Μια σημαντική απόφαση για το μέλλον τους καλούνται να λάβουν κάθε τέλος Ιανουαρίου εκατοντάδες χιλιάδες ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι και αγρότες, καθώς πλέον, επιλέγοντας ασφαλιστική κατηγορία, καθίστανται αποκλειστικά υπεύθυνοι για το ύψος της μελλοντικής τους σύνταξης. Ετσι και φέτος, έως τις 31 Ιανουαρίου, περίπου 1,4 εκατ. μη μισθωτοί έχουν τη δυνατότητα επιλογής, που μπορεί, αν για παράδειγμα επιλέξουν την πρώτη ασφαλιστική κατηγορία των 220 ευρώ τον μήνα, και έχουν και σχετικά λίγα χρόνια ασφάλισης, να βρεθούν αντιμέτωποι με σύνταξη που δεν θα ξεπερνάει τα 440 ευρώ… Οπως επισημαίνουν οι ειδικοί στην «Κ», για να λάβει κάποιος ασφαλισμένος μια «αξιοπρεπή» σύνταξη, θα πρέπει αφενός να παραμείνει στην ασφάλιση για τουλάχιστον 30 έτη, αφετέρου αρκετά από αυτά τα χρόνια θα πρέπει να καταβάλλει εισφορές μεταξύ 3ης και 6ης ασφαλιστικής κατηγορίας.
Η ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα του ΕΦΚΑ θα παραμείνει ανοικτή έως τις 31 Ιανουαρίου, λειτουργεί στον διαδικτυακό τόπο του e-ΕΦΚΑ (www.efka.gov.gr) και μέσω αυτής οι μη μισθωτοί μπορούν να επιλέξουν ελεύθερα την ασφαλιστική κατηγορία στην οποία επιθυμούν να καταταχθούν για το νέο έτος. Ασφαλισμένοι που δεν θα υποβάλουν αίτηση – δήλωση επιλογής-μεταβολής ασφαλιστικής κατηγορίας, θα παραμείνουν για το έτος 2022 στην κατηγορία που είχαν καταταχθεί το προηγούμενο έτος.
Πίνακας εισφορών
Η επιλογή ασφαλιστικής κατηγορίας δηλώνεται για τους κλάδους κύριας και επικουρικής ασφάλισης και εφάπαξ παροχής σε ενιαία αίτηση και ισχύει για όλο το έτος. Προσοχή όμως, γιατί στη συγκεκριμένη δήλωση για το έτος 2022 δεν θα περιλαμβάνεται η δήλωση παράλληλης έμμισθης απασχόλησης, καθώς η συγκεκριμένη δυνατότητα παρέχεται από ξεχωριστή ηλεκτρονική υπηρεσία.
Η «Κ», με τη βοήθεια του δικηγόρου Δημήτρη Μπούρλου που ειδικεύεται στα θέματα της κοινωνικής ασφάλισης, παρουσιάζει σήμερα τα «κλειδιά» που με τη βοήθειά τους οι μη μισθωτοί θα ξεκλειδώσουν την πόρτα που οδηγεί σε υψηλότερη σύνταξη, με δεδομένη πάντα τη δύσκολη οικονομική συγκυρία που διανύουμε. Σύμφωνα λοιπόν με τον κ. Μπούρλο, το πρώτο «κλειδί» που οδηγεί σε μια αξιοπρεπή μελλοντική σύνταξη είναι η επιλογή της 3ης ασφαλιστικής κατηγορίας, των 312 ευρώ συνολικά, εάν πρόκειται για ασφαλισμένους που καλύπτονται και για επικούρηση και εφάπαξ. Εάν ο ασφαλισμένος καλύπτεται μόνο για κύρια σύνταξη, τότε η μηνιαία εισφορά είναι της τάξης των 236 ευρώ. Η ασφαλιστική αυτή κατηγορία είναι κοντά στις εισφορές που είχαν καταβάλει τα προηγούμενα χρόνια ασφάλισης οι ελεύθεροι επαγγελματίες, με βάση τις ασφαλιστικές κλάσεις του ΟΑΕΕ. Συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι οι περισσότεροι επαγγελματίες μεταξύ 2002-2019 (που ίσχυε το παλαιό σύστημα) έχουν κατά μέσο όρο καταβάλλει εισφορές ανά μήνα, της τάξης των 240 ευρώ, που οδηγούν σε συντάξιμες αποδοχές κοντά στα 1.200 ευρώ. Εκτιμάται δε ότι έχουν ήδη ασφαλιστικό βίο μεταξύ 20 και 30 έτη και τους απομένουν τουλάχιστον 5 με 20 έτη προκειμένου να συνταξιοδοτηθούν. Εάν λοιπόν ενταχθούν στην 3η ασφαλιστική κατηγορία διατηρούν τις συντάξιμες αποδοχές τους στο ύψος των παλαιών και δεν εγγράφουν απώλειες στη μελλοντική τους σύνταξη. Εάν πάλι επιθυμούν να την αυξήσουν, τότε, σύμφωνα με τον ειδικό, θα πρέπει να επιλέξουν μεγαλύτερη κατηγορία από τις 3 που απομένουν.
