην πανδημία και συγκίνησε ακόμα και τους πιο δύσπιστους, αλλά και το «Succession» που «σάρωσε» σε κάθε τελετή απονομής βραβείων. Ωστόσο, τα δεδομένα είναι διαφορετικά. Τι έχει αλλάξει;
Η εποχή της «Mid TV»
Εναν χρόνο μετά την ιστορική διπλή απεργία σεναριογράφων και ηθοποιών στο Χόλιγουντ, βρισκόμαστε στην εποχή που ονομάζεται «Mid TV». Τον όρο ανέλυσε πρόσφατα σε ρεπορτάζ του ο τηλεκριτικός των The New York Times, Τζέιμς Πονιεγούζικ. Σε κείμενο που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2024, ο ίδιος γράφει ότι παρακολουθούμε «μέτρια τηλεόραση». Σύμφωνα με τον Πονιεγουόζικ, η Mid TV «προκύπτει από την εκτόξευση της αξίας μιας τηλεοπτικής παραγωγής όσον αφορά το τεχνικό κομμάτι και ταυτόχρονα την υποβάθμιση του σεναρίου. Θυμίζει λίγο σειρές παλαιότερων χρόνων που μας άρεσαν πολύ. Και οι ηθοποιοί που συμμετέχουν είναι αστέρες του σινεμά ή της τηλεόρασης». Για παράδειγμα, η σειρά του Amazon Prime «Mr. and Mrs Smith» έχει μεν δημοφιλείς σταρ (Ντόναλντ Γκλόβερ, Μάγια Ερσκιν, Μικέιλα Κόελ) και υψηλό κόστος παραγωγής (εντυπωσιακά γραφικά και σκηνικά, ειδικά εφέ κλπ), αλλά η πλοκή είναι δευτερεύουσας σημασίας. Δεν υπάρχει η «σπίθα» που θα μονοπωλήσει το ενδιαφέρον. Σε κριτική της στο «The Atlantic», η Σόφι Γκίλμπερτ γράφει ότι απογοητεύτηκε από το «Eric», τη σειρά που κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό στο Netflix, με πρωταγωνιστή τον Μπένεντικτ Κάμπερμπατς («Σέρλοκ», «Το Παιχνίδι της Μίμησης», «Doctor Strange»). Η Γκίλμπερτ αναφέρει ότι η αφήγηση είναι «εύκολη, χωρίς έμπνευση», παρόλο που η ερμηνεία του Κάμπερμπατς είναι αξιέπαινη.
Η Apple TV+ επένδυσε στη νέα της αστυνομική παραγωγή, «Sugar», στην οποία ο υποψήφιος για Οσκαρ Κόλιν Φάρελ ενσαρκώνει έναν ιδιωτικό ντετέκτιβ που εμπλέκεται σε μια σκοτεινή και πολύπλοκη έρευνα. Κι ενώ η νέο-νουάρ σειρά είχε όλα τα φόντα για να γίνει η επόμενη επιτυχία, τελικά ίσως χρειαζόταν κάτι παραπάνω. Ενδεικτικά, ο Guardian το χαρακτήρισε «σκέτη καταστροφή».
Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης FilmLA, το πρώτο τρίμηνο του 2024 η τηλεοπτική παραγωγή μειώθηκε κατά 16,2% σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι και κατά 32,8% από τον μέσο όρο της πενταετίας.
Η άνοδος της «Mid TV» περιορίζει τον χώρο για σειρές που θα οδηγήσουν σε γόνιμες συζητήσεις μεταξύ των θαυμαστών. Αυτή η μετατόπιση σημαίνει ότι όλο και λιγότερες παραγωγές έχουν σημαντικό πολιτιστικό αντίκτυπο ή αποτελούν το επίκεντρο για συλλογικές εμπειρίες προβολής.
Λιγότερες σειρές
Την ίδια ώρα η επιρροή της απεργίας του Χόλιγουντ στην τηλεόραση ήταν τεράστια. Οι καθυστερήσεις στις παραγωγές και κυκλοφορίες του κάθε νέου πρότζεκτ ή παλαιότερου που συνεχιζόταν με καινούργια επεισόδια, προκάλεσαν την αίσθηση ότι δεν υπάρχει πλέον πολλή και καλή τηλεοπτική μυθοπλασία.
Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης FilmLA, το πρώτο τρίμηνο του 2024 η τηλεοπτική παραγωγή μειώθηκε κατά 16,2% σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι και κατά 32,8% από τον μέσο όρο της πενταετίας. Η γερμανική πλατφόρμα ανάλυσης δεδομένων Statista δείχνει συνολικά 516 τηλεοπτικές σειρές με σενάριο το 2023, από 600 σειρές το 2022. Παρά τη συμφωνία που επικυρώθηκε ανάμεσα στα στούντιο και τους σεναριογράφους, η βιομηχανία της ψυχαγωγίας βρίσκεται ακόμα σε κρίση με πολλούς ανθρώπους στον κλάδο της τηλεόρασης να είναι αβέβαιοι για την καριέρα τους και το κοινό να ανυπομονεί για το τι θα ακολουθήσει.
Σαρωτικό streaming
Κι ενώ όλο αυτό το διάστημα οι streaming υπηρεσίες γέμιζαν τις ταινιοθήκες τους με παραγωγές που γυρίστηκαν πριν το καλοκαίρι του 2023, υπάρχουν «κενά» όσον αφορά τον ρυθμό κυκλοφορίας πρότζεκτ όπως συνέβη με την πέμπτη σεζόν του «Stranger Things». Μετά από ένα διάστημα παύσης, η παραγωγή συνεχίστηκε τον Ιανουάριο του 2024 ενώ τα νέα επεισόδια αναμένεται να προβληθούν στα τέλη της χρονιάς ή στις αρχές του 2025.
Η προσοχή στρέφεται πλέον σε μεγάλο βαθμό σε πλατφόρμες όπως το Netflix, το Disney+, η Apple TV+, το Amazon Prime, το Hulu και το Max. Ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος και οι επιλογές πολλές αλλά όχι πάντα ικανοποιητικές. Μελέτη της εταιρείας μετρήσεων Nielsen από το 2023, διαπίστωσε ότι το κοινό αφιερώνει πλέον κατά μέσο όρο 10,5 λεπτά αναζητώντας κάτι για να παρακολουθήσει κάθε φορά που κάθεται στον καναπέ του σπιτιού, πριν πατήσει το play. Η υπομονή εξαντλείται, το σημείο εστίασης χάνεται και οι διαδικτυακοί σχολιασμοί περιορίζονται. Τίποτα δεν θα είναι πια το ίδιο.
