H γενναία αύξηση του κόστους κατασκευής προβληματίζει τους κατασκευαστές για το αν θα πρέπει να αναβάλουν για λίγο διάστημα την ανέγερση της οικοδομής, προκειμένου να εκτονωθεί η θύελλα ανατιμήσεων.
Οι δεκάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες ακινήτων που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα «Εξοικονομώ» αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες τιμές από αυτές που προβλέπει το πρόγραμμα, καθώς οι όροι «κλείδωσαν» σε περίοδο που δεν υπήρχε καν η υποψία για διεθνή ενεργειακή κρίση και «ράλι» στις τιμές των μετάλλων.
Φόβοι διατυπώνονται και για αύξηση στα παραβατικά φαινόμενα στον χώρο των καυσίμων, καθώς πλέον το «κίνητρο» είναι ιδιαίτερα ισχυρό είτε για ελλιπείς παραδόσεις ποσοτήτων όσον αφορά το πετρέλαιο θέρμανσης είτε για πώληση του υγραερίου θέρμανσης –το οποίο έχει πολύ χαμηλότερο φόρο– ως κίνησης.
Οι φόβοι για το περιβάλλον
Στην «εξίσωση» της ανησυχίας που προκαλεί στην αγορά το ράλι τιμών ειδικά στην ενέργεια, προστίθεται και ο περιβαλλοντικός παράγοντας. Με την τιμή του φυσικού αερίου να διπλασιάζεται σε σχέση με πέρυσι, το πετρέλαιο θέρμανσης να ξεκινάει ακριβότερο κατά 45% σε σχέση με πέρυσι και το ηλεκτρικό ρεύμα να πωλείται ακόμη και προς 20 λεπτά η κιλοβατώρα για τις μεγάλες καταναλώσεις που μένουν εκτός επιδότησης (σ.σ. άνω των 600 κιλοβατωρών ανά μήνα ή 2.400 κιλοβατώρες στο τετράμηνο), είναι ορατός ο κίνδυνος να αυξηθεί κατακόρυφα η καύση ξύλου. Η αύξηση του κόστους θέρμανσης κατά τη χειμερινή σεζόν αλλά και της δαπάνης για τις μετακινήσεις, είναι οι προφανείς συνέπειες από τις τεράστιες ανατιμήσεις σε πετρέλαιο, ηλεκτρικό ρεύμα και φυσικό αέριο. Η μετακύλιση του αυξημένου μεταφορικού κόστους και σε άλλα προϊόντα επίσης αναμένεται να αποτυπωθεί πιο έντονα το επόμενο διάστημα. Ωστόσο, η ενεργειακή κρίση προκαλεί ήδη και «παράπλευρες» συνέπειες.
Ακριβότερη οικοδομή
Η αύξηση στο κόστος κατασκευής οικοδομής προκαλείται και από τη συνεχή ανατίμηση του πετρελαίου αλλά και από το ράλι στις τιμές των μετάλλων.
Το αλουμίνιο, για παράδειγμα, κινείται σε επίπεδα τιμών που δεν έχουν καταγραφεί τα τελευταία 15 χρόνια καθώς μόνο τους τελευταίους 6 μήνες, η αύξηση φτάνει στο 35%. Το κόστος κατασκευής οικοδομής επηρεάζεται και από την αύξηση του πετρελαίου, το οποίο με τη σειρά του επηρεάζει το μεταφορικό κόστος. Το μέσο κόστος ανέγερσης ανά τετραγωνικό μέτρο ανέρχεται πλέον ακόμη και στα 1.300 ευρώ. Ο πληθωρισμός «χτυπά» το κόστος κατασκευής (σ.σ. τον Αύγουστο έτρεχε με διπλάσιο ρυθμό σε σχέση με τον γενικό δείκτη τιμών καταναλωτή) σε μια περίοδο που ανακάμπτει το ενδιαφέρον και για την ανέγερση νέων οικοδομών αλλά και για την απόκτηση ακινήτων.
