Ο πληθωρισμός, ο οποίος έχει εκτιναχθεί σε επίπεδα ρεκόρ του 5% τον Δεκέμβριο για την Ευρωζώνη, σημαίνει ότι οι πιέσεις στις τιμές θα βρεθούν στην κορυφή της ημερήσιας διάταξης για τους αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στην επικείμενη συνεδρίασή τους μεθαύριο Πέμπτη. Πάντως, δεν αναμένεται άμεση ανάληψη δράσεως, αφότου η ΕΚΤ ανακοίνωσε τον Δεκέμβριο τα σχέδιά της για την αναδίπλωση του προγράμματος επείγουσας ανάγκης για την αγορά τίτλων λόγω πανδημίας έως την εκπνοή του Μαρτίου. Παρά ταύτα, δεδομένης και της πιο σκληρής στάσης από μέρους της Ομοσπονδιακής Τραπέζης των ΗΠΑ και των επίμονων πληθωριστικών πιέσεων, οι διεθνείς κεφαλαιαγορές επιδιώκουν να έχουν μια αίσθηση εάν η ΕΚΤ τείνει προς το να υιοθετήσει λιγότερο μετριοπαθή στάση. Εκτιμάται πάντως ότι ο πληθωρισμός, ο οποίος μεταφράζεται σε μεγάλο άχθος για ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και νοικοκυριά, θα εξασθενήσει κάτω από τον στόχο της ΕΚΤ το τέταρτο τρίμηνο. Στελέχη της τραπέζης αποδίδουν σε μεγάλο βαθμό την άνοδο του πληθωρισμού στην ακριβή ενέργεια και στα προβλήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας, ενώ εκτιμούν πως θα υπάρξει επιστροφή στην κανονικότητα με πληθωρισμό περίπου 2% το 2023 και το 2024. Ενόψει της συνεδρίασης της Πέμπτης, το Reuters θέτει ορισμένα από τα μείζονα ερωτήματα για το τι μέλλει γενέσθαι.
1. Η ΕΚΤ προτίθεται να αλλάξει την επιχειρηματολογία της για τον πληθωρισμό;
Πιθανώς. Η ΕΚΤ αλλάζει ήδη σιγά σιγά τον τρόπο που εκφράζεται και επικοινωνεί, και δεν αποκλείεται να εξακολουθήσει να το κάνει. Ο πρώτος τη τάξει οικονομολόγος της, Φίλιπ Λέιν, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι η ΕΚΤ θα ακολουθήσει πιο αυστηρή πολιτική εάν ο πληθωρισμός παραμείνει άνω του στόχου του 2%. Ωστόσο, ένα τέτοιο σενάριο φαίνεται λιγότερο πιθανό προς το παρόν. Συν τοις άλλοις, ορισμένοι εκ των αξιωματούχων θεωρούν υπερβολικά αισιόδοξη την εκτίμηση πως ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει το τέταρτο τρίμηνο. Τα στοιχεία του Ιανουαρίου θα δημοσιευθούν μία ημέρα πριν από τη συνεδρίαση της ΕΚΤ και ενδέχεται να εξοπλίσουν τα «γεράκια» με καινούργια επιχειρήματα, τα οποία θα χρησιμοποιήσουν για να την πιέσουν να αλλάξει τόνο. Αλλωστε, κατέστη σαφές από τα πρακτικά της προηγούμενης συνεδρίασης του Δεκεμβρίου πως υπήρξαν διχογνωμίες σχετικά με τον πληθωρισμό και τον χειρισμό του.
2. Θα μπορούσε μια πιο σκληρή στάση της Fed να αναγκάσει την ΕΚΤ να επισπεύσει την κινητοποίησή της;
Δεν θεωρείται πιθανό. Ας μη λησμονούμε πως η Κριστίν Λαγκάρντ εκτιμά ότι η ΕΚΤ δεν χρειάζεται να ενεργεί τόσο τολμηρά όσο η Fed, λόγω διαφορετικών οικονομικών συνθηκών. Η αγορά εργασίας είναι πολύ περισσότερο ανελαστική στις Ηνωμένες Πολιτείες, παραδείγματος χάριν. Κατά την Κάθριν Νάις της PGIM, «η Ευρωζώνη δεν είναι ΗΠΑ και δεν διαπιστώνουμε ενδείξεις υπερθέρμανσης εντός της». Και προσέθεσε: «Αλλά αυτός δεν είναι ένας τυπικός κύκλος, επομένως πρέπει να υπάρχει μια κάποια ταπεινότητα και η ΕΚΤ πρέπει να αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο η ανάκαμψη να αποβεί δυναμικότερη της εκτιμήσεώς της». Ενα κύμα αυξήσεων στα επιτόκια των Ηνωμένων Πολιτειών θα μπορούσε να κάνει περίπλοκη τη ζωή για την ΕΚΤ, ιδίως εάν η Fed αποφασίσει να ολοκληρώσει τον κύκλο σκλήρυνσης γρηγορότερα από όσο στο παρελθόν, αφήνοντας στην ΕΚΤ μικρότερα χρονικά περιθώρια δράσης.
