Η κοινωνική προσφορά και οι φιλανθρωπικές δράσεις αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο της οικογενειακής και επιχειρηματικής κληρονομιάς των οικογενειακών επιχειρήσεων. Πηγάζουν από οικογενειακές αξίες που μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, όπως από την επιθυμία να προσφέρουν στις τοπικές κοινωνίες στις οποίες αναπτύσσουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα και διαμορφώνουν ισχυρούς συναισθηματικούς δεσμούς και από ένα αίσθημα ευθύνης να συμβάλλουν, με όποια δύναμη έχουν, στη διαμόρφωση ενός «καλύτερου αύριο».
Οπως αναφέρει και ο Dennis Jaffe στο βιβλίο του «Social Impact in Hundred-Year Family Businesses», πολύ πριν εντάξουμε στο λεξιλόγιό μας λέξεις όπως «ESG», «impact investing», «stakeholder value» ή «triple bottom line», πολλές οικογενειακές επιχειρήσεις με εκατονταετή επιχειρηματική διαδρομή έχουν διακριθεί για την υλοποίηση –και τη γενικότερη ενσωμάτωση στη στρατηγική τους– παρόμοιων στόχων κοινωνικής προσφοράς.
Στη σημερινή εποχή, όμως, των ραγδαίων τεχνολογικών, οικονομικών, κοινωνικών, δημογραφικών και πολιτιστικών αλλαγών, αλλάζει και η φύση της φιλανθρωπίας. Νέοι τρόποι κοινωνικής προσφοράς αναδύονται, καθώς τα πιο σημαντικά διδάγματα από τον κόσμο των επιχειρήσεων αξιοποιούνται για να προσθέσουν δομή, οργάνωση και «πειθαρχία» στις φιλανθρωπικές δράσεις και να μεγιστοποιήσουν τον αντίκτυπο. Η οικονομική στήριξη ευγενών σκοπών παραμένει στο επίκεντρο και οι σημερινοί φιλάνθρωποι κινητοποιούνται από τις ίδιες επιθυμίες με τους παλαιότερους, υιοθετώντας όμως πιο καινοτόμες προσεγγίσεις.
Η KPMG κατά τη διάρκεια του 2021 ολοκλήρωσε μια παγκόσμια έρευνα και προσωπικές συνεντεύξεις με φιλάνθρωπους από όλο τον κόσμο για να ανακαλύψει πώς υποστηρίζουν τους επιθυμητούς σκοπούς, τις προσεγγίσεις που υιοθετούν, καθώς και τις επιτυχίες και τα διδάγματα που αποκόμισαν από αυτό το ταξίδι.
Το «πάθος»
Οι δράσεις δεν περιορίζονται μόνο στην παροχή οικονομικής στήριξης, αλλά συνδυάζονται πλέον και με την προσφορά του χρόνου, των γνώσεων, της εξειδίκευσης και των κοινωνικών διασυνδέσεων των φιλανθρώπων. Ενα ποσοστό 54% των συμμετεχόντων στην έρευνα δήλωσε ότι συνεισφέρουν ολιστικά προσφέροντας όλα τα ανωτέρω, σε μία ισχυρή επιθυμία να μεγιστοποιήσουν το αποτέλεσμα των δράσεων, ακόμα και αν αναγκάζονται να περιορίσουν το πλήθος τους.
Η πλειονότητα των συμμετεχόντων, το 71% αυτών, θεωρεί ως σημαντικότερο παράγοντα επιλογής του φιλανθρωπικού σκοπού τη δυνατότητα να έχουν μετρήσιμα αποτελέσματα του αντικτύπου της δράσης.
Οι περισσότεροι επεσήμαναν τη σημασία να χρησιμοποιήσουν την επιχειρηματική τους εμπειρία και οξυδέρκεια και να αξιοποιήσουν βέλτιστες πρακτικές από τον κόσμο των επιχειρήσεων για να επιτύχουν καλύτερα αποτελέσματα, αν και ταυτόχρονα αρκετοί ανέφεραν ότι χρειάστηκε να αποβάλουν ορισμένες εταιρικές συμπεριφορές και να υιοθετήσουν πιο ευέλικτη προσέγγιση και προσαρμογή των «αυστηρών δεικτών» που εφαρμόζονται στις επιχειρήσεις. Η εύρεση καινοτομικών τρόπων αξιοποίησης των κεφαλαίων, η μόχλευση της τεχνολογίας για τη βελτιστοποίηση των διαδικασιών, η εφαρμογή προδραστικών στρατηγικών διαχείρισης κινδύνου και η συνδρομή εξειδικευμένων συμβούλων αποτυπώνουν την κοινή αντίληψη ότι μία ισχυρή επιχειρηματική στρατηγική είναι αναγκαία για να επιτευχθεί ισχυρός κοινωνικός αντίκτυπος.
