Θετική έκπληξη αποτέλεσε η χθεσινοβραδινή αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας από τη Moody’s, ειδικά καθώς ήρθε σε μία χρονική στιγμή που το δεύτερο κύμα των lockdowns ανατρέπει όλες τις προβλέψεις, τόσο για την ελληνική όσο και την ευρωπαϊκή οικονομία γενικότερα, και αναγκάζει τους αναλυτές των μεγάλων οίκων να πάρουν ξανά χαρτί και μολύβι και να αναθεωρήσουν όλες τις προβλέψεις και τα σενάριά τους. Εύλογα, λοιπόν, η αγορά περίμενε ότι η Κάθριν Μιλμπρόνερ, που παρακολουθεί την ελληνική οικονομία για λογαριασμό της Moody’s, θα τηρούσε στάση αναμονής σε αυτό το review, που ήταν και το τελευταίο προγραμματισμένο για το 2020.
Τελικά, αποδείχθηκε ότι η εμπιστοσύνη της Moody’s στις μεταρρυθμίσεις και στις προοπτικές ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας υπερίσχυσε έναντι των όποιων ανησυχιών για τις οικονομικές επιπτώσεις του δεύτερου lockdown. Η Moody’s αναβάθμισε την πιστοληπτική αξιολόγηση της Ελλάδας στο Ba3 από B1 προηγουμένως και πλέον ήρθε πιο κοντά στην κρίση των δύο άλλων μεγάλων οίκων, αφού η S&P αξιολογεί την Ελλάδα στο ΒΒ- (δηλαδή στο ίδιο επίπεδο, με βάση τη δική της μεθοδολογία) και η Fitch στο ΒΒ (δηλαδή κατά ένα «σκαλοπάτι» υψηλότερα).
Η ανάλυση της Μιλμπρόνερ συνδέει άμεσα την αναβάθμιση με τις συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις, οι οποίες όπως αναφέρεται «στηρίζουν μία διατηρήσιμη βελτίωση στην ισχύ των θεσμών και έχουν ήδη φέρει χειροπιαστή πρόοδο σε τομείς όπως η διαχείριση των φόρων, η συμμόρφωση με τη φορολογία και η μάχη κατά της διαφθοράς».
Συγκεκριμένα, ανάμεσα στις μεταρρυθμίσεις τις οποίες ξεχωρίζει η Moody’s είναι η ανεξάρτητη αρχή εσόδων, η οποία έφερε την αύξηση των φορολογικών εσόδων και τη βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης, η συνεχιζόμενη ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης και του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης καθώς και τα σημαντικά βήματα που κάνει η κυβέρνηση προς μία πιο συστημική προσέγγιση στη διαχείριση των κόκκινων δανείων του τραπεζικού κλάδου, μέσω του προγράμματος Ηρακλής. Επίσης, η Μιλμπρόνερ κάνει ειδική αναφορά στη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος.
«Παρότι θα χρειαστεί μία πολυετής δέσμευση για να φανούν τα πλήρη οφέλη από τις θεσμικές αλλαγές που συντελούνται προς τη δημιουργία μίας μοντέρνας και αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης, εντούτοις οι βελτιώσεις αυτές έχουν αρχίσει να αντανακλώνται στους δείκτες διακυβέρνησης», τονίζει η Moody’s.
«Κατά την άποψη της Moody’s, ο κίνδυνος να υπάρξει μια αντιστροφή αυτών των σημαντικών βελτιώσεων είναι χαμηλός», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ανακοίνωση του οίκου, με τους αναλυτές να εξηγούν ότι η σημερινή κυβέρνηση εκλέχθηκε με βάση μία ατζέντα μεταρρυθμίσεων φιλικών για την οικονομία και τις επιχειρήσεις και το πιθανότερο είναι ότι θα χρησιμοποιήσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία της για να προωθήσει την πλατφόρμα αυτή.