3. Τι πιστεύει η ΕΚΤ για τις αυξήσεις επιτοκίων;
Η κεντρική τράπεζα εκτιμά ότι η αποκλιμάκωση των τιμών θα γίνει σταδιακά στη διάρκεια του 2023 και του 2024.
Η Κριστίν Λαγκάρντ μπορεί να διαψεύσει όσους στοιχηματίζουν στην αύξηση των επιτοκίων, τα οποία δεν είναι συγχρονισμένα με την υπερβολικά χαλαρή στάση της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ. Τα υψηλότερα επιτόκια δανεισμού στις αγορές θα μπορούσαν να αποδειχθούν προβληματικά εάν οδηγήσουν σε πιο αυστηρούς όρους χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις. Οι αγορές προβλέπουν αύξηση του βασικού επιτοκίου της ΕΚΤ κατά 10 μονάδες βάσης φέτος τον Οκτώβριο.
Η Deutsche Bank υπολογίζει ότι η ΕΚΤ θα ξεκινήσει με μια επιθετική αύξηση κατά 25 μονάδες βάσης τον Δεκέμβριο. Εντούτοις, η ΕΚΤ ουσιαστικά απέκλεισε το ενδεχόμενο να αυξήσει τα επιτόκιά της φέτος. Στόχος της είναι να μειώσει σταδιακά τον ρυθμό αγοράς περιουσιακών στοιχείων, αν και προς το παρόν δεν σκέφτεται να διακόψει εντελώς τη δραστηριότητα αυτή. Συν τοις άλλοις, δεν πρόκειται να προβεί σε αύξηση του κόστους δανεισμού προτού ολοκληρώσει την αγορά ομολόγων.
4. Πότε αναμένει η ΕΚΤ να εμφανιστούν δευτερογενείς επιπτώσεις από τον πληθωρισμό;
Δεδομένου ότι ο πληθωρισμός βρίσκεται σε υψηλότερα επίπεδα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το προβλεπόμενο, ενώ οι τιμές του πετρελαίου ακολουθούν την ανιούσα, οι αξιωματούχοι εστιάζουν στην πιθανότητα η κατάσταση αυτή να φέρει τους εργαζομένους σε θέση να ζητήσουν υψηλότερες αυξήσεις. Αυξήσεις, οι οποίες με τη σειρά τους συντείνουν στον πληθωρισμό των τιμών.
Επισημαίνουν βέβαια πως οι μισθοί δεν έχουν σημαντική αντίδραση ως προς τον πληθωρισμό. Η γερμανική κυβέρνηση θεωρεί ότι η οικονομική ανάκαμψη και η διόγκωση του πληθωρισμού πιθανώς να επιφέρουν «μια κάπως μεγαλύτερη αύξηση μισθών» φέτος. «Η περίπτωση να υπάρξουν υψηλότεροι μισθοί είναι εξαιρετικά πιθανή, ενόσω διαπιστώνουμε ανελαστική αγορά εργασίας σε χώρες όπως η Γερμανία και η Ολλανδία. Το ερώτημα έγκειται στο εάν θα είναι εφάπαξ», επισήμανε ο Πίετ Χάινες Κρίστιανσεν, διευθυντής στρατηγικής της Danske Bank. «Οι μισθοί είναι το κομμάτι που λείπει από το παζλ, και αν εντοπίσουμε πληθωριστικές πιέσεις και εκεί, τότε θα έχουμε και αύξηση επιτοκίων. Και αυτό μπορεί να έρθει από την άνοιξη του επόμενου έτους», είπε.
5. Πώς επηρεάζει τη μακροοικονομική εικόνα η μεταβαλλόμενη ανταπόκριση στην πανδημία;
Η παραλλαγή «Ομικρον» του κορωνοϊού έχει επιβαρύνει την οικονομία. Ωστόσο, δεδομένου ότι στην πλειονότητά τους οι χώρες αποφεύγουν τον πλήρη εγκλεισμό, τα μέχρι τώρα στοιχεία φανερώνουν πως η οικονομική δραστηριότητα διατηρείται σε σχετικά καλή κατάσταση. Ο πρώτος τη τάξει οικονομολόγος της ΕΚΤ, Φίλιπ Λέιν, υπογραμμίζει ότι ο αντίκτυπος της «Ομικρον» θα αποτιμηθεί μέσα σε εβδομάδες και όχι σε μήνες. Οσοι παρακολουθούν την ΕΚΤ γνωρίζουν πως, όσο υπάρχουν ενδείξεις ότι ο βηματισμός της οικονομίας επιταχύνεται, τόσο θα μπορούσε να αυξηθεί και η πίεση για απόσυρση των μέτρων στήριξης. Η γενικότερη αβεβαιότητα, τέλος, σκιάζει τις οικονομικές προοπτικές και δύο παράγοντες που τη γεννούν είναι το ακριβό πετρέλαιο και η επιβράδυνση της Κίνας.
