Πολλοί αναρωτιούνται εάν υφίσταται το διεθνές φορολογικό δίκαιο και εάν ναι, είναι πράγματι τόσο συμπαγές και καθολικό ή απλώς πρόκειται για το σύνολο των νομοθεσιών των επιμέρους φορολογικών δικαιοδοσιών; Αν και πολλοί θεωρητικοί φαίνονται να συντάσσονται με τη δεύτερη άποψη, η επιχειρηματική πρακτική και η αντιμετώπιση των αρμόδιων φορέων φαίνεται να είναι διαφορετική.
Στη βάση της αντιμετώπισης του φορολογικού δικαίου ως ενός διεθνούς συστήματος κανόνων, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και η Ευρωπαϊκή Ενωση (Ε.Ε.) έχουν αποπειραθεί πολλάκις να αναλάβουν σχετικές πρωτοβουλίες, ώστε να μειωθούν οι περιπτώσεις φοροδιαφυγής και επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού, αλλά και να καλλιεργηθεί μια σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ φορολογικών αρχών και φορολογουμένων.
Στο επίκεντρο αυτών των πρωτοβουλιών βρίσκονται οι ενδοομιλικές συναλλαγές, στις οποίες φαίνεται να εστιάζουν ιδιαίτερα οι φορολογικοί έλεγχοι των τελευταίων ετών (σε παγκόσμιο αλλά και τοπικό επίπεδο), προκαλώντας σε αρκετές περιπτώσεις διενέξεις και δικαστικές διαμάχες.
Μια νέα και φιλόδοξη πρωτοβουλία της Ε.Ε. αφορά το πιλοτικό πρόγραμμα «European Trust and Cooperation Approach (ETACA)», το οποίο αποπειράται να εμβαθύνει τον προληπτικό και εθελοντικό διάλογο μεταξύ φορολογικών αρχών και φορολογουμένων με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας αλλά και τον περιορισμό των δικαστικών (και μη) αντιπαραθέσεων μεταξύ τους αναφορικά με τις ενδοομιλικές συναλλαγές.
Δικαιούχοι του προγράμματος αναμένεται να είναι πολυεθνικοί όμιλοι με ενοποιημένα έσοδα άνω των 750 εκατ.
Ειδικότερα, σκοπός του προγράμματος είναι η –κατόπιν αξιολόγησης– παροχή ενός είδους διαβεβαίωσης στους δικαιούχους φορολογούμενους ότι ορισμένες ενδοομιλικές συναλλαγές ενέχουν χαμηλό φορολογικό κίνδυνο (low risk) και συνεπώς δεν θα γίνουν αντικείμενο περαιτέρω εξέτασης από τις εκάστοτε τοπικές φορολογικές αρχές στο πλαίσιο ενός ελέγχου. Σημειώνεται επίσης ότι η διαδικασία στο σύνολό της θα αποτελείται ουσιαστικά από τρία στάδια, ήτοι: (α) της αίτησης (β) της αξιολόγησης των κινδύνων και (γ) του αποτελέσματος.
Δικαιούχοι του προγράμματος αναμένεται να αποτελέσουν πολυεθνικοί όμιλοι επιχειρήσεων με ενοποιημένα έσοδα άνω των 750 εκατ. ευρώ που η απώτερη μητρική εταιρεία τους έχει έδρα στην Ε.Ε. Οι δικαιούχοι θα πρέπει να υποβάλουν (εθελοντικά) σχετική αίτηση για να συμμετάσχουν στο εν λόγω πρόγραμμα και, εφόσον γίνει δεκτή, να παράσχουν συγκεκριμένες πληροφορίες στις φορολογικές αρχές που συμμετέχουν στο πρόγραμμα (προς το παρόν Αυστρία, Βέλγιο, Πορτογαλία, Γερμανία, Σλοβακία, Ιταλία και Φινλανδία). Στη συνέχεια και κατόπιν αξιολόγησης των σχετικών πληροφοριών, οι φορολογικές αρχές θα κρίνουν εάν ορισμένες ενδοομιλικές συναλλαγές των φορολογουμένων μπορούν να θεωρηθούν ως χαμηλού κινδύνου, ώστε να μην εξεταστούν περαιτέρω σε περίπτωση φορολογικού ελέγχου (χωρίς, ωστόσο, να δίνεται εγγύηση επ’ αυτού).
Είναι σαφές ότι το εν λόγω πιλοτικό πρόγραμμα της Ε.Ε., στο οποίο κατ’ αρχήν δεν συμμετέχει η χώρα μας αλλά θα μπορούσαν να μετέχουν ελληνικοί όμιλοι μέσω παρένθετης εταιρείας με έδρα σε χώρα που συμμετέχει, θα έχει διπλή στόχευση. Αφενός να λειάνει τα κακώς κείμενα σε θέματα φορολογικής εμπιστοσύνης και αφετέρου να ενισχύσει έτι περαιτέρω τη συνεργασία των αρχών/φορολογουμένων εντός της Ε.Ε. Αυτή είναι άλλωστε και η γενικότερη τάση. Τόσο στο πλαίσιο της φορολογικής συμμόρφωσης, όσο και σε ένα ευρύτερο κοινωνικοπολιτικό επίπεδο. Το μεγαλύτερο στοίχημα που καλείται να κερδίσει η Ε.Ε. διαχρονικά δεν είναι άλλο από το να βάζει στην καρδιά των προγραμμάτων και των αποφάσεών της διακρατικές συμφωνίες και μοντέλα που να προωθούν τις δύο αυτές έννοιες – της συνεργασίας και της εμπιστοσύνης.
* Ο κ. Πάνος Ξηροτύρης είναι Tax Manager, PwC Eλλάδας.** Η κ. Αθανασία Ηλιοπούλου είναι Tax Associate, PwC Eλλάδας.
