Τους παράγοντες που έχουν οδηγήσει σε αύξηση του πληθωρισμού σε ανεπτυγμένες αλλά και αναπτυσσόμενες οικονομίες αναλύει σε έκθεσή του ο τομέας οικονομικής ανάλυσης και έρευνας διεθνών κεφαλαιαγορών της Eurobank, επισημαίνοντας πως το βασικό ερώτημα είναι εάν οι υψηλότερες από το αναμενόμενο αυξήσεις στις τιμές θα αποδειχθούν προσωρινές ή πιο επίμονες. Παρουσιάζοντας τις πληθωριστικές πιέσεις που ασκούνται στις οικονομίες των ΗΠΑ αλλά και της Ευρωζώνης, η έκθεση αναφέρει πως βάσει των στοιχείων του Ιουνίου, στις ΗΠΑ, ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε σε υψηλό 13 ετών (5,4% ετησίως), ενώ ο δομικός πληθωρισμός (δεν υπολογίζονται οι τιμές ενέργειας και τροφίμων) αυξήθηκε στο υψηλότερο επίπεδο από τον Σεπτέμβριο του 1991 (4,5% ετησίως). Αυτό οφείλεται κυρίως στις υπηρεσίες μεταφορών και καταλυμάτων λόγω του ανοίγματος της οικονομίας (αεροπορικά εισιτήρια και καταλύματα +24,6% και +15,0%, αντίστοιχα, ετησίως τον Ιούνιο), καθώς και στην αύξηση της ζήτησης για μεταχειρισμένα οχήματα εξαιτίας της παγκόσμιας έλλειψης ημιαγωγών (+45,2% για μεταχειρισμένα αυτοκίνητα και φορτηγά σε ετήσια βάση τον Ιούνιο).
Στην Ευρωζώνη, ο κύριος δείκτης τιμών καταναλωτή ανήλθε τον Ιούλιο στο υψηλότερο επίπεδο από τον Οκτώβριο του 2018 (+2,2% ετησίως), κυρίως λόγω επιδράσεων βάσης στις τιμές ενέργειας και της αύξησης του ΦΠΑ στη Γερμανία μετά την προσωρινή μείωση του ΦΠΑ το δεύτερο εξάμηνο του 2020, ενώ ο δομικός επιβραδύνθηκε για πρώτη φορά τους τελευταίους μήνες (+0,7% ετησίως) λόγω προσωρινών παραγόντων. Η έκθεση διαπιστώνει ότι υπάρχουν συγκεκριμένες κατηγορίες αγαθών και περιουσιακών στοιχείων όπου οι πληθωριστικές πιέσεις είναι εντονότερες. Ενδεικτικά, οι τιμές των εμπορευμάτων έχουν αυξηθεί από την αρχή της πανδημίας περίπου 60%. Τα βιομηχανικά μέταλλα έχουν αυξηθεί κατά 77%, ενώ τα αγροτικά προϊόντα και τα σιτηρά κατά 67%.
Σύμφωνα με την έκθεση, οι μεγάλες αυξήσεις που παρατηρήθηκαν στον πληθωρισμό αποδίδονται κατ’ αρχάς σε παροδικούς παράγοντες, όπως τις υψηλότερες τιμές ενέργειας, σε προσωρινές ανισορροπίες μεταξύ προσφοράς και ζήτησης κατά το άνοιγμα των οικονομιών έπειτα από τα παρατεταμένα lockdowns, στην πραγματοποίηση δαπανών που αναβλήθηκαν εν μέσω των lockdowns και στις ανοδικές επιδράσεις της βάσης σύγκρισης που συνδέονται με την προηγούμενη πτώση των τιμών. Ωστόσο σημειώνει πως οι αιτίες του πληθωρισμού σχετίζονται με τα πρωτοφανή μέτρα στήριξης για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας COVID-19 (συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των επιτοκίων και της ποσοτικής χαλάρωσης), τις καθυστερήσεις στην παραγωγή από τη διατάραξη της εφοδιαστικής αλυσίδας και τα δημοσιονομικά μέτρα τόνωσης της ζήτησης.
Σύμφωνα με την έκθεση, το κύριο ερώτημα που απασχολεί τους υπευθύνους χάραξης νομισματικής πολιτικής είναι εάν αυτές οι υψηλότερες από τις αναμενόμενες αυξήσεις του πληθωρισμού θα αποδειχθούν προσωρινές ή πιο επίμονες. Ολοι οι παραπάνω παράγοντες που ενδεχομένως επιδρούν στην αύξηση των πληθωριστικών πιέσεων έχουν διαφορετικό χρόνο εκδήλωσης. Οι διαταραχές της προσφοράς πιθανότατα θα χρειαστούν λίγο περισσότερο χρόνο για να αντιμετωπιστούν έως ότου αυξηθεί η παραγωγή προκειμένου να καλυφθεί η αυξημένη ζήτηση από το άνοιγμα της οικονομίας. Σύμφωνα με την έκθεση, η νομισματική χαλαρότητα, θεωρητικά, είναι ένας παράγοντας που μπορεί να αντιστραφεί πιο γρήγορα, καθώς οι κεντρικοί τραπεζίτες μπορούν να μειώσουν την προσφορά χρήματος άμα τη εμφανίσει προειδοποιητικών σημαδιών υπερθέρμανσης και πιέσεων στις βασικές τιμές και στους μισθούς.
Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι στις ανεπτυγμένες οικονομίες και ιδίως στην Ευρωζώνη «βρισκόμαστε μακριά από την απόσυρση των διευκολυντικών μέτρων νομισματικής πολιτικής», ενώ τονίζει πως «κλειδί» για τη διάρκεια των πληθωριστικών πιέσεων είναι η αγορά εργασίας.