Σημαντική είναι η επιλογή της 3ης ασφαλιστικής κατηγορίας των 312 ευρώ συνολικά, για επικούρηση και εφάπαξ.
Για παράδειγμα, ένας ελεύθερος επαγγελματίας με τουλάχιστον 20 έτη ασφάλισης που επιθυμεί να συνταξιοδοτηθεί σε 10 έτη (με 30ετία), μπορεί να κερδίσει στη μελλοντική του σύνταξη έως και 64 ευρώ τον μήνα, επιλέγοντας την 3η ασφαλιστική κατηγορία αντί της 2ης. Εάν πληρώσει για την επιπλέον 10ετία εισφορές που αντιστοιχούν στην 4η κατηγορία, θα κερδίσει 93 ευρώ τον μήνα, ενώ η υψηλότερη 6η κατηγορία εισφορών για 10 χρόνια φέρνει σύνταξη αυξημένη κατά περίπου 190 ευρώ (πάντα σε σύγκριση με τη 2η κατηγορία).
Οσο αυξάνονται τα έτη ασφάλισης τόσο μεγαλώνει το όφελος. Ετσι, ασφαλισμένος με ήδη 30 έτη ασφάλισης, εφόσον συνταξιοδοτηθεί σε 5 έτη, επιλέγοντας την 3η και όχι τη 2η κατηγορία, θα έχει όφελος στη σύνταξη επιπλέον 22 ευρώ τον μήνα. Εάν επιλέξει την 4η κατηγορία θα κερδίσει 28 ευρώ κι αν επιλέξει την 6η, 136 ευρώ τον μήνα. Εάν όμως ο ίδιος επιλέξει να μη φύγει από την επιχείρησή του στα 35 έτη, αλλά στα 40, τότε το κέρδος στη σύνταξη θα είναι ακόμη μεγαλύτερο. Συγκεκριμένα, το κέρδος του θα είναι 122 ευρώ τον μήνα επιπλέον αν ασφαλιστεί στην 3η κλίμακα αντί της 2ης. Η αύξηση της σύνταξης είναι θεαματική, στην περίπτωση που παραμείνει για τα επόμενα 10 έτη στην 6η κατηγορία αντί της δεύτερης, αφού θα λάβει επιπλέον 365 ευρώ τον μήνα.
Πρέπει να επισημανθεί, επίσης, ότι η επιλογή ασφαλιστικής κατηγορίας προσδιορίζει και το ύψος του κόστους εξαγοράς πλασματικών ετών. Κι αυτό γιατί η εξαγορά γίνεται με βάση την ασφαλιστική κατηγορία που καταβάλλει ο ασφαλισμένος εισφορές, όταν υποβάλει την αίτηση εξαγοράς. Για την επικουρική ασφάλιση των ελευθέρων επαγγελματιών υπάρχουν τρεις κατηγορίες, που έχουν μικρές διαφορές μεταξύ τους, επομένως λίγο διαφοροποιείται το ύψος της σύνταξης από την επιλογή που θα κάνει ο ασφαλισμένος.
Τρεις κατηγορίες έχει, τέλος, ο ασφαλισμένος για να επιλέξει για το εφάπαξ, με επίσης μικρές διαφορές μεταξύ τους. Πρέπει βέβαια να υπενθυμίσουμε ότι στο εφάπαξ ο ασφαλισμένος λαμβάνει άτοκα τις εισφορές που καταβάλλει, κατ’ επέκταση δεν υπάρχει λόγος επιλογής «υψηλής κατηγορίας».