Οργανωτική δομή
Μπορεί το «πάθος» να ζεσταίνει τις καρδιές, όμως η δομή και η στρατηγική καθοδηγούν το μυαλό. Οι σημερινοί φιλάνθρωποι αναγνωρίζουν την ανάγκη να περιβάλλουν με μια πιο οργανωμένη προσέγγιση τις φιλανθρωπικές τους δραστηριότητες και να διαμορφώσουν τις αναγκαίες δομές και το στρατηγικό πλαίσιο, τα οποία:
– Θα σηματοδοτούν την κατεύθυνση των ενεργειών.
Οι σημερινοί φιλάνθρωποι κινητοποιούνται από τις ίδιες επιθυμίες με τους παλαιότερους, υιοθετώντας πιο καινοτόμες προσεγγίσεις.
– Θα διευκολύνουν ουσιαστικές συνεργασίες για την επίτευξή τους.
– Θα αποτελούν τη βάση για να αξιολογηθεί ο αντίκτυπος.
– Θα ενθαρρύνουν τη συμμετοχή όλων των μελών της ευρύτερης οικογένειας.
Οι οργανωτικές δομές ποικίλουν ανάλογα με τη χώρα και τα άτομα και περιλαμβάνουν οικογενειακά ιδρύματα, «Donor-Advised Funds» (DAFs), εταιρικά ιδρύματα, MKO ή ακόμα και επιχειρήσεις, ανάλογα με τη νομοθεσία της κάθε χώρας, το φορολογικό καθεστώς, τα πολιτισμικά πρότυπα και το επιχειρηματικό υπόβαθρο.
Η δύναμη της συνεργασίας
To 63% των συμμετεχόντων συμφωνεί ότι η συνεργασία είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη ουσιαστικού και διαρκούς αντικτύπου. Ενα ισχυρό μείγμα ικανό να επιφέρει πραγματική αλλαγή αποτελείται τόσο από την αξιοποίηση της οικονομικής ισχύος μιας επιχείρησης όσο και της επιρροής των πολιτικών, των τεχνικών γνώσεων της ακαδημαϊκής κοινότητας και των συμβούλων, συνδυαζόμενα με το πάθος άλλων φιλανθρώπων και ηγετικών μορφών.
Η συντριπτική πλειονότητα του 80% των συμμετεχόντων στην έρευνα τονίζει ότι η ενασχόληση της οικογένειας με τη φιλανθρωπία ενδυναμώνει τους οικογενειακούς δεσμούς και φέρνει τα μέλη της από όλες τις γενιές πιο κοντά, καθώς τους ενώνει προς την επίτευξη ενός κοινού, ύψιστου και ευγενούς σκοπού.
Με την ενεργή συμμετοχή της επόμενης γενιάς στις φιλανθρωπικές δράσεις, μεταλαμπαδεύονται οι αξίες της οικογένειας και εκπαιδεύεται η νέα γενιά στη διαχείριση του πλούτου και την απόκτηση κοινωνικής συνείδησης και ευθύνης. Ωστόσο κρίνεται απαραίτητο να δημιουργούνται οι κατάλληλες δομές που θα προσφέρουν την απαραίτητη ευελιξία στα νέα μέλη της οικογένειας να υποστηρίζουν δράσεις, οι οποίες μπορεί να διαφέρουν από αυτές των προηγούμενων γενιών, αλλά ταιριάζουν περισσότερο στα δικά τους ενδιαφέροντα.
«Η φιλανθρωπία είναι μαραθώνιος, όχι σπριντ», δήλωσε ένας επιφανής Αφρικανός φιλάνθρωπος. Είναι πράγματι ένα πολύ προσωπικό, απαιτητικό και πολύπλοκο ταξίδι, που καθοδηγείται από το πάθος, τις προσωπικές πεποιθήσεις και αντιλήψεις, το χρέος και το αίσθημα ευθύνης απέναντι στην κοινωνία και το οποίο αναμφισβήτητα απαιτεί ψυχικά αποθέματα, αντοχή και επιμονή. Ωστόσο, η προσφορά προς το κοινωνικό σύνολο, η δύναμη να συμβάλεις με το «λιθαράκι» σου στην αλλαγή και τη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου είναι η σημαντικότερη επιβράβευση.
* Η κ. Κατερίνα Πολυζώη είναι διευθύντρια συμβουλευτικών υπηρεσιών προς οικογενειακές επιχειρήσεις, Consulting, KPMG στην Ελλάδα.
