ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Σημαντική έμφαση στην «πράσινη» και την ψηφιακή μετάβαση δίνουν τα κράτη-μέλη στα εθνικά Σχέδια Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης, που ετοιμάζονται να περάσουν «από τη φάση της προετοιμασίας στη φάση της αξιολόγησης», όπως το έθεσε κοινοτικός αξιωματούχος που ενημέρωσε τον Τύπο για τις σχετικές εξελίξεις.
Σύμφωνα με την ενημέρωση, πολλά από τα εθνικά σχέδια περιλαμβάνουν επενδύσεις που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής σε ποσοστό υψηλότερο από το 37% του συνολικού φακέλου που έχει θέσει ως κατώτατο όριο η Κομισιόν. Σε κάποιες περιπτώσεις το ποσοστό ξεπερνά το 50%, με το συνολικό ποσό που αιτούνται τα κράτη-μέλη για «πράσινες» επενδύσεις να κυμαίνεται γύρω στα 250 δισ. ευρώ. Περισσότερο από το 1/5 των πόρων αυτών θα κατευθυνθεί σε έργα εξοικονόμησης ενέργειας και ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων, ανέφεραν οι αρμόδιοι αξιωματούχοι.
Αντίστοιχα, πολλά κράτη-μέλη ξεπέρασαν το κατώτατο όριο του 20% όσον αφορά τις ψηφιακές επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις, με το συνολικό ποσό να φτάνει τα 130 δισ. ευρώ. Μία ακόμα σημαντική κατηγορία είναι αυτή της υγείας και της κοινωνικής συνοχής, που καλύπτει περίπου το 20% των πόρων που έχουν ζητηθεί στο πλαίσιο του Recovery and Resilience Facility. Ερωτηθέντες για το αν είναι εφικτό να χρηματοδοτηθεί μέσω του RRF η αύξηση μισθών των εργαζομένων στον υγειονομικό τομέα, οι αξιωματούχοι ανέφεραν ότι ο κανονισμός δεν επιτρέπει τη χρηματοδότηση επαναλαμβανόμενων δαπανών. Ωστόσο, αν το κράτος-μέλος παρουσιάσει ένα αξιόπιστο σχέδιο για τη δημοσιονομικά βιώσιμη κάλυψη των δαπανών αυτών μετά τη λήξη του RRF, θα μπορούσε να εγκριθεί κάτι τέτοιο. Οπως ξεκαθαρίστηκε στην ενημέρωση, θεωρείται ανέφικτο η διαδικασία αξιολόγησης να ολοκληρωθεί ταχύτερα από τους δύο μήνες που έχει στη διάθεσή της η Επιτροπή. Υπενθυμίζεται ότι στη συνέχεια το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει άλλον ένα μήνα για να εγκρίνει κι αυτό το κάθε εθνικό σχέδιο. Τα σχέδια πρέπει να βασίζονται στις συστάσεις του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου (country-specific recommendations). Δεν χρειάζεται να ανταποκρίνονται σε όλες, αλλά σε ένα «σημαντικό υποσύνολο» των «σχετικών» συστάσεων.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, την ερχόμενη εβδομάδα αναμένεται να κατατεθεί «μία ντουζίνα» από σχέδια (μεταξύ των οποίων την Τρίτη και το ελληνικό). Η πρώτη κατάθεση έγινε προχθές από την Πορτογαλία. Δεδομένου ότι «δίνεται προτεραιότητα στην ποιότητα αντί της ταχύτητας», επανέλαβαν ότι δεν θα προκύψει πρόβλημα αν κάποιες χώρες χάσουν τη χαλαρή προθεσμία της 30ής Απριλίου για λίγες ημέρες ή εβδομάδες. Η μόνη χώρα που, λόγω εσωτερικών πολιτικών εξελίξεων, θα καθυστερήσει αρκετά περισσότερο, είναι η Ολλανδία. Οσον αφορά την εκταμίευση, θα πρέπει να ολοκληρωθεί η κύρωση της Απόφασης Ιδιων Πόρων (ORD) από όλα τα κράτη-μέλη ώστε να μπορέσει να δανειστεί η Επιτροπή τα αναγκαία ποσά στις αγορές. Η διαδικασία κύρωσης εξακολουθεί να εκκρεμεί σε εννιά από τα 27 κράτη-μέλη. Στην ενημέρωση αφέθηκε ανοιχτό το ενδεχόμενο τα πρώτα ποσά να αντληθούν μέσα στον Ιούνιο και να υπάρχουν αρκετοί πόροι για να καλυφθεί η προχρηματοδότηση (13% των ποσών που αιτείται το καθένα) όλων των κρατών-μελών τον Ιούλιο. Δεν έχει αποφασιστεί ακόμα πώς θα γίνουν οι εκταμιεύσεις αν δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα για όλους τον Ιούλιο (και ειδικά αν θα γίνουν πρώτα εκταμιεύσεις στις χώρες που κατέθεσαν πρώτες τα σχέδιά τους).
Στη συνέχεια θα γίνονται νέες εκταμιεύσεις (έως δύο ετησίως) βάσει της επίτευξης συγκεκριμένων οροσήμων. Η Κομισιόν μπορεί να αποφασίσει τη μερική εκταμίευση αν εκκρεμεί μικρός αριθμός οροσήμων που δεν έχει επιτευχθεί. Οι αξιωματούχοι άφησαν ανοιχτό το ενδεχόμενο να υπάρξει δεύτερη εκταμίευση εντός του 2021 για χώρες που έχουν πετύχει επαρκή αριθμό οροσήμων. Αντιστρόφως, χώρες που παρεκκλίνουν ουσιωδώς από το εγκεκριμένο σχέδιο είναι πιθανό να υποστούν διαδικασίες ανάκτησης της προχρηματοδότησης.