Θετικές οι προοπτικές της οικονομίας
Ο δεύτερος παράγοντας που οδήγησε τη Moody’s στην αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας είναι οι θετικές προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, ακόμα και με φόντο τη σημαντική ύφεση που προκαλεί το σοκ του κορωνοϊού. Η Moody’s εκτιμά ότι οι καλύτερες επενδυτικές προοπτικές της χώρας θα στηρίξουν την ανάκαμψη και θα βελτιώσουν ουσιαστικά τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές της Ελλάδας. Σημαντική προβλέπεται, επίσης, η στήριξη τόσο της ανάπτυξης όσο και των επενδύσεων από την εκταμίευση των κονδυλίων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, με δεδομένο ότι η Ελλάδα είναι ο μεγαλύτερος ωφελημένος (σε σχέση με το ΑΕΠ) ανάμεσα σε όλες τις χώρες της Ευρωζώνης.
Όπως εξηγεί η Moody’s, η Ελλάδα θα λάβει 32 δισ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης, το 60% εκ των οποίων θα αφορά επιδοτήσεις, καθώς και σημαντικά κονδύλια από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Την ίδια στιγμή, το γεγονός ότι τα ελληνικά ομόλογα συμπεριελήφθησαν στο μεγάλο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας βοηθά να διασφαλιστούν οι ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης όχι μόνο για το ελληνικό Δημόσιο, αλλά και για τις ελληνικές τράπεζες και την οικονομικά συνολικά.
Έτσι, ενώ η Moody’s περιμένει ύφεση σχεδόν 9% για το 2020, μία ισχυρή ανάκαμψη αναμένεται να ακολουθήσει το 2021. Όμως αυτό που θεωρείται ακόμα πιο σημαντικό για την αξιολόγηση της Ελλάδας είναι οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης της χώρας, οι οποίες υπολογίζονται από τον οίκο περίπου στο 3,5% ετησίως.
Ουσιαστικά, η Moody’s περιγράφει μία ριζική αλλαγή του επενδυτικού προφίλ της Ελλάδας, υπενθυμίζοντας ότι στο παρελθόν, τα σχέδια δημόσιων επενδύσεων έμεναν στα χαρτιά και οι ιδιωτικές επενδύσεις ήταν ασθενείς. Μεταρρυθμίσεις όπως το νέο πλαίσιο για την αδειοδότηση των επενδύσεων φέρνουν ήδη ορατά αποτελέσματα, καθώς η έρευνα Doing Business της Παγκόσμιας Τράπεζας διαπιστώνει ότι η διαδικασία έναρξης επιχείρησης στην Ελλάδα είναι η πιο αποτελεσματική από οπουδήποτε αλλού στην ΕΕ, τονίζει η Moody’s.
Έτσι, οι ξένες επενδύσεις άγγιξαν πέρυσι τα υψηλότερα επίπεδα τουλάχιστον από το 2002, με τη Moody’s να κάνει ειδική αναφορά στην πρόσφατη απόφαση της Microsoft να επιλέξει την Ελλάδα για τα τρία data centers της.
Κατόπιν τούτων, η Moody’s εκτιμά ότι το δημόσιο χρέος θα αυξηθεί σημαντικά φέτος, περίπου στο 200% του ΑΕΠ, πριν να μπει και πάλι σε πτωτική τροχιά το 2021, με τη βοήθεια της ανάκαμψης του ΑΕΠ. Όμως, ο οίκος εξηγεί ότι η αναλογία του χρέους δεν είναι τόσο σημαντική για την Ελλάδα όσο είναι για άλλες χώρες, με δεδομένη την πολύ μακροπρόθεσμη ωρίμανση του ελληνικού χρέους και τη σημαντική και κατ΄ επανάληψη ελάφρυνση χρέους που έχουν δώσει οι πιστωτές του επίσημου τομέα. Το κατά πόσο το ελληνικό κράτος μπορεί να εξυπηρετήσει το χρέος (debt affordability), το οποίο μετριέται από τις πληρωμές τόκων σε σχέση με τα κρατικά έσοδα, είναι πολύ καλύτερο για την Ελλάδα (στο 6,2% για το 2021) σε σχέση με το μέσο όρο των χωρών της κατηγορίας Ba και αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται, σημειώνει η Moody’s.
