Εργαλείο άσκησης οικονομικής πολιτικής αποκτάει η κυβέρνηση με τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και μάλιστα σε επίπεδα μεγαλύτερα από αυτά που είχαν προϋπολογιστεί. Η ταχύτερη του αναμενομένου μείωση της ανεργίας με την πτώση του δείκτη κάτω από το 13% για πρώτη φορά μετά το 2010, η εκτίναξη των εσόδων των επιχειρήσεων πάνω από τα επίπεδα του 2019, αλλά και η αναμενόμενη γενναία αύξηση των δηλωθέντων εισοδημάτων των φυσικών προσώπων ακόμη και πάνω από τα 80 δισ. ευρώ για το 2021, για μια σειρά από λόγους (αύξηση απασχόλησης, τόνωση ηλεκτρονικών συναλλαγών, δημιουργία συνθηκών αύξησης μισθών), αναμένεται να τονώσουν αισθητά τα φορολογικά έσοδα της χώρας και ταυτόχρονα να περιορίσουν –τουλάχιστον συγκριτικά με το 2021 και το 2020– τις δαπάνες για τα διάφορα κοινωνικά επιδόματα. Στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, ουσιαστικά οδηγεί ακόμη και η αύξηση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων, καθώς η αποτίμηση της ακίνητης περιουσίας των ιδιοκτητών από την 1.1.2022 αποτιμάται πλέον στα 850 δισ. ευρώ. Αυτή ακριβώς η νέα αποτίμηση της περιουσίας είναι που επιτρέπει και τη χρηματοδότηση της μείωσης των συντελεστών υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ, χωρίς πρακτικά να προκύψει πολύ μεγάλο δημοσιονομικό κόστος (σ.σ. η τελική επιβάρυνση του προϋπολογισμού από τον νέο αυξημένο ΕΝΦΙΑ ενδέχεται τελικά να είναι και μικρότερη των 200 εκατ. ευρώ, καθώς αναμένεται σημαντική αύξηση της εισπραξιμότητας του φόρου). Η διεύρυνση της φορολογικής βάσης συμπίπτει χρονικά και με την αύξηση του πληθωρισμού, που επίσης μπορεί να λειτουργήσει ως παράγοντας αύξησης των φορολογικών εσόδων. Από τη μια αναμένεται αύξηση των έμμεσων φόρων πάνω από τα προϋπολογισθέντα επίπεδα λόγω του ΦΠΑ που θα επιβάλλεται με τον ίδιο συντελεστή σε χαμηλότερες τιμές. Και από την άλλη, οι όποιες αναπροσαρμογές γίνουν φέτος στους μισθούς ως γραμμή άμυνας στην ακρίβεια –το κύμα αναπροσαρμογών μισθών στον ιδιωτικό τομέα αναμένεται μετά τον Μάιο οπότε και θα ανακοινωθεί η νέα αύξηση του κατώτατου– θα οδηγήσουν μεταξύ άλλων και σε περαιτέρω αύξηση των φορολογικών εσόδων, δεδομένου ότι το οικονομικό επιτελείο δεν εξετάζει «τιμαριθμοποίηση» των φορολογικών κλιμακίων. Δηλαδή, πρακτικά, η αύξηση των ονομαστικών αποδοχών θα οδηγήσει και σε αύξηση της παρακράτησης φόρου εισοδήματος για τους μισθωτούς ή της προκαταβολής φόρου για τους αυτοαπασχολούμενους.
