• Μεγάλη απήχηση στις χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά φαίνεται πως έχει το ειδικό φορολογικό καθεστώς προσέλκυσης δικαιούχων αλλοδαπής σύνταξης που θέσπισε η Ελλάδα το 2020, ακολουθώντας το παράδειγμα άλλων μεσογειακών χωρών.
Ενδειξη της απήχησης, εκτός από τις εκκρεμείς αιτήσεις προς ένταξη, είναι η πρόσφατη ανακοίνωση της σουηδικής κυβέρνησης ότι επιθυμεί να τερματίσει την εν ισχύι Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας (ΣΑΔΦ) με την Ελλάδα, θεωρώντας ότι οι συνταξιούχοι που εντάσσονται στο συγκεκριμένο καθεστώς απολαύουν εξαιρετικά ευνοϊκής φορολογικής μεταχείρισης (7%) ως προς τα εισοδήματά τους σουηδικής πηγής, ειδικά τις συντάξεις και τα κεφαλαιακά κέρδη. Σε αντίστοιχες πρωτοβουλίες προχώρησε η σουηδική κυβέρνηση και για την ισχύουσα ΣΑΔΦ με την Πορτογαλία, η οποία έχει από πολύ νωρίτερα θεσπίσει και εφαρμόζει παρόμοιο ειδικό καθεστώς προσέλκυσης φυσικών προσώπων. Από την άλλη, παρόμοια καθεστώτα εναλλακτικής φορολόγησης εφαρμόζονται ήδη επί σειράν ετών και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες της Μεσογείου (Ιταλία, Κύπρος, Μάλτα), χωρίς να προκαλέσουν αντίστοιχες αντιδράσεις.
• Η Ελλάδα, σεβόμενη τις διακρατικές συμφωνίες που έχει συνάψει και προσβλέποντας στη διατήρηση της εμπιστοσύνης που έχει οικοδομηθεί με τα κράτη που συμβάλλεται, φρόντισε να διασφαλίσει ότι η ένταξη ενός προσώπου στο εναλλακτικό καθεστώς φορολόγησης των συνταξιούχων αλλοδαπής δεν επηρεάζει την εφαρμογή των εν ισχύι συμβάσεων.
Μάλιστα εισήχθη σχετική ρητή αναφορά στην αιτιολογική έκθεση της διάταξης που το θέσπισε. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της συγκεκριμένης ΣΑΔΦ, η Σουηδία έχει δικαίωμα να φορολογήσει, με τους συντελεστές που έχει επιλέξει, τη σύνταξη του Σουηδού που εγκαθίσταται μόνιμα στην Ελλάδα, εάν αυτή απονεμήθηκε για παροχή εργασίας στον δημόσιο τομέα. Αντίθετα, επί της σύνταξης που αφορά προηγούμενη απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα, έχει δικαίωμα φορολόγησης μόνο η Ελλάδα, ως χώρα κατοικίας. Η ανωτέρω πρόβλεψη περιέχεται εξαρχής στη ΣΑΔΦ (η οποία εφαρμόζεται από το 1963) και δεν επηρεάζεται από το γεγονός ότι ο Σουηδός συνταξιούχος εντάσσεται σε καθεστώς ευνοϊκής φορολόγησης στην Ελλάδα, δηλαδή θα φορολογείται με συντελεστή 7% για τα εισοδήματά του αλλοδαπής προέλευσης, συμπεριλαμβανομένης της σουηδικής σύνταξης. Επομένως, και μετά τη θέσπιση του εναλλακτικού καθεστώτος στη χώρα μας, Σουηδία και Ελλάδα διατηρούν ανέπαφα τα δικαιώματα φορολόγησής τους βάσει της ΣΑΔΦ, ενώ παράλληλα, ως κυρίαρχα κράτη, έχουν δικαίωμα να επιλέξουν ελεύθερα τη φορολογική επιβάρυνση που θα επιβάλουν τόσο στα εισοδήματα πηγής τους όσο και στους φορολογικούς τους κατοίκους.
• Η αντίδραση της Σουηδίας φαίνεται να στερείται νομικής βάσεως, αφού η Ελλάδα δεν έχει παραβιάσει τα συμφωνηθέντα στη μεταξύ τους ΣΑΔΦ.
Μόνη αιτιολογική βάση της πρόθεσης για τερματισμό της ΣΑΔΦ γίνεται κατανοητό ότι αποτελεί η μεγάλη απήχηση που φοβάται ότι θα έχει το ελληνικό εναλλακτικό καθεστώς φορολόγησης στους Σουηδούς συνταξιούχους, οι οποίοι, εγκαταλείποντας τη χώρα μόνιμα, δεν θα φορολογούνται πλέον για το παγκόσμιο εισόδημά τους στη Σουηδία, ούτε και θα πραγματοποιούν τις ετήσιες δαπάνες τους εκεί, άρα η χώρα στην πράξη θα απολέσει έσοδα. Η πρόταση για τερματισμό συνολικά της ΣΑΔΦ θα μπορούσε επίσης να χαρακτηριστεί κάπως υπερβολική, καθώς θα μπορούσε αντ’ αυτής να προταθεί η επαναδιαπραγμάτευση συγκεκριμένων άρθρων (π.χ. που αφορούν τη φορολόγηση των συντάξεων), χωρίς να κλονιστεί η μακρόχρονη και αγαστή συνεργασία των δύο κρατών σε θέματα φορολογίας. Από την άλλη, όπως αναφέρθηκε, παρόμοια προγράμματα εναλλακτικής φορολόγησης για προσέλκυση φυσικών προσώπων που εφαρμόζονται ήδη επί σειράν ετών και σε άλλες ευρωπαϊκές μεσογειακές χώρες δεν έχουν προκαλέσει ανάλογες αντιδράσεις.
• Με αυξητική τάση κυμαίνονται οι συντελεστές φορολόγησης του εισοδήματος των νομικών προσώπων παγκοσμίως, ως αντιστάθμισμα στο δημοσιονομικό έλλειμμα των κρατών λόγω της πανδημίας. Πρώτες οι ΗΠΑ πρότειναν την αύξηση του ομοσπονδιακού φορολογικού συντελεστή τους από το έτος 2022 στο 28%, από το 21% που ισχύει σήμερα. Συνεκτιμώντας και τους φόρους που επιβάλλονται επί του εισοδήματος ανά πολιτεία, οι ΗΠΑ αναμένεται να πλησιάσουν ή και να ξεπεράσουν τη Γαλλία, που κατέχει την πρώτη θέση μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ με τον υψηλότερο φορολογικό συντελεστή της τάξης του 32,02%. Σε ανοδική πορεία κινείται και το Ηνωμένο Βασίλειο που έχει προτείνει την αύξηση του συντελεστή του από το έτος 2023 στο 25%, από το 19% που ισχύει σήμερα. Φαίνεται, επομένως, να αντιστρέφεται η καθοδική τάση που είχε υιοθετηθεί τα προηγούμενα έτη, με τα παραπάνω κράτη να επιδιώκουν την ενίσχυση των εσόδων τους λόγω της πανδημίας μέσω της επιβολής υψηλότερου εταιρικού φόρου εισοδήματος.
Πηγή: Grant Thornton