Βέβαια, η ανάλυση του οίκου δεν θα μπορούσε παρά να στέκεται στον ακόμα αδύναμο τραπεζικό κλάδο της χώρας, με τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα να παραμένουν πολύ υψηλά, στο 36,7% τον Ιούνιο, και να εκτιμάται ότι θα αυξηθούν περαιτέρω λόγω της κρίσης. Όμως, η Moody’s εντοπίζει πρόοδο και σε αυτόν τον τομέα, επικαλούμενη τη μείωση των NPEs κατά 15,7 δισ. ευρώ στους 12 μήνες (έως τον Ιούνιο του 2020) και την υλοποίηση του σχεδίου Ηρακλής, που χαρακτηρίζεται σαν ένα σημαντικό βήμα για την εξυγίανση των ισολογισμών των τραπεζών.
Μετά από αυτά, η Moody’s δίνει σταθερές προοπτικές στη νέα αξιολόγηση της Ελλάδας, αναγνωρίζοντας ότι θα χρειαστεί καιρός για να φανούν τα οφέλη των μεταρρυθμίσεων αλλά και πρόσθετα μέτρα για να βελτιωθεί η ποιότητα ενεργητικού στον τραπεζικό τομέα.
Τι σημαίνει για τα ελληνικά ομόλογα
Η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας από τη Moody’s μπορεί να αποτελεί μία σημαντική ψήφο εμπιστοσύνης με μεγάλη συμβολική αξία, ειδικά καθώς η οικονομία μπαίνει στη δοκιμασία ενός δεύτερου lockdown, ωστόσο, δεν αναμένεται να έχει κάποια σημαντική επίδραση στα ελληνικά ομόλογα.
Το μεγάλο οικονομικό κόστος της πανδημίας έχει ουσιαστικά εκτροχιάσει την πορεία της Αθήνας προς την έξοδο από το junk, με αποτέλεσμα οι αξιολογήσεις να βρίσκονται 2-3 σκαλοπάτια από την επενδυτική κατηγορία. Και ενώ το γεγονός αυτό σημαίνει ότι τα ελληνικά ομόλογα είναι αποκλεισμένα από τα χαρτοφυλάκια των μεγαλύτερων επενδυτικών funds του κόσμου, εντούτοις η ένταξή τους στο έκτακτο πρόγραμμα αγοράς τίτλων που εφαρμόζει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κατά την πανδημίας (PEPP), και μάλιστα κατά παρέκκλιση των κανόνων που θέλουν την ΕΚΤ να αγοράζει μόνο ομόλογα της επενδυτικής κατηγορίας, υπήρξε αρκετή για να υποχωρήσει το κόστος δανεισμού στα χαμηλότερα επίπεδα όλων των εποχών.
Έτσι, με την ΕΚΤ να έχει ουσιαστικά προαναγγείλει την επέκταση του προγράμματος PEPP το Δεκέμβριο, οι «χρησμοί» των οίκων αξιολόγησης μάλλον περνούν σε δεύτερη μοίρα για την αγορά.
Χρ. Σταϊκούρας: «Εξαιρετικά θετική εξέλιξη για την Ελλάδα και την οικονομία της»
Ως «αποδεικτικό στοιχείο αυξημένης εμπιστοσύνης προς τη χώρα και την κυβέρνηση», χαρακτήρισε με δήλωσή του την αναβάθμιση της Ελλάδας από τη Moody’s ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας. Ολόκληρη η δήλωση αναφέρει τα εξής:
«O οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Moody’s αναβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας μας.
Πρόκειται για εξαιρετικά θετική εξέλιξη για την Ελλάδα και την οικονομία της.
Μάλιστα, η αξιολόγηση έγινε σε συνθήκες πρωτοφανούς ύφεσης της παγκόσμιας οικονομίας και των επιμέρους εθνικών οικονομιών, καθώς και υψηλής αβεβαιότητας που η πανδημία έχει επιφέρει.
Η εξέλιξη αυτή συνιστά αποδεικτικό στοιχείο αυξημένης εμπιστοσύνης προς τη χώρα και την Κυβέρνηση, για τη διαχείριση της τρέχουσας κρίσης, τις μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες της αλλά και τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας.
Από την πλευρά μας, συνεχίζουμε την προσπάθεια με πίστη στις δυνάμεις της πατρίδας, σχέδιο, ψυχραιμία και αποφασιστικότητα, για να κάνουμε τη χώρα μας πιο ισχυρή, την οικονομία της πιο παραγωγική και την κοινωνία μας πιο δίκαιη και συνεκτική».