Τι αναμένεται να γίνει πρακτικά μέσα στη χρονιά; Να αυξηθούν τα φορολογικά έσοδα αλλά και οι εισπράξεις από ασφαλιστικές εισφορές πάνω από τα προϋπολογισθέντα επίπεδα. Ηδη, από το πρώτο δίμηνο της χρονιάς στο οικονομικό επιτελείο περιμένουν ότι θα καταγραφεί υπέρβαση της τάξεως των 200 εκατ. ευρώ, ανεξάρτητα από το αν μέχρι στιγμής η ρητορική δημοσίως αναφέρει ότι «λεφτά για πρόσθετα μέτρα στήριξης δεν υπάρχουν». Τα ίδια τα κυβερνητικά στελέχη αναφέρουν ότι το θέμα για τις νέες παροχές θα συζητηθεί εκ νέου τον Μάρτιο, όταν θα έχει διαφανεί η πορεία των εσόδων και στο τέλος Φεβρουαρίου, έναν δύσκολο μήνα δεδομένου ότι εκπνέουν ταυτόχρονα οι προθεσμίες για πληρωμή ΦΠΑ, φόρου εισοδήματος, ΕΝΦΙΑ και τελών κυκλοφορίας. Αν το κύμα ακρίβειας και άλλοι εξωγενείς παράγοντες δεν ανακόψουν την αναπτυξιακή τροχιά στην οποία έχει μπει η ελληνική οικονομία, εκτιμάται ότι η αύξηση των φορολογικών εσόδων πάνω από τις προβλέψεις θα συνεχιστεί. Είναι δε πιθανό στο μεσοπρόθεσμο σχέδιο δημοσιονομικής στρατηγικής που θα κατατεθεί τον Απρίλιο δημοσιεύοντας στόχους για όλη την περίοδο από το 2022 μέχρι και το 2026, να εμφανιστούν αναθεωρημένες προς τα πάνω προβλέψεις όσον αφορά τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού. Αυτά, θα επιτρέψουν και την πρόσθετη στήριξη των νοικοκυριών για να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες του πληθωρισμού ακριβώς διότι αυτό που κρίνεται ότι πρέπει να διαφυλαχθεί σε αυτή τη φάση είναι η αύξηση του ΑΕΠ. Αυτή άλλωστε έχει φέρει μέχρι τώρα:
1. Τη μεγάλη αύξηση των εσόδων των επιχειρήσεων που έκλεισαν το 2021 πάνω από τα 330 δισ. ευρώ, ξεπερνώντας και τα επίπεδα του 2019. Αυτό θα αποτυπωθεί στις φετινές δηλώσεις φορολογίας των νομικών προσώπων ανεβάζοντας τα φορολογικά έσοδα ενδεχομένως και σε υψηλότερα επίπεδα, παρά τη μείωση του φορολογικού συντελεστή από φέτος από το 24% στο 22%.
2. Τη μείωση της ανεργίας κάτω από το 13%, κάτι που μεταφράζεται σε αριθμό ανέργων μικρότερο των 600.000 και αριθμό απασχολουμένων μεγαλύτερο των τεσσάρων εκατομμυρίων. Μόλις την Παρασκευή, η ΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωσε νέο ρεκόρ ιδρύσεων επιχειρήσεων (σ.σ. ατομικών, προσωπικών εταιρειών και νομικών προσώπων) με περισσότερες από 100.000 νέες εγγραφές στα μητρώα. Αυτό σημαίνει περισσότερη «πελατεία» για την εφορία και αυξημένες εισπράξεις από ΦΠΑ.
3. Τη διατήρηση της συναλλακτικής δραστηριότητας σε επίπεδα ενδεχομένως και υψηλότερα συγκριτικά με το 2019, παρά την αύξηση των τιμών.
Η δέσμευση του οικονομικού επιτελείου για φέτος είναι το πρωτογενές έλλειμμα να μην ξεπεράσει το 2,6% του ΑΕΠ. Οτιδήποτε καλύτερο προκύψει θα επιτρέψει πρόσθετες παρεμβάσεις. Ειδικά δε αν συμφωνηθεί με την Ευρώπη και ένας «λογικός» στόχος για το 2023 (σ.σ. οι εκτιμήσεις τοποθετούν το πρωτογενές πλεόνασμα της επόμενης χρονιάς στην περιοχή του 0,5-1,5% του ΑΕΠ) τότε θα ανοίξει ο δρόμος για την υλοποίηση σειράς εξαγγελιών που έχουν ήδη γίνει, όπως για παράδειγμα η πλήρης κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης για όλους αλλά και η μονιμοποίηση της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών, μέτρο που επίσης εκτιμάται ότι έχει συμβάλει στην ταχύτερη του αναμενόμενου μείωση της ανεργίας.