Οι υπερβάσεις
Για το πρόγραμμα «Εξοικονομώ» το ράλι τιμών γεννά διπλό προβληματισμό. Κατ’ αρχήν για τις δεκάδες χιλιάδες περιπτώσεις ιδιοκτητών που έχουν ήδη εντάξει τα ακίνητά τους στο πρόγραμμα «τρέχει» η περίοδος υλοποίησης των παρεμβάσεων. Κάθε ιδιοκτήτης έχει λάβει χρονικό περιθώριο ενός έτους για να ολοκληρώσει τις παρεμβάσεις που έχουν ενσωματωθεί στον φάκελό του προκειμένου να εκταμιευθεί η επιδότηση. Ωστόσο, οι προϋπολογισμοί αυτών των παρεμβάσεων έχουν «κλειδώσει» εδώ και μήνες (ουσιαστικά πριν ξεσπάσει το κύμα ανατιμήσεων) με αποτέλεσμα σε αρκετές περιπτώσεις, οι «κλειδωμένες» τιμές να είναι πλέον χαμηλότερες σε σχέση με τις τρέχουσες.
Εκεί λοιπόν εγείρεται το ερώτημα, ποιος θα καλύψει τη διαφορά. Οι ιδιοκτήτες έχουν συνάψει συμφωνίες με τους προμηθευτές να καταβάλλουν μόνο το ποσοστό που τους αναλογεί, καθώς οι προμηθευτές είναι αυτοί που εισπράττουν τις επιδοτήσεις απευθείας από το Δημόσιο. Οι συζητήσεις για το πώς θα καλυφθούν οι διαφορές στις περιπτώσεις που υπάρχουν υπερβάσεις του προϋπολογισμού έχουν ήδη ξεκινήσει. Η δεύτερη παράμετρος αφορά τη νέα φάση του προγράμματος που θα εξαγγελθεί το αμέσως επόμενο διάστημα. Το ερώτημα στο οποίο θα κληθεί να απαντήσει το αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος έχει να κάνει με το κατά πόσον θα αλλάξει τα ανώτατα πλαφόν των παρεμβάσεων ή αν θα κρατήσει τις τιμές στα ίδια επίπεδα, εκτιμώντας ότι το φαινόμενο των ανατιμήσεων θα είναι παροδικό.
Παραβατικά φαινόμενα
Οι γνωρίζοντες τον τρόπο λειτουργίας της αγοράς πετρελαιοειδών και καυσίμων προειδοποιούν για τον κίνδυνο να πολλαπλασιαστούν φέτος τα παραβατικά φαινόμενα.
Δύο τα χαρακτηριστικά παραδείγματα: ο συνήθης φόβος των ιδιοκτητών ή των διαχειριστών πολυκατοικίας είναι να μην παραλάβουν τις ποσότητες που έχουν πληρώσει. Φέτος, ο κίνδυνος γίνεται ακόμη μεγαλύτερος, καθώς με την εκτόξευση της διεθνούς τιμής οι έμποροι είναι αναγκασμένοι να περιορίσουν το περιθώριο κέρδους προκειμένου να διατηρήσουν μερίδιο αγοράς. Ετσι, με το «νόμιμο» κέρδος ψαλιδισμένο, διευρύνεται το κίνητρο για το παράνομο κέρδος μέσα από την παράδοση μικρότερων ποσοτήτων.
Οσον αφορά το υγραέριο κίνησης, ο φόβος επικεντρώνεται στο να πολλαπλασιαστούν τα φαινόμενα χρήσης υγραερίου θέρμανσης ως κίνησης. Ποιος ο λόγος; Η τιμή διυλιστηρίου του υγραερίου κίνησης διαμορφώνεται στα 1.267 ευρώ ο μετρικός τόνος (προ ΦΠΑ) τη στιγμή που το υγραέριο θέρμανσης πωλείται προς 892 ευρώ ο μετρικός τόνος. Να σημειωθεί ότι η τιμή του υγραερίου κίνησης έχει επίσης αυξηθεί πάρα πολύ, με την τιμή στην αντλία να ξεπερνάει πλέον τα 93-94 λεπτά ανά λίτρο.
